Cumartesi Anneleri / İnsanları Galatasaray Meydanı’ndaki 547. Haftalarında 1980’de gözaltında kaybedilen Cemil Kırbayır için toplandı.
Kırbayır’ın annesi Berfo Kırbayır’ın, 105 yıllık ömrünün 33 yılında oğlu Cemil’i aramasının sonuçsuz kaldığını hatırlattılar Cemil Kırbayır soruşturmasında hukukun işletilmesi ve adaletin sağlanması taleplerini yinelediler.
“Gözaltında kayıp yaşam hakkı ihlalidir”
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi Gözaltında Kayıplara Karşı Komisyon adına yapılan açıklamayı Gülsüm Kav okudu. Kav, açıklamada yaşam hakkının evrensel hukuk belgelerinde ve Anayasada en temel insan hakkı olarak tanımlandığını hatırlattı.
“Zorla kaybetme; içinde pek çok hak ihlalini barındırsa da öncelikle yaşam hakkı ihlalidir.
“Yaşam hakkı ihlali söz konusu olduğunda devletin tarafsız ve etkin soruşturma yapma, ihlalcileri yargı önüne çıkararak cezalandırma yükümlülüğü vardır. Gözaltında kaybetme davalarında kaybedilenin akıbeti açıklığa kavuşuncaya kadar Devletin araştırmayı sürdürme yükümlülüğü vardır. Türkiye’de devlet bu yükümlülüklerini yerine getirmiyor.
“Demokratik bir düzende yargı mensuplarının devletten ya da onun resmi söyleminden yana tavır almaması gerekirken, Türkiye’de yargı mensupları hakları ihlal edilen yurttaştan yana değil, ihlalcilerden yana tavır alıyor. Bu nedenle güvenlik güçlerinin işlediği suçlarda yargı süreci evrensel hukuka uygun olarak işlemiyor.”
Cemil Kırbayır nasıl kaybedildi?
Açıklamada Kırbayır’ın kaybedilişi şöyle aktarıldı:
“12 Eylül 1980 tarihinde TSK, emir komuta zinciri içinde yönetime el koyarak darbe gerçekleştirdi. 12 Eylül darbesinin ilk gözaltında kaybı Kars'ta yaşandı.
“Kırbayır Ailesi’nin Ardahan’ın Göle ilçesi Okçu köyündeki evine 13 Eylül 1980 günü baskın düzenleyen askerler Cemil Kırbayır’ı gözaltına aldı.
“Kırbayır, önce Göle’de bulunan 247’nci Piyade Alay Komutanlığına götürüldü. Oradan 9. Kolordu Sıkıyönetim Komutanlığına bağlı Kars gözetim evine nakledildi. Kars Emniyeti tarafından 3 kişi ile birlikte gözetim evinden alınarak işkencehaneye dönüştürülen Dede Korkut Eğitim Enstitüsü’ne getirildi. Burada işkence ile sorgulandı. Sorgusuna MİT, emniyet ve askeri personel katıldı. 8 Ekim 1980 tarihinde gördüğü ağır işkence sonucu öldürüldü.”
“Kendisinden haber almak için bekleyen ailesine ‘Cemil Kırbayır gözaltındayken firar etti, onu bir daha bize sormayın’ denildi.”
Meclis raporu gözaltında kaybı tespit etti
Anne Berfo Kırbayır’ın 5 Şubat 2011’de dönemin Başbakanı ile görüşen kayıp anneleri arasındaydı. Kırbayır, Erdoğan'a “31 yıldır arıyorum, bana oğlumu bul” dedi. Erdoğan’ın talimatı ile 9 Şubat 2011 tarihinde Cemil Kırbayır’ın akıbetinin araştırılması için TBMM’de araştırma komisyonu kuruldu.
Komisyonun, 350 sayfalık bir rapor hazırladı.
“Raporda ‘Komisyonumuz; Cemil Kırbayır'ın gözaltında iken işkence gördüğüne, bu işkence sonucunda hayatını kaybettiğine ve cesedinin ölümüne sebebiyet veren sorgulamaları yapan kamu görevlilerince ortadan kaldırıldığına inanmaktadır’ tespiti yer aldı.”
Raporun ardından suç duyurusu
Raporun hazırlanmasıyla Komisyon Emniyet, MİT ve Sıkıyönetim Komutanlığının o dönemdeki görevlileri ve yetkilileri ile dönemin sıkıyönetim komutanı hakkında, Kars Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulundu. Elindeki tüm belge, bilgi ve beyanları Başsavcılığa ulaştırdı.
“Kars Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilen TBMM raporunda, Cemil Kırbayır’ı işkenceyle sorgulayan timin, Cemil Kırbayır firar etti diye sahte tutanak tutan polislerin, bu suçtan sorumlu dönemin emniyet, askeri ve MİT yetkililerinin açık kimlik ve adresleri ile beyanları mevcut.
“Kars Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilen TBMM raporunda, Cemil Kırbayır’ın işkencede öldürüldüğüne dair sekiz tanığın beyanları mevcut.”
Savcılara görevi yerine getirme çağrısı
Cemil Kırbayır dosyasını tüm belge ve delillere rağmen dört yıldır davaya dönüşmedi. Açıklamada soruşturmayı yürüten savcılara “Davaya dönüştürmeyerek görevi kötüye kullanma suçu işliyorsunuz” diye seslenildi.
“Savcılar kendilerine verilen görev ve tanınan yetkileri, ulusal hukuk normları ile evrensel anlamda kendilerini bağlayan, Savcılar İçin Etik ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa Esasları ‘Budapeşte İlkeleri’ kurallarına tabi olarak yerine getirmek zorundadır. Cemil Kırbayır soruşturmasındaki görevinizi derhal yerine getirin.” (BK)
* Fotoğraf: Twitter
