Maraş merkezli 6 Şubat depremlerinin üzerinden neredeyse bir yıl geçti. Hatay’da ocak ayının son günleri, depremin ilk günlerinden farksız, alabildiğine soğuk ve yağmurlu. Barınma ise halen en yakıcı sorun. Hatay Valisi Mustafa Masatlı, daha bu ayın başında kentte yıkık ve ağır hasarlı bina sayısının 83 bin olduğunu ve bunların yüzde 95’inin enkazını temizlediklerini açıkladı.
Defne ilçesine bağlı bir mahalle olan Aşağıokçular’da boş bir arazi üzerine kurulu yaklaşık 10 çadır var. 6 Şubat’tan bu yana buradaki yedi aile hem komşu oldu hem de “kader ortağı”. Elbette çadırda kalmayı sevdiklerinden değil. Kimi mülk sahibi olmadığı, kimi de hasarlı dairesinin tadilat masraflarını karşılayamadığı için çadırda kalıyor. Yetkililer ise çadırların “bir an önce” kaldırılmasını istiyor.
45 yaşındaki inşaat işçisi Bülent, yaklaşık dokuz aydır eşi ve iki çocuğuyla beraber çadırda yaşıyor.
Evinin oturulmayacak durumda ve yaklaşık 200-300 bin TL’lik tadilat maliyeti olduğunu belirten Bülent, “İsveç çadırı* talebinde bulunduk, reddettiler. ‘Bize tapulu yerinizi gösterin’ diyorlar. Zaten benim tapum olsa size gelmem. Ama biz kendilerine yer gösteriyoruz, gelin buraya yerleştirin diyoruz, ne yazık ki işi yokuşa sürüyorlar. Ben buradan gitmek istemiyorum. Mahallemde kalmak istiyorum” dedi.
Defne, Antakya’dan sonra Hatay’da yıkımın en fazla olduğu ikinci ilçe. 165 bin nüfuslu ilçenin yaklaşık üçte birinin yaşadığı Sümerler, Armutlu, Çekmece gibi merkez mahallerde yıkım büyük olunca kırsaldaki mahallelere göç arttı. Bu süreçte yıkımın nispeten az olduğu, Sümerler Mahallesi’ne komşu konumdaki Aşağıokçular ise “yeni merkez” oldu.
Tarihi kent merkezine yaklaşık dört kilometre mesafedeki bu mahallede, son on yıl içinde inşa edilmiş en fazla dört katlı apartmanlar ile en fazla iki katlı olan ‘eski’ denilebilecek müstakil evler yer alıyor. Haliyle deprem sonrası mahalledeki ev fiyatları da katbekat artmış durumda.
Depremin ilk gününden bu yana Aşağıokçular’da dayanışma faaliyetleri yürüten ve burada bir “Yaşam Merkezi” kuran Halkevleri, çadırlarda kalan yurttaşlar için “dayanışmayla çözüm bulduklarını” anlattı.
Halkevleri Genel Başkan Yardımcısı Evrim Çakır, yetkililerin tahsis edeceği “İsveç çadırları” için mahalle içinde bir arazi kiralandığını belirterek, “Ancak kaymakamlık keyfi olarak kabul etmiyor. Kabul etmeme gerekçelerini hukuki olarak gerekçelendirmelerini istedik ama cevap alamadık. Dertleri buradaki insanların dayanışmasına engel olmak, bunu biliyoruz” dedi.
Yetkililere seslenen Çakır, depremzedelerin taleplerinin karşılanması çağrısı yaptı.
46 yaşındaki Dilek, yaklaşık bir yıldır eşi ve iki çocuğuyla birlikte yaşıyor. 6 Şubat’ta kirada oturduğu bina ağır hasar aldı, ardından yıkıldı.
Çok zor şartlar altında yaşadıklarını anlatıyor Dilek, “Su yok. Çoğu zaman da elektrik yok. Çok üşüyoruz. Sular olmayınca da hijyen problemimiz oluyor.”
Diğer yandan, komşusu Bülent gibi o da “çözümsüzlük” nedeniyle şikayetçi.
“Bizi buradan alıp konteyner kente götürmek istiyorlar. Ama biz gitmek istemiyoruz. Burası benim mahallem. Yetkililer bize ‘yer bulun, o şekilde çözelim’ dediler. Yer bulduk ama sürekli süreci uzatıyorlar ve önümüze engeller çıkartıyorlar. Her şeyimiz tamam olmasına rağmen.”
“Evet, çadırda yaşamak istemiyorum ama tanıdığım, bir arada olduğum insanlarla yaşamak istiyorum. Onlarla beraber olduğum zaman daha mutlu hissediyorum kendimi. En azından şu süreçte buna çok ihtiyacımız var. Şu an devletimizden sadece başvuru yaptığım konteynerin tarafıma verilmesini ve burada bulduğumuz araziye yerleştirilmesini istiyorum.”
2023 Maraş depremleri
6 Şubat 2023’te merkez üsleri sırasıyla Maraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 7.8 ve 7.5 büyüklüklerindeki depremler sonucu Akdeniz’in doğusu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerindeki 11 ilde yıkım yaşandı. Suriye’de de büyük yıkım ve can kaybına yol açan deprem, Türkiye’nin neredeyse tamamında, Ortadoğu ve Avrupa’nın ise birçok yerinde hissedildi.
Depremin merkez üssü olan Maraş ile Hatay ve Adıyaman gibi kentler büyük yıkıma uğradı. Bu illerin yanı sıra Adana, Antep, Elazığ, Diyarbakır, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Urfa’da üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edildi.
Türkiye’de resmi verilere göre, 50 bin 783 kişinin hayatını kaybederken, 100 binden fazla kişi yaralandı, aralarında kamu binalarının olduğu 7 bin 248 bina deprem anında yıkıldı. Depremden yaklaşık 14 milyon kişi etkilendi. Afet sonrası 2 milyondan fazla kişi barınma sorunu yaşarken en az 5 milyon kişi farklı bölgelere göç etti.
Hatay, 20 Şubat 2023'te merkez üssü Defne ve Samandağ ilçeleri olan 6.4 ve 5.8 büyüklüklerindeki iki depremle daha sarsıldı. Depremler nedeniyle 6 Şubat’ta ağır hasar alan bazı binalar yıkılırken, resmi verilere göre 6 kişi hayatını kaybetti, 562 kişi de yaralandı.
*İsveç'ten temin edildiği için bu isimle anılan konteyner tipi çadırların, ısı yalıtım özelliğinin yanı sıra üzerindeki güneş panelleri sayesinde kendi elektriğini üretme özelliği bulunuyor.
(VC)
