BM araştırmacıları, Suriye'de insan hakları ihlalleri kapsamında ciddi suçlar işleyen 4 bin fail için gizli listeler derlediklerini ve Beşar Esad'ın düşüşünün ardından en yüksek düzeydekiler dahil hesap verebilirliğin sağlanmasına yardımcı olmayı umduklarını söyledi.
Birleşmiş Milletler Suriye Soruşturma Komisyonu (COI) koordinatörü Linnea Arvidsson, "En üst düzey faillerin adalete teslim edilmesi çok önemli" dedi.
Koordinatör, AFP'ye verdiği söyleşide "Odakta, alt düzey failler[in] değil, uzun yıllar boyu işlenen ihlallerin asıl sorumluluğunu taşıyanlar[ın] olma[sı gerektiğini]" söyledi.
İnsanlık ve savaş suçu faillerinin listesi BM'de
Heyet Tahrir el-Şam (HTS) ve müttefiklerinin yürüttükleri harekat sonucunda Esad ailesinin elli yıllık yönetiminin son bulmasının ardından yeni yöneticiler, mağdurlar için adalet sözü vermiş, mahpuslara işkence yapan yetkililerin affedilmeyeceğini açıklamış ve ülkelere "kendi topraklarına kaçmış olabilecek suçluları her kim olursa olsunlar adalete teslim etmeleri" çağrısında bulunmuştu.
BM 13 yıldır kanıt topluyor
COI, 2011'de başlayan iç savaşın ilk günlerinden bu yana Suriye'de işlenen suçlara ilşkin kanıt topladığını ve ihlallere karıştıkları iddia edilen faillerin listelerini derlediğini açıkladı.
Arvidsson, "Şimdiye kadar bu listelerde yaklaşık 4 bin isim derlendi" dedi.
Listeler hiçbir zaman kamuoyuna açıklanmamış olmakla birlikte müfettişler Suriyeli savaş suçlusu olduklarından şüphelenilen kişilerle ilgili soruşturma yürütülen ve yargı alanlarındaki savcılarla ayrıntıları paylaştıklarını söylediler.
Arvidsson, ekibinin "Bu tür 170 ceza soruşturmasında işbirliği yaptığını" ve bugüne kadar Suriye'de işlenen savaş ve insanlık suçlarıyla ilgili 50 mahkumiyete kararı alınmasını sağladıklarını söyledi.
Ancak şimdiye kadar "üst düzey faillere dokunmadılar" dedi. "Şimdi onlardan da hesap sorulması için bir fırsat doğuyor."
Birleşmiş Milletler Suriye Soruşturma Komisyonu (COI) yeni yönetimle ortak çalışma istiyor
Şam hükümeti, Esad'ın düşüşü öncesinde COI'ye Suriye'ye girme izni vermemişti. Ancak Arvidsson Esad'ın gitmesi sonrasında ekibinin yönetime erişim sağlayabileceğini umduğunu söyledi.
Komisyon bugüne kadar, binlerce mülakat, yığınla belge ve başka kanıtları inceleyerek uzaktan soruşturmalar yürütmüştü.
Arvidsson, komisyonun elinde ihlal mağdurlarından, gözaltından kurtulanlardan ve görgü tanıklarından elde edilen 11 bini aşkın "ifade" olduğunu söyledi.
"Derin karanlık"
BM müfettişi, Suriye hapishanelerinin açılmasının "eki[pleri] için [bu yerleri] ilk kez gerçekten görüp teyit etmek adına oldukça dramatik olduğunu" söyledi.
Şam'daki kötü ünlü Seydnaya Hapishanesi'nden gelen, tutukluların "bodrumlardaki hücrelerde, penceresiz, ışıksız" kapatıldıklarını gösteren görüntülere değindi.
Arvidsson, "Tutuklulardan yıllardır duyduğumuz şey tam da buydu" dedi.
"Bazıları yıllarca güneş ışığı görmedi... Hepsi bunu karanlık, derin karanlık olarak tanımlıyor."
"Belgelerin korunması çok önemli"
Müfettişler, gözaltı merkezlerinde bulunan dosyalara ne olacağı konusunda bundan sonra "çok, çok kaygılı" olduklarını söyledi.
"Bu (dosyaların) korunması ve ideal olarak bulundukları yerde saklanması, taşınmaması, kurcalanmaması, kaybolmaması, dokunulmaması artık inanılmaz derecede önemli," dedi.
Adaletin sağlanması için kanıtlara ihtiyaç olduğunu vurgulayan Arvidsson, "Soykırım da dahil sıralanan hemen her savaş ve insanlık suçu taraflardan en az birince işlendi." dedi.
"Milyonlarca Suriyelinin yaşadığı ulusal travmanın" on binlerce insanın Suriye'deki ürkünç gözaltı ağında "kasten" kaybedilmesiyle yaratıldığını vurguladı: "Bunun için İnsanların adalete teslim edilmesi çok önemli."
COI, Suriye'de ülke çapında bir hesap verebilirlik süreci yaratılmasını ve ülkede işlenen suçları kovuşturmak için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne yetki verilmesi doğrultusunda adımlar atılmasını umuyor.
Arvidsson, "Yerel ve uluslararası çabaların bir bileşimi"nin sonuç alabileceğini söyledi. "Bu arayışta kaldırılmadık hiçbir taş bırakmamak görevimiz."
(AEK)
