Blair, Dünyadan Özür Dilesin!

İşin özü şu: Blair yönetimi, BBC’nin Irak saldırı ve işgal harekatı öncesinde Irak’ın gücü özellikle de kitle imha silahları konusunda abartılı haberler yayınladığını öne sürüyor, bu nedenle de BBC’nin özür dilemesi gerektiğini savunuyor. BBC yöneticileri ise, savaş, savaş öncesi ve sonrası dönemde siyasi iktidarın ağır baskıları altında kaldığını belirtiyor, özür dilemeye yanaşmıyor, hükümetin bir itirazı varsa, sıradan bir dinleyici-izleyici gibi BBC’nin ilgili bölümüne şikayetini aktarmasını talep ediyor.

Siyasi iktidar ile medya arasındaki bu çelişme bir kaç açıdan önemli:

* Blair hükümetinin saldırı-işgalin faturasını BBC’ye kesmeye çalışması, doğru ve akıllı bir tutum mu? Saldırı-işgalin kendisi mi daha mühim yoksa medyaya yansıması mı?

* Blair hükümeti, ABD ile birlikte Irak’a saldırı ve işgal kararı alırken ve bu konuda politika oluştururken, esas olarak BBC’nin yayınlarını mı temel alıyor?

* Saldırı öncesi dönemde, kimi zaman ABD’den de daha ileri giderek, Irak’ın elinde bulundurduğunu iddia ettiği kitle imha silahlarının ayrıntılı bilgileri hakkında belgeler, resmi raporlar yayınlayan Blair hükümeti, bu bilgileri de mi BBC’den aldı?

* Blair yönetimi, saldırı-işgal öncesi yayınlanan bu bilgilerin doğruluğundan kuşkuluysa neden o zaman sustu da, şimdi BBC’yi eleştiriyor?

* BBC , siyasi iktidara karşı yayın özerkliğini savunmak durumunda. Ama BBC’nin hesap vermesi gereken esas merci Blair hükümeti değil. Her yayın kuruluşu gibi BBC de, önce gerçeğe karşı sorumlu, sonra da kamu oyuna yani kendisini lisans bedelleriyle mali olarak ayakta tutan yurttaşlara karşı sorumlu.

Blair BBC’ye nasıl saldırabiliyor?

İngiltere’de halen her iki taraf da, yani hem Blair hükümeti hem de BBC, aslında güç durumda.

Bağdat’ın düşmesinden ve ‘savaşın’ bittiğinin Bush tarafından açıklanmasından neredeyse 3 hafta sonra, İngiliz Independent gazetesi bir kampanya açarak, Blair hükümetini sıkıştırmaya başladı ve saldırının esas gerekçesi olan kitle imha silahlarını sordu.

Oysa, Independent gazetesi, Robert Fisk’in haber ve yazıları hariç, saldırı-işgal süresince daha çok ABD ve İngiliz ordusunu savunan yayınlar yapmıştı. Independent ’ın ardından, savaş boyunca genel olarak barışı savunan bir yayın politikası izleyen Guardian da konuya girdi ve İngiliz hükümetinin kamuoyuna, Irak ve kitle imha silahları konusunda doğru bilgi vermediğini yazdı. İşçi Partisinin sol kanadı da bu kampanyaya katıldı. Sonunda hem Avam Kamarasında hem de Lordlar Kamarasında, Blair hükümetinin Irak politikası ve uygulamaları konusunda geniş çaplı bir soruşturma açılması gündeme geldi. İngiltere Parlamentosunda muhalefeti oluşturan Muhafazakar Parti’nin Amerikan yanlısı politikaları ne yazık ki bu hesap sorma etkinliğini bir ölçüde de olsa zayıflattı.

Ancak, İngiliz gazetelerinin ardından Time , Newsweek , US World&Report gibi etkili Amerikan dergilerinin de saldırı-işgalin esas gerekçesi olan kitle imha silahları meselesini sorgulayıcı bir şekilde kapaktan gündeme getirmesi, Bush’un yanı sıra Blair’i de iyice zor bir duruma soktu. İşte bu dönemde Blair’in adı İngilizce bir kelime oyunuyla (Blair/Be liar) ‘yalancı’ya çıktı. İngiltere’nin İşçi Partili görünümlü Muhafazakar Başbakanı böylesi bir ortamda kendi politikalarını sorgulayacağına BBC’yi suçlamaya başladı. Haziran sonunda artık Blair’in istifa etmesi gerektiği bile açıkça telaffuz edilmeye başlandı. Bu arada Blair hükümetinin BBC’yi özelleştirme çabalarını sürdürdüğünü de hatırlatalım. (Bak, Murdoch’un Sky TV’si ile Fox TV’si ve tüm gazeteleri savaşı ne güzel destekledi!)

BBC de pek masum değil

BBC ise, -ki gerek 2. Dünya Savaşında gerekse Falklands/Malvinas savaşı sırasında, kamu yayıncılığının savaş/çatışma dönemlerinde nasıl davranması gerektiği konusunda örnek oluşturan bir yayın çizgisi izlemişti- Irak saldırı-işgali sırasında belki de bütün tarihinin en kötü gazeteciliğini-haberciliğini yaptı. Bu konuda henüz saldırı sürerken bile BBC’nin içinden eleştirel sesler yükseldi. BBC, neredeyse CNN’in peşine takılarak, saldırı-işgali tek yanlı bir şekilde, Arap-Müslüman düşmanı ve Bush yanlısı gözlüklerle izleyip aktardı.

BBC ve hatta bir ölçüde CNN, Amerikan Fox kanalının Amerikan milliyetçisi ve savaş kışkırtıcısı (Jingoism) yayıncılığı ile El Cezire-Abu Dabi-El Arabiye televizyon üçlüsünün nispeten ölçülü ve temkinli yayıncılık anlayış ve uygulaması arasında sıkışıp kaldı. Gazetecilik okullarında ve meslek erbabı içinde olumlu örnek hatta Kab’e olarak tanıtılan BBC, son Irak saldırı-işgalinde, Bush-Blair ikilisinin sıradan bir propaganda aracı haline dönüştü. BBC’nin de çok sayıda muhabiri, İngiliz ve Amerikan birliklerinde ‘askeri yatılı muhabir’(Embedded) olarak çalışıyordu. BBC de, saldırgan tarafın TV kurumu olarak her türlü gazetecilik ilkesini kolayca terk ediyordu. Ve BBC, yönetimin şimdi itiraf ettiği üzere,(Isn’t too late?) saldırı-işgal sırasında, muhabirlerinin geçtiği yerel ve hakiki gerçek yerine Londra’daki Savunma Bakanlığının bilgi ve istihbaratlarına, yani propagandasına daha fazla önem vermek durumunda kaldı. BBC kendi kimliğinden, yayıncılık ilkelerinden bir kez taviz verdi mi, şimdi de Blair yönetiminin yeni saldırı ve suçlamalarına kolayca hedef olabiliyor.

Oysa ki BBC, öyle çok da fazla öngörü istenmeyen bir şekilde, saldırı-işgal öncesi ve süresince, İngiliz resmi makamlarından gelen bilgileri (dezenformasyon, mizenformasyon ve her türlü manipülasyon) bağımsız ve özgür bir filtreden geçirip, Irak, BM Silah Denetçileri ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının veri ve değerlendirmelerini ciddi bir şekilde kaale almış olsaydı, bugün Blair tarafından suçlanan, eleştirilen bir konuma düşmezdi.

Tam aksine, bugün, o geleneksel temkinli ve sağlamcı haberciliğinin meyvelerini toplardı. Çünkü bugün gerek savaşın nedeni olan kitle imha silahlarının mevcut olmadığının anlaşılması, gerekse Irak’daki mevcut genel durum (İşgalin başarısızlığı, yeniden inşanın güçlüğü), 4 ay önce de, propagandadan arındırılmış bir habercilik yaklaşımı öngörülebilirdi. Üstelik bunu yapmış olan yayın organları da mevcut. En iyi örnek El Cezire...İnternet’de ise zmag. Türkiye’den Açık Radyo ile Cumhuriyet, Evrensel, Yeni Şafak ve Zaman gazeteleri.

Bir gün birisi özür dilemek zorunda kalır...

Blair yönetimi, BBC’nin özür dilemesini istiyor. Aslında özür dilemesi gereken, Bush’un kuyruğuna takılıp (George Michael’in video-klibi de bu arada doğrulanmış oldu!) Irak’ı yakıp yıkan, yüzlerce insanın ölümünden sorumlu olan Blair yönetimidir. Blair, istihbarat örgütlerinin raporlarını tahrif etti, bu arada BBC’ye de baskı yaptı. Blair hükümeti galiba bir şeyin daha farkında değil: Hükümetler geçici, BBC kalıcıdır!

Büyük Britanya tarihinde, Londra yönetiminin, İngiliz bayrağı Union Jack’ı gönderinden indirip koltuğunun altına koyarak terk etmek zorunda kaldığı çok başkent vardır. Haksız, hukuksuz ve gayrı meşru eylem yapan herkesten bir gün bir şekilde özür diletirler.

Just for your information Sir! (RD/EK)