* Fotoğraf: Anadolu Ajansı
Bekçilerin yetkilerini düzenleyen ve İçişleri Komisyonu’nda kabul edilen kanun teklifinin önümüzdeki haftalarda Meclis’e gelmesi bekleniyor. Bekçilere geniş yetkiler veren kanun teklifine şerh koyan CHP ve HDP, teklifin belirsiz tanımlarla bekçileri geniş yetkilerle donattığını belirtti ancak teklif şerhlere rağmen komisyonda kabul edildi.
Teklifte en çok tepki çeken madde, bekçilere silah kullanma yetkisi verilmesiydi ancak 1966 tarihli 722 sayılı Çarşı Ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun 5. Maddesine göre bekçiler halihazırda silah taşıma ve kullanma konusunda, Polis Vazife Ve Salahiyet Kanunu’nda polislere tanınan yetkilere sahip.
Ancak kanun başka yenilikler getiriyor.
Değişiklikle, bekçilere artık kimlik sorma ve kişiyi alıkoyma yetkileri tanınıyor:
“Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla çarşı ve mahalle bekçilerinin kişileri ve araçları durdurması bir zorunluluktur.”
Önleyici kolluk kuvveti olarak da görev yapması düzenlenen bekçilerle ilgili düzenlemeye dair bianet’e konuşan Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) İstanbul Şubesi Başkanı, avukat Gökmen Yeşil bunun gözaltı yetkisi olmadığını anlattı:
“Bekçilerin alıkoyma yetkisi zaten vardı. Polisin de gözaltı yetkisi yok, yakalama yetkisi var, gözaltı kararını savcı verir. Bekçi, bu aşamada kişinin muhafazasını sağlayıp polise veya jandarmaya haber vermek zorunda. Polis veya jandarma da yakalama yetkisini kullanıyor. Savcıya bildirilerek gözaltı ya da serbest bırakma işlemi yapılıyor
“Eskiden sistem yakalama ve gözaltı şeklinde işliyordu. Bekçilerle alıkoyma hakkıyla prosedüre üçüncü bir aşama getirilmiş oldu.”
“Yeni kanunun özü kimlik sorma yetkisi”
Avukat Gökmen Yeşil, kanun teklifinde bekçilere ek olarak sadece kimlik kontrolü yapma yetkisi verildiğini söyledi:
“Bekçiler 2016 yılından beri 15 milyon kişiyi durdurup kimlik kontrolü yapmışlar. Ancak daha sonra mahkeme kararıyla bu yetkilerinin olmadığı ve 15 milyon kişiye yapılan işlemin hukuksuz olduğu ortaya çıktı. Yetkisi olmadığı halde üst araması ve kimlik kontrolü yaparak suç unsuru tespit edildiyse bile bu işlemin sonucunda insanların hukuksuz delille yargılandığı tartışılabilir. Yeni kanunun özü aslında kimlik sorma yetkisini içeriyor. Eskiden çok büyük bir farkı yok.
“En büyük farkı ise iktidarın sokakları denetim altına almak için oluşturduğu yaygın ve ekstra bir kolluk gücü oluşması... Polis ve jandarma yurttaşla çok içli dışlı değildi, bekçiler mahalle aralarında sokakta olacak. Yani, devleti temsil eden silahlı güçler her sokağa inecek ve devlet ‘Ben buradayım’ hissini sağlayacak.” (AS)
