30 bin çiftçi meydanlara niçin indi ?
Bankalarını geri alabilmek için on gün önce İzmir'de 30 bini aşkın katılımla son yılların en büyük mitinglerinden birini gerçekleştiren ve Dünya Bankası, IMF ve hükümeti protesto eden üreticiler, bundan sonra da meydanlara sık sık ineceği mesajını verdi.
Böylelikle yıllardır meydanlara inenlere çiftçiler de katılmış oldu. Yaygın basının gündemine almadığı 30 bin kişilik mitingin düzenleyicileri, Tariş'e bağlı birlik başkanları ile yöneticiler durumu değerlendirdi; sorunu anlattı...
"Çiftçinin dönüm noktası"
Tarım işlerinin en yoğun olduğu Ağustos ayında Ege'nin her yerinden mitinge böylesine yüksek bir katılım olmasını, çiftçilerin gerekli yerlere seslerini duyurmak amacını taşıdığını dile getiren Tariş Pamuk Birliği Başkanı Mehmet Bakanoğlu Bağımsız İletişim Ağı'na (BİA) şöyle konuştu:
"Tariş'in bankada trilyonları vardı?"
* Bu miting, üreticinin hakkını aramasında bir dönüm noktasıdır . Artık önümüze konan her şeye katlanmayacağımızı herkes gördü. Kimse kendi tarlamızda bizi köle olarak çalıştıramaz . Gerekirse Ankara'ya yürürüz. Hatta kendi partimizi bile kurarız.
* Tarişbank'a el konulması tarıma vurulmuş büyük bir darbedir . Zararı Tariş'e değil ortaklarınadır. Tariş'in bankada trilyonlarca lirası vardı . Ortaklarımız devletten tek bir kuruş almadan işini buradan finanse edebiliyordu.
"Tarişbank çiftçinin son bankasıydı; her şey bahane"
Meselelerinin sadece Tarişbank olmadığını ifade eden İzmir Ziraat Odası Başkanı Reşit Kurşun da konu ile ilgili düşüncelerine BİA'ya şöyle açıkladı:
* Mesele Türk tarımının varolma mücadelesidir. Tarişbank çiftçiyi finanse edebilecek son bankaydı. Ona da el konularak bizlere ağır bir darbe vuruldu.
* Sermaye yetersizliği bahane yapıldı. Halbuki Tariş'in istenilen sermayeyi koyacak yeterli gücü vardı.
* Ziraat Bankası'nın bile üreticiye yüzde 120 faizle kredi verdiği bir ortamda Tarişbank yüzde 60 faizle üreticiye kredi veriyordu.
* Çiftçinin son güvencesi de elinden alınmıştır . Tarişbank asıl sahiplerine biran önce geri verilmelidir. Eğer sesimize kulak tıkarsalar bu mitinglerin ikincisi, üçüncüsü hatta onuncusu da gelir.
Tarişbank çiftçi için kuruldu
Tarişbank, İttihat Terakki iktidarı döneminde 1913 yılında yabancılar karşısında yerli üreticiyi desteklemek ve köylüyü tefeci faizlerinden kurtarmak için Kazım Nuri Çörüş, Nazmi Topçuoğlu ve Ahmet Sarı tarafından Aydın'da Milli Aydın Türk Bankası T.A.Ş. adıyla kuruldu.
Ziraat ve Osmanlı Bankası'ndan sonra milli nitelikli üçüncü banka olan Milli Aydın Bankası daha sonra Tarişbank adını aldı. 120 bin ortaklı Tarişbank, merkezini 1983'te İzmir'e taşıdı.
Sanayicilere de kredi verince
Üretici ve ortaklarına kredi desteğinde bulunan, bu alandaki projelere finansman desteği sağlayan Tarişbank, son yıllarda hükümetlerin tarım politikalarındaki değişikliklere uyarak kredi verdiği kesimler arasına sanayicileri de eklemişti.
Üye sayısı 500 bine çıkacaktı
Son olarak kendisiyle birlikte fona devredilen EGS Bank'la birleşmesi gündeme gelen 55 trilyon lira sermayeli ve 44 şubeli Tarişbank, özelleştirilmesi düşünülen Ziraat Bankası'nın tarım sektöründeki fonksiyonlarını üstlenmeye talipti.
Banka ortakları 2001 Mayıs'ında bu konudaki önerilerini Bankalar Denetleme ve Düzenleme Kurulu'na (BDDK) da sunmuştu. Buna göre, Pankobirlik'ten, Çukobirlik'e Türkiye'deki 16 tarım satış kooperatifi birliği de bankaya ortak yapılacak ve böylelikle ortak sayısı 120 binden yaklaşık 500 bine yükseltilecekti.
Sermaye de en az 5 kat arttırılacak ve banka ülke genelinde tarım kesimini finanse eden bir ihtisas bankası haline getirilecekti.
Krediler geri dönmeyince...
Ancak üst üste gelen ekonomik krizler ve "bazı sanayici" ve çiftçi kredilerinin geri dönmemesi nedeniyle mali yapısı giderek zayıfladı. Geçtiğimiz yılı cüzi bir kârla kapatan banka, bu yılın ilk çeyreğinde 13 trilyon 334 milyar lira zarar açıkladı .
Kan kaybı dindirilemeyip özkaynak yeterliliğinde eksi rakamlara düşülünce BDDK, banka sermayesinin 75 trilyon liraya yükseltilmesini isteyerek banka ortaklarına 2001 11 Temmuz'a kadar süre verdi.
Ancak bu sürenin dolmasına bir gün kala Tarişbank; EGS Bank, Kentbank, Bayındırbank ve Sitebank 'la birlikte Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu 'na devredildi.
BDDK Başkanı Engin Akçokoca , o tarihte bu 5 bankanın devriyle ilgili şu açıklamayı yapmıştı:
"Dünya bankası kabul etti, IMF katı davrandı"
* Bankaları Fon'a almadan rehabilite etme eğilimindeydik. Bunun için üç, dört hafta daha fırsat tanınmasını istedik. Dünya Bankası'yla mutabakat sağladık, ama IMF tarafı daha katı davrandı .
* Ben gene de düşünüyorum ki öyle bir fırsat tanısaydık daha ucuz ve kolay bir çözüm yolu bulunabilirdi. Garantisi yok, ama denenmeliydi.
Söz Danıştay'da
Tariş yönetimi bankaya el konulmasında teknik ve hukuki bir yanlış yapıldığı gerekçesiyle, Danıştay'a yürütmenin durdurulması talebiyle başvurdu. Şimdi Danıştay'ın vereceği karar bekleniyor.
"Süre dolmadan el konuldu; çözecek gücümüz var"
Sermaye artırımı için verilen süre dolmadan bankaya el konulmasında IMF'nin isteğinin yanı sıra Dünya Bankası'nın da etkili olduğunu ifade eden Tariş Genel Müdürü Ayhan Özer , "Danıştay'ın yapılan haksızlığı durduracağına inanıyoruz" dedi.
Bankanın 2000 Kasım ve 2001 Şubat krizleri, geçtiğimiz günlerde IMF ve Dünya Bankası'nın kredi ertelemeleri ve Arjantin krizi nedeniyle sürekli kan kaybettiğine dikkat çeken Özer, konu ile ilgili olarak BİA'ya şunları söyledi:
* Birçok banka gibi Tarişbank da özkaynak yetersizliği ile karşılaşmıştır. Ancak bunu çözecek gücümüz vardı. Ama bize verilen süre dolmadan bankamıza el kondu .
* Bugün tarımın durumu içler acısı ve bu son operasyonlarla daha kötü günlere götürülmek isteniyor, Türkiye 88 yıl öncesine dönüyor .
"İnfial var; üretici haksızlığı sindiremiyor"
* Tarişbank'ın Fon'a devredilmesi Türk tarımının gelecekte yok olacağı yönünde işaretler veriyor. Ülkenin her köşesindeki üreticilerden, sivil toplum örgütlerinden, siyasi partilerden haklı mücadelemize destek bekliyoruz.
* Bu desteği Türk tarımının geleceği adına istiyoruz. Egeli üreticiler infial içinde, bu haksızlığı içine sindiremiyor.
(EG/YÖ)
