Genişleme Ülkelerinde Sivil Topluma Destek için Avrupa Birliği (AB) Rehberi Konferansı 6-9 Mayıs tarihlerinde Arnavutluk’un başkenti Tiran’da gerçekleşti.
Bosna Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Hırvatistan, Makedonya ve Türkiye’den 80’i aşkın temsilcinin katıldığı konferansta AB Sivil Topluma Destek Rehberi’nin ortaya koyduğu göstergeler ışığında, sivil toplumun gelişim hedefleriyle ilgili olarak savunuculuktan politika hedeflerine doğru atılabilecek adımlar konuşuldu. Konferansa Türkiye'den bianet'in de aralarında bulunduğu dokuz kuruluştan temsilciler katıldı.
Rehberin sivil topluma ilişkin AB programlaması, izleme ve raporlamasının merkezinde yer alan bir referans doküman olarak tanıtımını yapmak amacıyla Sivil Toplum Kuruluşları İçin Teknik Destek Programı (TACSO) Bölgesel Ofisi’nin organize ettiği konferansın ev sahipliğini Avrupa Komisyonu Genişlemeden Sorumlu Müdürlüğü Bölgesel Programlar Birimi üstlendi.
Avrupa Komisyonu için 2014-2020 yılları arasında izlenecek bir doküman olan rehber, katılım sürecinde bulunan ülkelerde sivil topluma yönelik AB desteğini daha stratejik olarak yapılandırmak, AB desteğinin etkisini daha etkili biçimde izlemek ve gerekli müdahale alanlarını belirleyebilmek için bir araç olarak Avrupa Komisyonu Genişlemeden Sorumlu Müdürlük tarafından 2013 yılında tamamlanmıştı.
Beş oturumda gerçekleşen konferansta AB Rehberi’nden beklentiler tanımlanırken her bir ülkede mevcut duruma ilişkin rehberdeki göstergeler ışığında -aynı zamanda ulusal hedeflerin belirlenmesi sürecinin başlangıcı olacak- tartışmalar yürütüldü. Karşılaştırmalı ülke sunumlarını takip eden atölye çalışmalarında rehberdeki göstergelerin izlenmesi ve raporlanması için uzun erimli engeller ve olanaklarla birlikte önümüzdeki dört yılda, rehberdeki her sonuç alanındaki değişiklikleri ve ilerlemeyi gözlemlemek için olası yönelimler konuşuldu.
Vidačak: Nasıl bir toplum istiyoruz?
İlk oturumda AB Sivil Topluma Destek Rehberi’nin Komisyon için ne anlama geldiği ve AB katılım süreci açısından rehberlerin işlevi tartışıldı. Üyelik başvurusunu takip eden on yıllık sürecin sonunda (2013) Avrupa Birliği’nin 28. Üyesi olan Hırvatistan Kamu-Sivil Toplum İşbirliği Kurumu Başkanı Igor Vidačak, AB genişleme sürecini temelde nasıl bir toplumda yaşamak istediğimize dair bir ilkeler bütününün hayata geçirilmesi olarak tanımlayarak rehberin diyalog ve işbirliği için yapısal önemini vurguladı. Ayrıca kamu yatırımlarının güven ve şeffaflık ilişkisini barındıran bir dönüşümden geçmesi için karşılıklı veri alışverişinin sivil toplum, AB ve hükümetlerden oluşan bir işbirliği üçgeninde etkinleştirilmesi gerektiğini belirtti.
Ülke raporlarının* sunulduğu ikinci oturumun veri toplama metodolojisi üzerinden ilerleyen tartışmalarında, aralarında Türkiyeli temsilcilerin de olduğu bazı ülke katılımcıları ulusal düzeyde sivil toplum örgütlerine dair toplanan verilerin temsil kapasitesini eleştirdi.
Çalıştay biçiminde gerçekleşen üçüncü oturumda katılımcılar, rehberdeki göstergeler açısından “ülke hedeflerini belirleme otoritesi kimde olabilir” ve “izleme/raporlama kimin sorumluluğunda olmalı” sorularına cevap arayarak 2020’ye giden sürecin nasıl yürütülebileceğine dair ortak yol haritası oluşturmaya çalıştı.
Bertolini: Rehber yeni bir yöntemsel paradigma
Çalıştaylar öncesindeki basın toplantısında söz alan Avrupa Komisyonu Genişlemeden Sorumlu Müdürlük Bölgesel Programlar Birimi Bölüm Başkanı Nicola Bertolini rehberin, örgütlenme, ifade ve toplanma özgürlükleri açısından sivil toplumun gelişimine olanak veren hukuki ve mali ortamla birlikte kapasite geliştirilmesine yönelik katılımcı bir çerçeve sunmayı amaçladığını belirtti: “Uygulanma zorunluluğu olmayan, dolayısıyla müktesebattan farklı bu rehber sadece hükümetlere yönelik değil yurttaşların siyasi katılımına katkıda bulunacak bir izleme ve raporlama aracı. Her şeyden öte 2020’ye kadar olan yedi yıllık süreçte Komisyon ve aday ülkeler arasındaki siyasi diyalogu belirleyecek olabildiğince anlaşılır bir harita. Bu açıdan, genişleme sürecindeki değişimi ülkeler bazında izleme ve değerlendirme yönünde yöntemsel olarak yeni bir paradigma barındırıyor”
Bertolini, benzer bir rehberin basın özgürlüğü alanındaki gelişmeleri kaydetmek, kamu medyası, sendika ve hak örgütlerinin gelişimine katkıda bulunmak, medya okur-yazarlığını genişletmek ve Komisyon’un bu alandaki mali desteğini yönlendirmek üzere hazırlandığını vurguladı.
Dördüncü oturumda hükümetlerin izleme ve raporlama sürecinde bütünsel olarak alabileceği rollerin, karşılaştıkları engellerin ve olanakların neler olduğu, 2017’den sonra rehberin izlenmesinin sürdürülebilmesi için hangi önlemlerin alınabileceği üzerine görüşler paylaşıldı.
Ćirković: Hükümetler sivil toplumun önemini kavramalı
Panelde konuşan Sırbistan Kamu-Sivil Toplum işbirliği Ofisi Başkanı Ivana Ćirković, rehberin öncelikle hükümetlerin sivil toplum alanının önemini kavramasına hizmet edeceğini belirtti: “Rehber, AB müktesebatıyla ulusal önceliklerin eş güdümlü hale getirilmesi, sivil toplumun mali ve hukuki koşullarındaki iyileştirici düzenlemelerin hayata geçirilmesi, AB’nin hükümetlerce atılan ilerleme adımlarını izlemesi ve gelecek dönemdeki desteklerin önceliklendirme esaslarına göre programlanması için net ve uygulamaya dönük bir çerçeve metni”
Konferans, sivil toplum açısından rehberdeki olası öncelikli müdahale alanları, STÖ’lere yönelik kamu finansmanı, vergilendirme rejimi, finansal kurallar, istihdam politikaları, gönüllülük, STÖ görünürlüğü, organizasyonel kapasite, filantropinin desteklenmesi konularının tartışıldığı oturumla sona erdi.
Konferansa her bir ülkeden davet edilen basın temsilcileri kapsamında katılan bianet’in yanı sıra Türkiye’den Lise Pate Yılmazer (AB Türkiye Delegasyonu), Murat Girgin (İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı), Murat Başer (AB Bakanlığı, Proje Uygulama Başkanlığı), Bumin Kağan İsmailoğlu (Vakıflar Genel Müdürlüğü), Damla Yazar (Kalkınma Bakanlığı) Sezin Dereci (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı, Balkan Sivil Geliştirme Ağı Projesi-TÜSEV/ BCSDN), Tezcan Eralp Abay (Sivil Toplum Geliştirme Merkezi-STGM), Selen Lermioğlu Yılmaz (TÜSEV) ve Ayça Bulut Bican (Sivil Toplum Kuruluşları İçin Teknik Destek Programı-TACSO) katıldı. (EG/HK)
* BCSDN, Uluslararası Kamuoyu Araştırma Enstitüsü (IPSOS) ve sivil toplum uzmanlarınca geliştirilen ülke raporları için tıklayın.
