Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları öncülüğündeki Filistinli direniş grupları 7 Ekim 2023’te İsrail’e karşı “Aksa Tufanı Operasyonu”nu başlattı.
“Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlerine yönelik sürekli ihlallerine karşılık verme” gerekçesiyle abluka altındaki Gazze Şeridi’nden İsrail yönüne binlerce roket atılırken, Filistinli direniş grupları bölgedeki yerleşim birimlerine ve askeri noktalara baskınlar düzenleyerek çok sayıda kişiyi rehin aldı.
‘Aksa Tufanı’nda yer alan Filistinli örgütler kimler?
İsrail ordusu da “Demir Kılıçlar Operasyonu” adıyla Gazze Şeridi’ne yönelik yoğun kara ve hava saldırıları başlattı. Sınır hattına yoğun bir yığınak yapan ve 28 Ekim’den bu yana kuzey bölgelerine 'nokta operasyonlar' düzenleyen İsrail ordusu, 'kademeli ilerleme' kaydettiklerini açıkladı.
Gazze’ye yönelik saldırılara tepki olarak Batı Şeria’daki Filistinli gruplar da İsrail ordusuna karşı ayaklanma ve intifada çağrısı yaparak sokaklara çıktı.
İsrailli yetkililere göre, Gazze’den düzenlenen saldırılarda 1200 İsrailli hayatını kaybederken, 5 bin 132 İsrailli de yaralandı.
İsrail ordusu, saldırıların başladığı 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi, Batı Şeria ve Güney Lübnan'da gerçekleşen saldırılar ve çatışmalarda 794 askerinin öldüğünü, yaklaşık 5 bin askerinin ise yaralandığını açıkladı.
En az 64 rehine var
Ayrıca İsrail ordusu, 251 kişinin Hamas tarafından rehin alındığı, yaklaşık 40 kişinin de kayıp olduğunu açıkladı.
İzzeddin el-Kassam Tugayları Sözcüsü Ebu Ubeyde ise esir sayısının 200 ile 250 arasında olduğunu, bunların 200’ünün Kassam Tugaylarının elinde, geriye kalanların ise diğer Filistinli grupların elinde olduğunu açıkladı.
Çoğunluğu kadın, çocuk ve yabancı işçilerden oluşan 105 rehine, İsrail ile Hamas arasındaki ‘rehine takası’ anlaşması kapsamında Kasım 2023’te serbest bırakıldı. İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ne yönelik operasyonları sırasında 12 rehine daha sağ kurtulurken, en az 70 rehine hayatını kaybetti. 64 rehinenin ise hala hayatta olduğu düşünülüyor.
Abluka, savaş, işsizlik, yoksulluk hatta susuzluk: Gazze Şeridi
Gazze Şeridi’nde 43 binden fazla kişi hayatını kaybetti
Gazze’deki Sağlık Bakanlığı, İsrail saldırılarında 43 bin 764 Filistinlinin öldürüldüğünü, 103 bin 490 kişinin de yaralandığını açıkladı. Bakanlığa göre, hayatını kaybedenlerin 17 binden fazlası çocuklardan oluşuyor.
Kayıp olduğu belirtilen binlerce kişinin de İsrail'in hava saldırıları sonucu yıkılan binaların enkazının altında olduğu tahmin ediliyor.
Gazze'de ölüleri saymak: Zor ama gerekli
Batı Şeria ve Kudüs'te saldırılar tırmanıyor
Batı Şeria ve Kudüs’te de İsrail güçleri ve Yahudi yerleşimciler 160’ı çocuk olmak üzere 780 Filistinliyi öldürdü, 6 bin 300’den fazla Filistinliyi de yaraladı. 11 bin 700 Filistinli ise İsrail güçleri tarafından gözaltına alındı.
İsrail ordusu, 12 Aralık 2023’te Cenin Mülteci Kampı’na baskın düzenledi; üç gün süren baskında 12 Filistinli öldürdü, 20 evi bombaladı ve çoğunu sorguladıktan sonra serbest bıraktığı 700 Filistinliyi gözaltına aldı.
Batı Şeria'da özellikle Cenin ve Nur Şems mülteci kamplarında altyapıyı tahrip eden İsrail ordusu, bu bölgelere sık sık baskın düzenleyerek sokakları kazıyor, su, telefon, kanalizasyon ve elektrik ağlarına zarar veriyor. Baskın gerçekleştirdiği bölgede meydanları ve anıtları da hiçbir sebep göstermeden yıkan İsrail ordusu, ayrıca dükkanları, evleri ve araçları da kullanılamaz hale getiriyor.
Yerinden edilenler
Gazze Şeridi’ne sağlanan elektrik ve suyu kesen İsrail, insani yardımların bölgeye ulaştırılmasına da izin verilmeyeceğini açıkladı ve 13 Ekim’de 1.1 milyon Filistinlinin 24 saat içinde Gazze'nin güneyine tahliye edilmesini istedi.
Birleşmiş Milletler’e göre, İsrail bombardımanları nedeniyle Gazze’de yerinden edilenlerin sayısı 1.9 milyon kişiyi geçti. Filistinliler, Gazze Şeridi'nin güneyinde barınma, gıda, temiz su, ilaç ve sağlık hizmetlerinden yoksun şekilde yaşam mücadelesi veriyor.
İsrail’den yayın yapan Kanal12 ise çatışmalar nedeniyle toplam 60 bin İsraillinin yerlerinden olduğunu belirtti.
KRONOLOJİ
İsrail-Filistin Sorununun Tarihçesi: 1897'den 2023'e
En az 188 gazeteci öldürüldü
Gazze’deki Hükümet Medya Ofisi’nin 9 Kasım 2024 tarihli açıklamasına göre, 188 Filistinli gazeteci İsrail tarafından öldürüldü.
Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) 15 Kasım 2024’te yaptığı açıklamada ise İsrail’in saldırılarında Gazze’de 129, Lübnan’da 6 gazetecinin; Filistinli grupların saldırılarında ise İsrail’de 2 gazetecinin öldürüldüğünü teyit edip belgeledi. CPJ ayrıca, 2 Filistinli gazetecinin kayıp olduğunu, 74 gazetecinin tutuklandığını; 350 ölüm, yaralanma ve tutuklama olayının da araştırıldığını kaydetti.
Lübnan ve Suriye’yle gerilim
Lübnan’ın güneyinde İsrail işgali altındaki Şebaa Çiftlikleri’nde Hizbullah ve İsrail ordusu arasında çıkan çatışmalarda 138 Lübnanlı sivil ile 434 Hizbullah üyesi, 19 Emel Hareketi üyesi, bir asker olmak üzere 2 Lübnanlı güvenlik görevlisinin yanı sıra 15 Filistin İslami Cihad Hareketi ve 13 Hamas üyesi öldü. Lübnan tarafından düzenlenen saldırılarda da 26 İsrailli sivil ve 24 İsrail askeri öldü.
Bu süreçte İsrail ile Suriye arasında da gerilim tırmandı. 10 Ekim’de yaşanan karşılıklı top atışlarının ardından, ekim ayı içerisinde Halep ve Şam havalimanlarını hedef alan birçok İsrail saldırı düzenlendi.
Kritik tarihler
İsrail, 17 Ekim’de Gazze’deki El-Ehli Baptist Hastanesi’ne saldırdı. Gazze’deki Sağlık Bakanlığı, hastane saldırısında en az 471 kişinin hayatını kaybettiğini, 28’inin durumu ağır olmak üzere 342 kişinin yaralandığını açıkladı.
İsrail, 31 Ekim’de Cibaliye Mülteci Kampı’nı bombaladı. Gazze’deki Sağlık Bakanlığı’na göre saldırıda en az 195 kişi öldürüldü, 700den fazla kişi yaralandı.
31 Ekim’de Gazze Şeridi’ne yönelik kara harekatı başlatan İsrail ordusu, 7 Kasım’da Gazze kent merkezine girdiğini açıkladı.
İsrail ordusu 15 Kasım’da ise Gazze’nin en kapsamlı tıp merkezi ve merkez hastanesi olan Şifa Hastanesi’ne yönelik operasyon başlattı. İsrail askerleri, baskın düzenlediği hastanede onlarca sağlık çalışanı ile yerinden edilmiş kişiyi alıkoydu.
"İnsani ara"
İsrail ile Hamas arasındaki çatışmalara dört gün “insani ara” verilmesine ilişkin uzlaşma, 24 Kasım Cuma günü saat 07.00’da (TSİ 08.00) uygulamaya girdi ve daha sonra üç gün daha uzatıldı.
Varılan esir takası mutabakatı çerçevesinde Gazze Şeridi’nden 105 İsrailli ve yabancı rehine, İsrail hapishanelerinden de 240 Filistinli mahkum serbest bırakıldı.
İsrail ordusu 1 Aralık’ta “insani ara”nın sona ermesinin hemen ardından Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarını yeniden başlattı.
Hamas'ın kısa tarihi
El-Aruri suikastı
Hamas’ın önde gelen liderlerinden ve İzzeddin el-Kassam Tugayları’nın kurucularından olan Salih el-Aruri, 2 Ocak 2023’te Beyrut’taki Hamas ofisine İsrail tarafından düzenlenen hava saldırısı sonucu öldürüldü.
El-Aruri’nin ölümü sonrası başta Hamas olmak üzere Filistinli gruplar ve Hizbullah 'suikastın yanıtsız kalmayacağını' açıkladı. Hamas ayrıca, İsrail ile esir takası ve Gazze’de ateşkese ilişkin müzakereleri durdurma kararı aldığını Mısırlı ve Katarlı arabuluculara bildirdi.
Salih el-Aruri kimdir?
Et-Tavil suikastı
Hizbullah’ın üst düzey saha komutanlarından Visam Hasan et-Tavil (Hac Cevad), 8 Ocak 2024’te Lübnan’ın güneyindeki Hirbet es-Slim beldesinde İsrail tarafından aracına düzenlenen hava saldırısında öldürüldü.
Et-Tavil suikastı sonrası İsrail’in kuzeyindeki askeri noktaları hedef almaya başlayan Hizbullah, 9 Ocak’ta İsrail’in "kuzey bölgesi komuta karargahı" olan Safed kenti yakınlarındaki Dado üssünü kamikaze insansız hava araçlarıyla vurdu.
Visam et-Tavil kimdir?
Reşid Caddesi Katliamı
İsrail ordusu, 29 Şubat 2024’te Gazze kentinin güneyinde, Gazze Şeridi’ni kuzeyden güneye bağlayan Reşid Caddesi’ndeki Nablusi Kavşağı’nda insani yardım bekleyen Filistinlileri, bombalayarak ve ateş açarak hedef aldı.
Saldırıda 112 kişi hayatını kaybederken, 760 kişi de yaralandı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail saldırısını kınadı ve acil insani ateşkes çağrısı yaptı.
İsrail, insani yardım bekleyen Filistinlilere saldırdı: En az 112 ölü
Refah’a saldırı
Filistin Dışişleri Bakanlığı, 18 Mart 2024 akşam saatlerinde İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah kentine “herhangi bir duyuru yapmadan ve kimseden izin beklemeden” saldırı başlattığını açıkladı.
İsrail savaş uçaklarının, Refah kentinin çeşitli bölgelerine düzenlediği hava saldırılarında en az 14 Filistinli hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.
Filistin Dışişleri Bakanlığı: İsrail duyuru yapmadan Refah’a saldırı başlattı
Şifa Hastanesi Katliamı
İsrail ordusu, Gazze kentinin batısında bulunan, 7 binden fazla hasta ve yerinden edilmiş Filistinlinin sığındığı Şifa Hastanesi’ne 18 Mart 2024’ün ilk saatlerinde baskın düzenledi ve yerleşkeyi kuşattı.
Gazze'deki hükümet, iki hafta süren baskın ve kuşatmada İsrail güçlerinin Şifa Hastanesi ve çevresinde 400'den fazla Filistinliyi öldürdüğünü, 900'den fazlasını alıkoyduğunu ve 1050 evi yıktığını duyurmuştu. İsrail ordusu ise 200 kişinin öldüğünü, 500'den fazla kişinin alıkonulduğunu açıkladı.
İsrail güçleri Gazze Şeridi'nin en büyük sağlık kompleksi Şifa Hastanesini işgal ettikten 14 gün sonra hastanenin tamamını yıkarak ve geride onlarca ölü bırakarak çekildi.
Filistinli yetkililer, hastane avlusunun çeşitli yerlerinde onlarca çürümüş, yanmış, kesilmiş, toplu veya tek başına gömülmüş cesede rastlandığını, hastanenin avlusunda ve çevresinde arama çalışmalarını sürdürdüğünü, gömülü cenazelerin sayısının kesin olarak belirlenmesinin henüz mümkün olmadığını açıkladı.
Zahidi suikastı
İsrail savaş uçakları, 1 Nisan 2024'te Suriye'nin başkenti Şam'daki İran diplomatik misyonunu vurdu. Saldırıda, İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü’nün üst düzey komutanlarından Tuğgeneral Muhammed Rıza Zahidi ve Tuğgeneral Muhammed Hadi Hac Rahimi'nin de aralarında bulunduğu 7 İranlı askeri yetkili ile 6 Suriye vatandaşı hayatını kaybetti.
İran Devrim Muhafızları Ordusu, İsrail'e "pişman edici" bir yanıt verileceğini açıkladı.
İsrail, Şam'da İran diplomatik misyonunu vurdu: 7'si İranlı yetkili, 13 kişi öldü
İran'dan İsrail'e misilleme operasyonu
İsrail'in Şam'daki İran diplomatik misyonuna yönelik saldırısına 13-14 Nisan 2024'te yanıt verdi. İran, "Doğru Vaat" adını verdiği misilleme operasyon kapsamında insansız hava araçları, seyir ve balistik füzeler kullanarak İsrail'i hedef aldı.
İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, “tüm hedeflere başarıyla ulaşıldığını” belirterek, Cebel el-Şeyh’teki istihbarat merkezi ve İran’ın Şam’daki diplomatik misyonuna yönelik saldırıda kullanılan Nevatim Hava Üssü’nün hedef alındığını açıkladı.
İsrail ordusu ise İran'ın yaklaşık 170 insansız hava aracı ve 120'den fazla balistik füze dahil olmak üzere 300'den fazla füze fırlattığını ve bunların büyük çoğunluğunun engellendiğini duyurdu.
İran, İsrail'e hava saldırısı başlattı
Fuad Şükür suikastı
Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür, 30 Temmuz 2024’te Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta İsrail tarafından düzenlenen suikast sonucu hayatını kaybetti.
Şükür suikastının ardından İsrail ve Hizbullah arasındaki gerilim, tehlikeli bir eşiğe ulaştı. Bu suikast, bölgedeki gerginliği artırarak, olası bir bölgesel savaş riskini daha da belirgin hale getirdi.
Musa Özuğurlu: Savaşın genişlemesi Lübnan için felaket olur
Heniyye suikastı
Hamas Siyasi Büro Başkanlığı görevini yürüten İsmail Heniyye, 31 Temmuz 2024’te İran’ın başkenti Tahran’da İsrail tarafından düzenlenen suikast sonucu hayatını kaybetti.
İran Devrim Muhafızları Ordusu, "Yapılan incelemelere göre bu terör saldırısı, yaklaşık 7 kilogramlık savaş başlığı taşıyan kısa menzilli roketin misafirlerin konaklama alanının dışından ateşlenmesiyle gerçekleşti" dedi.
İsmail Heniyye kimdir?
Heniyye'nin ölümünün ardından Hamas Siyasi Büro Başkanlığı görevine, örgütün Gazze Şeridi'ndeki lideri Yahya Sinvar seçildi.
El-Mevasi Katliamı
İsrail ordusunun, daha önce ‘güvenli olduğunu’ iddia ettiği Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinin batısında yer alan El-Mevasi bölgesine 13 Temmuz 2024'te savaş uçaklarıyla saldırı düzenledi. Yerinden edilenlerin sığındığı El-Mevasi bölgesine yönelik İsrail saldırısında en az 90 kişi öldü, 300 kişi yaralandı.
İsrail, Gazze’de 'güvenli' bölgeyi vurdu: En az 90 ölü
İsrail, 10 Eylül'de aynı bölgeyi bir kez daha hedef aldı. Saldırıda en az 40 kişi hayatını kaybetti, 60 kişi yaralandı.
İsrail, Gazze'de bir kez daha 'güvenli' bölgeyi vurdu: En az 40 ölü
İsrail'de genel grev
İsrail’de işçiler, Hamas’ın altı rehineyi öldürmesinin ardından, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Hamas’la anlaşma yapması için 2 Eylül 2024 tarihinde genel greve gitti. İnsanlar iş yerlerini kapattı, grevden okullar ve ulaşım sektörü etkilendi. Tel Aviv'deki Ben Gurion Uluslararası Havalimanı'nda tüm uçuşlar durdu.
Ülke genelinde 500 bini aşkın kişinin katıldığı gösteriler düzenlendi.
Genel grevi örgütleyen İsrail genel işçi örgütü Histadrut'un Genel Başkanı Arnon Bar-David "Yahudilerin Gazze tünellerinde öldürülmesi kabul edilemez. Bir anlaşmaya ihtiyacımız var ve anlaşma her şeyden daha önemli" dedi.
İsrail'de genel grev: "Anlaşma yerine ceset torbaları alıyoruz"
El-Cauni Okulu Katliamı
İsrail ordusu, 12 Eylül 2024 tarihinde Gazze Şeridi’nin orta kesimindeki Nusayrat Mülteci Kampı’nda yerinden edilen sivillerin sığındığı BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na (UNRWA) ait El-Cauni Okulu’na hava saldırısı düzenledi. Saldırıda aralarında çocukların da bulunduğu 18 kişi öldü, 18 kişi yaralandı.
İsrail ordusu Gazze'de BM okulunu vurdu: En az 18 ölü
Lübnan'da 'çağrı cihazı' patlamaları
Hizbullah üyeleri tarafından kullanılan çağrı cihazları, 17 Eylül 2024 tarihinde Lübnan genelinde eşzamanlı olarak patladı. Patlamalar sonucu biri çocuk olmak üzere en az dokuz kişi hayatını kaybetti, 200’ünün durumu ağır olmak üzere yaklaşık 3000 kişi ise yaralandı.
Lübnanlı yetkililer ve Hizbullah olaydan İsrail’i sorumlu tutarken İsrail’den konuyla ilgili henüz bir açıklama gelmedi.
Reuters, Lübnanlı üst düzey bir güvenlik kaynağına atıf yaparak, çağrı cihazlarına İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad tarafından patlayıcı yerleştirildiğini öne sürdü.
"KİRLİ SAVAŞ"
İsrail'den Lübnan'da Hizbullah'a siber saldırı: 9 ölü 3 bine yakın yaralı
Hizbullah-İsrail savaşı
İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ne yönelik saldırıları birinci yılına yaklaşırken, savaş Lübnan’a da genişledi.
Filistinli grupları destekleyen Hizbullah’ı savaş dışı bırakmak isteyen İsrail, çağrı cihazı ve telsiz saldırıları ile Hizbullah’ın üst düzey isimlerine yönelik suikastların ardından 23 Eylül 2024’de Lübnan’a yoğun hava saldırıları düzenlemeye başladı.
27 Eylül’de Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Beyrut’a düzenlenen bir hava saldırısıyla öldürüldü.
1 Eylül’de ise İsrail ordusu, Lübnan’ın güneyinde Hizbullah’a yönelik ‘sınırlı ve yoğun’ kara saldırıları başlattığını açıkladı. Sınır hattında yoğun çatışmalar sürerken, Hizbullah da İsrail’e roket ve füzelerle karşılık vermeye devam ediyor.
İsrail’in son dönemdeki stratejisi sadece Hizbullah’ın operasyonel kabiliyetlerini zayıflatmayı değil, kuzeydeki yerleşimlerin boşaltılmasına karşılık olarak Lübnan’ın güneyini de boşaltmayı amaçlıyor.
Lübnan’ın güneyi ile doğusundaki Bekaa bölgesinde Hizbullah’a ait olduğunu öne sürdüğü hedeflere saldırı düzenleyen İsrail ordusu, 5 Ekim itibarıyla 104’ü çocuk, 194’ü kadın, 15’i sağlık çalışanı en az 1411 kişiyi öldürdü ve binlerce kişiyi yaraladı.
İsrail saldırıları nedeniyle 1 milyondan fazla Lübnanlı yerinden edildi.
İsrail’in Lübnan saldırılarında üçüncü gün: 500 bin kişi yerinden edildi
(VC-NT)
