Dünyada Kız Çocuklarının Durumu 2008 Raporu "Özel Odak: Savaşın Gölgesinde" başlığıyla yayınlandı. Raporun, giriş bölümünde savaşın gölgesinde yaşayan 200 milyon kız çocuğu ve genç kadına adandığı görülüyor.Rapora göre 5 ülkeden biri kız çocuklarını çocuk asker olarak kullanıyor. 100 bin kız çocuğu dünyanın farklı yerlerindeki çatışmalarda savaşıyorlar ve 20 milyonu savaş bölgelerinde okul ve eğitim olanaklarından yararlanamıyor.
Çatışmaların ayrıca kız çocuklarının evlerinden ayrılmaları, daha küçük kardeşlerinin bakımı, tecavüz, dayak ve kaçırılma gibi durumlar açısından risk yarattığı belirtiliyor.
Acil çağrı
Liberya başkanı ve Afrika'nın ilk seçilmiş kadın lideri olan Ellen Johnson Sirleaf şöyle diyor: "Bu rapor, çatışma sonrası ülkelerde sıklıkla görmezden gelinen kız çocuklarının sağkalım ve potansiyellerini tehdit eden, kötü durumlarına ilişkin önemli ve eleştirel bir bakış sunuyor.
"Kız çocuklarına eğitim ve sağlık bakımına ulaşmalarını da içeren normal yaşamlarını sürdürebilmeleri için acil müdahale gereksinimi bulunmaktadır".
Milyonlar risk içinde
Rapordaki sayılara bakıldığında:
- 38 ülkede kız çocukları, son 20 yılda silahlı çatışma durumlarında asker olarak kullanılıyor.
- 200 milyon kız çocuğu silahlı çatışmaların yeni başladığı ya da devam ettiği riskli ülkelerde yaşıyor.
- Yaklaşık 20 milyon kız çocuğu, savaş bölgelerinde, okul dışında.
Ayrımcılık
Kız çocukları ayrıca kendilerini eğitimden uzaklaştıran ve iş bulmalarını engelleyen, yaşamlarını zorlaştıran ayrımcılığın durdurulması konusunda mücadele etmek durumunda.
Bunun ikincil etkisi, sadece kız çocuklarının yaşam şanslarının ciddi olarak sınırlı olması değil, aynı zamanda ülkenin ekonomik geleceğinin de ciddi bir biçimde engellenmiş olması olarak anlaşılmalı.
Rapor, kız çocuklarının haklarının korunması ve karar verme/çatışma sonrası uzlaşma durumlarında yer almaları gereksinimini vurgulamaktadır.
Haklar için mücadele
Sierra Leone'nin kuzeyinden Christiana 14 yaşındayken, 1998'de gerillalar tarafından kaçırılmış ve tecavüze uğramış. Şimdi, tecavüz mağdurlarının yararına mücadele ediyor.
"Kız çocuklarının hakları için mücadele etmenin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu mücadele benim gibi kötü muamele görmüş genç kadınların özsaygılarının gelişimine yardım ediyor" diyor.
Çatışmada ayrıca sömürülen kadınlar
Savaş ve silahlı çatışma durumlarında kadınların ve çocukların yaşadıkları sorunların toplumsal cinsiyet rolleriyle ve yaşla büyük oranda ilgili olduğu görülüyor. Çatışma bölgelerinde yaş olarak küçük olan kadınların doğrudan savaşmak başta olmak üzere, kuryelik, aşçılık, cinsel hizmet gibi alanlarda kullanıldıkları ve sömürüldükleri biliniyor.
Kadınlar da erkekler gibi çocuk asker olarak kullanılıyor. El Salvador, Etiyopya ve Uganda'da çocuk askerlerin üçte birinin kız çocukları olduğu bildiriliyor. Kız çocukları tecavüze uğrayabiliyor ya da bazı durumlara askeri komutanların "eşleri" olmaya ve onlara cinsel hizmet sunmaya da zorlanıyorlar.
Kadınların diğer bir etkilenme alanlarıysa geleneksel rollerin ve sorumlulukların savaş durumlarında artışı. Ancak bu artışa rağmen kadınlar -kaynaklara ve hizmetlere de daha sınırlı ulaştıkları için- kendileri ve ailelerinin gereksinimlerini karşılamakta zorlanıyor.
Kadın deneyimleri görünmez kılınıyor
Burada önemli bir nokta, savaş ve silahlı çatışma durumlarında genellikle erkek deneyimlerinin temel alınması ve kadın deneyimlerinin görünmezliği meselesi.
Rapor tam da bu nedenle "savaşın gölgesinde" vurgusuyla çıkmıştır ve kız çocuklarının deneyimlerini görünür kılma anlamında büyük bir katkıdır.
Ancak nesnel bir gerçek olarak dünyanın farklı yerlerinde günümüzde halen yaklaşık 30'un üstünde çatışmanın devam ettiği düşünüldüğünde, konu büyük öncelik taşıyor. Çok boyutlu olan bu konuda farklı düzeylerde kuruluşların çabasına gereksinim büyük boyutta ve görünürlük kazanmayla bu konudaki toplumsal cinsiyet odaklı mücadelenin birlikte yürümesi gerekli. (SB/TK)
* Britanya merkezli kalkınma ajanslarından biri olan Plan International'ın "Dünyada Kız Çocuklarının Durumu 2008 Raporu Özel Odak: Savaşın Gölgesinde" dün (15 Mayıs) yayınlandı. Raporun İngilizce orijinaline ulaşmak için tıklayın. (PDF belgesi, 4,8 MB) Örgüt her yıl dünyada kız çocuklarının durumuna dair raporunu "Çünkü ben bir kız çocuğuyum" genel başlığıyla yayınlıyor.
