Suriyeli mülteci, 20 yaşındaki Dilo Derviş, 31 Aralık’ta Aşkale Geri Gönderme Merkezinde tutulduğu tek kişilik hücrede hayatını kaybetti. Bugün memleketi Haseke’ye gönderilmek üzere Kızıltepe’de geçiş işlemleri yapılıyor.
Geri Gönderme Merkezi Derviş’in “intihar ettiğini” ileri sürdü. Ancak Avukatı Tugay Bek bianet’e yaptığı açıklamada, “1,80 boyundaki Derviş’in kendisini ranzaya atkısıyla asarak intihar etmesinin gerçekçi olmadığını” söyledi.
Avukat Bek’in geri gönderme merkezinde, ölümün olduğu hücreyi görmesine, diğer mültecilerle konuşmasına izin verilmediğini de ekledi:
“Geri gönderme merkezine dün gittim, odayı görmek istedim. Göstermediler. Kendini astığı söylenen ranzayı da göremedim. Dilo’nun boyu 1,80. Atkıyla astığı söyleniyor. Ancak yüksek yerden uzun iplerle asılanlarda boyun kırığı oluşabiliyor. Ranza gibi yerden kısa sayılacak bir atkıyla boyun kırığı vakası pek mümkün değil.”
Soruşturmada belge yok, otopsi eksik, deliller kayıp
Derviş’in ölümüyle ilgili Aşkale Cumhuriyet Başsavcılığında soruşturma başlatıldı. Ancak Bek, soruşturma dosyasında ölü muayene tutanağından başka belge olmadığını söyledi.
Adli muayeneye göre Derviş’te boyun kırığı tespit edildi, darp veya boğuşma izine rastlanmadı. Erzurum Adli Tıp Kurumunda yapılan otopsinin sonucu belli olmadı.
Avukat Tugay Bek, otopsi işleminin de eksik yapıldığını anlattı:
“Adli Tıp’ta yapılan işlemlerin tutanağını incelediğimizde eksiklikler olduğunu gördük. Örneğin, boğulma öncesi boğuşma olup olmadığını tespit için yapılması gereken el ve tırnaklardan doku örneği alınmamıştı. Savcılığa talepte bulunmamızın ardından, ölümün üzerinden günler geçtikten sonra bu örnekler alındı. Ancak cenaze otopsinin ardından yıkanmış olduğu için bu tür delillerin kaybolmuş olması söz konusu.”
“İsyan iddiası araştırılmalı”
Tugay Bek, Derviş’in neden tek kişilik hücrede, tecritte tutulduğuna dair de geri gönderme merkezinden bir cevap alamadıklarını ifade etti.
Aşkale Geri Gönderme Merkezi, 28 Aralık’ta isyan çıktığını, polisin de isyana müdahale ettiğini öne sürdü. Ancak bu isyan iddiasının da araştırılması gerektiğini söyleyen Bek, şöyle devam etti:
“İsyanın ardından bazı mülteciler başka yere nakledildi. Ama isyan olup olmadığı da tartışmalı. Sevk edilen mültecilerin beyanlarına başvurularak gerçekte ne olduğunun anlaşılması gerekir.
F tipi cezaevi gibi
Avukat Bek, geri gönderme merkezinde ve ölümün gerçekleştiği hücrede inceleme yapıp yapamadığı sorumuzu da şöyle yanıtladı:
“Merkezden içeriye girdik ancak sadece idari bölümlerde girebildik. Mültecilerin kaldığı yerleri göremedik. İdari bölümler de görünüş ve tedbirler itibariyle F tipi cezaevi gibiydi. Avukat olarak cep telefonuyla tüm kamu kurumlarına girebiliyorken burada cep telefonumu dışarıda bırakmak zorunda kaldım. Üstelik merkezde kalan mültecilerle görüşemedik, odaları ve hücreyi göremedim.”
Mahkeme tahliye etti, Göç İdaresi “tutukladı”
Dilo Derviş, Adana’da bir protesto gösterisine katıldığı sırada gözaltına alındı ve 19 Ağustos’ta tutuklandı. “Örgüt üyeliği” iddiasıyla yargılandığı Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesince 17 Kasım’da tahliye edildi.
Ancak mahkemece tutuksuz yargılama kararı verilmiş olmasına rağmen İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığınca alınan tedbir kararıyla Aşkale Geri Gönderme Merkezinde tutulmaya başlandı.
Avukat Bek, “Mahkeme tutuksuz yargılanmasında bir sakınca görmüyorken idarenin aksi tasarrufta bulunması hukuki değil” dedi.
Serbest kalacaktı, neden intihar etsin?
Geri gönderme merkezinde tutulmasına karşı itiraz dilekçesi verilmiş ve itirazın sonucu beklenirken Derviş hayatını kaybetti.
Tugay Bek, “Serbest bırakılmasını bekliyorduk sadece imza işlemleri kalmıştı. Serbest bırakılacak olan biri neden intihar etsin?” diye sordu.
Ayrıca merkez tarafından Derviş’e herhangi bir psikolojik destek de sunulmadığını belirten Tugay Bek, “Kurum talep olmasa da psikolojik destek sunmalıydı. Zaten sebepsiz yere tecritte tutulmasını da açıklayamadılar” dedi.
Parlamentodan bağımsız heyet
Avukat Bek, soruşturmanın takipçisi olacağını ayrıca isyan iddiasının da incelenmesi gerektiğini söyledi:
“Parlamentoda bir heyetin ya da bağımsız bir heyetin burayı incelemesi gerekir. Ancak bunlar yapılırsa, araştırılırsa gerçek ortaya çıkar. İntihar iddiası gerçekçi değil. Hakkıyla yapılması adına soruşturmanın takipçisi olacağız.”
“Mesele savcılıkla da kalmamalı. Aşkale Geri Gönderme Merkezi’nin 28 Aralık’taki isyan iddiası da parlamento heyetince incelenmeli. Merkez, sivil toplum örgütlerinin denetimine açılmalı. Ancak böylece gerçek ortaya çıkar, başka vakaların yaşanmaması için tedbir alınabilir.”
Darp, zincir, soğuk hücre
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Adana Milletvekili Meral Danış Beştaş da bugün Derviş’in ölümüyle ilgili araştırma ve soru önergesi verdi.
Önergelerde, isyan iddiasının ardından merkezde alıkonulanlardan bazılarının ciddi bir şekilde dövüldüğü, olaylardan sorumlu görülen kişilerin cezalandırma amacıyla el ve ayaklarından zincirlenerek soğuk hücreye konuldukları, bazı öğünler yemek verilmediği iddiaları yer aldı. (AS)
* Fotoğraf: DİHA
