Suudi Arabistan'daki kadınların günlük hayattaki tüm başarılarına rağmen hala erkeklerin korumasına ve yönlendirmesine ihtiyacı varmış gibi değerlendirilmesi şaşırtıcı. Bu bağlamda Suudi Arabistan'lı kadınların hayatlarında neler başardığını hatırlamakta fayda var.
Sistem kadınları olgunlaşmamış olarak nitelemede ısrarcıyken kadınların tüm İslami ve sosyal haklara sahip olduğunu söylemek mümkün değil. Kadınlar kaç yaşında olursa olsun, iyi eğitim görmüş ve zeki bile olsalar, profesyonel kariyerlerinde üst mevkilere çıksalar dahi bu algı değişmiyor. Peki kaç yaşında ve hangi şartlarda Arabistan'da bir kadın olgunlaşmış ve bağımsız sayılıyor?
Bir erkek kadın için neyin iyi olduğunu bilir mi?
Gazetelerde depresif ve aşağılayıcı günlük hayat hikayelerinin yanı sıra kadınların günlük hayatlarında mücadele etmek zorunda kaldıkları karmaşıklığı da okuyoruz. Kadınlar mahkemelerde ve diğer hükümet organlarında haklarını almak için çabalıyorlar.
Neden genç, akıllı ve hırslı bir kadın üniversiteye girmek ya da işe başvurmak için erkek vasisinin iznini almak zorunda? Sistem neden erkek vasilerin her zaman kadınların çıkarlarını gözetmediğini hatta kadınların çalışma ve eğitim alma hakkını toptan reddettiğini görmüyor?
Hangi yaşa geldiğinde bir kadın vasisi onaylamasa bile istediği erkekle evlenebilir, özellikle vasisi izin vermediğinde ya da kadını kendi istediği bir başkasıyla evlenmeye zorlarken sadece kendi çıkarlarını gözetiyorsa? Neden toplum bir baba 13 yaşındaki kızını 70 yaşındaki bir erkekle evlendirmek istediğinde buna karşı çıkmıyor da, 40 yaşındaki bir kadın babasının isteğine itiraz ederek biriyle evlenmek istediğinde karşı çıkıyor?
Ya da neden mahkeme zorla mutlu bir evliliği olan kadınla erkeği, kadının akrabalarından biri evliliği onaylamadığı için boşuyor? Ne zaman kadının kendi düşüncesini sormak gerek? Yetişkin ve olgun bir kadın kendi özel hayatıyla iligli karar veremez mi? Neden sadece erkeğin dileklerinin ne olduğuyla ilgileniliyor?
Kadın için her şey zor...
Bunların günlük hayatta seyrek olarak karşılaşılan örnekler olduğunu iddia edenlere şunu demek mümkün; peki ya kadınların boşanma başvurusu yaparken, yurtdışına çıkarken, bir mülk satın alırken karşılaştıkları zorluklar ne olacak? Bütün bu durumlarda kadınların bir erkek vasinin kefilliğine ya da eşliğine ihtiyacı var. Çalışan ve makul bir geliri olan kadın bu gelirini örneğin bir araba almak için izinsiz değerlendiremiyor, herhangi bir yasal belgede sadece kendi imzasının bulunması yetmiyor.
Kadınlar davalarını erkek temsilcileri olmadan savunamıyor veya yasal prosedürleri sonuçlandıramıyor çünkü yargıçların kadını tanıması için kadının iki erkek refakatçisi olması gerekiyor. Kadın 70 yaşında bile olsa imzalı ve noter tastikli bir izin belgesi olmadan seyahat edemiyor. Bu 70 yaşındaki kadının erkek vasisi muhtemelen oğlu ya da yeğeni oluyor... Annelerimize duyduğumuz saygı bu mu? Hani İslam anneleri çok sayıyordu?
70 yaşındaki bir kadın oğlundan daha az mı olgun?
Okula ya da hastaneye gitmek, hatta alışveriş yapmak gibi basit işler bile kadınlar için büyük bir hadise haline geliyor çünkü kadınların en basitinden oraya nasıl gidecekleri, "güvenilir" bir erkek sürücü bulup bulamayacağı gibi endişeleri oluyor. Kadınlara çocukları emanet ederken, çocukları eğitmelerine izin verirken, hastalanan çocuklar iyileştirilmesi için ellerine teslim edilirken, neden aynı kadınlara hayatın diğer alanlarında güvenmekte bu tedirginlik neden?
Suudi Arabistan'daki kadınlar neden dünyanın geri kalanındaki diğer Müslüman kadınlar gibi araba kullanmak için ehliyet alamadıklarını merak ediyor? Kendilerine bu hakkın verilmemesinin herhangi bir İslami temeli bulunmuyor...
Suudi Arabistan'dakilere toplumun araba kullanan kadınları sokaklarda görmeyi kaldıramayacağını söylüyoruz... Bunun doğru olduğunu varsayarak bu konuda ne yapılabileceğini soruyoruz. Kadınların sokaklarda araba kullanmasını güvenli ve kolay hale getirmek için okullarda söyleşiler düzenlesek, polis memurlarını eğitsek ya da kadınların araba kullanabileceği bir yaş sınırı hatta saatleri belirlesek hatta yine sadece erkek vasilerinin izni önkoşulu arasak?
Konu yine aynı yere geliyor. Kaç yaşında ve hangi koşullarda sistem ve toplum bir kadını yetişkin ve tüm haklara sahip vatandaş olarak tanımlayacak? (GG)
* Makaleyi Arab News'teki orjinal metninden Gökçe Gündüç derledi ve Türkçeleştirdi.
