Erkek egemenliğinin ulus devlet şovenizmiyle yaptığı kirli işbirliğine Siirt ve Mardin'de, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekillerinin de karıştığı tecavüz vakaları (1) ve Rize'nin AKP'li belediye başkanının ırkçı-cinsiyetçi açıklamalarıyla Türkiye'de şahit olmuştuk.
Son haftalarda uluslararası medyayı meşgul eden konulardan recm mahkumu İranlı Sakine Aştiyani de bu işbirliğinin kurbanlarından. Zira iki çocuk annesi Sakine, İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinde yaşayan bir Azeri kadını.
Azeriler İran'da Fars kökenli olmayan diğer tüm halklar gibi anadillerini eğitimde, basında ve yaşamın diğer alanlarında özgürce kullanma ve kendi etnik kültürlerini geliştirip yaşatma hakkından mahrumlar. Yeterli düzeyde Farsça bilmeyen Sakine'nin mağduriyetinin bir sebebi de sorguda ve mahkemede kendini savunamaması: Çünkü İran mahkemelerinde Farsça dışında bir dilde savunma yapmak yasak.
Sakine'nin recm cezasının kaldırılıp idama çevrildiği söylense de şu anda İran hapishanelerinde recm cezasına çarptırılmış en az 19 kadın daha var. (2)
Üstelik bu 19 kadından biri olan 25 yaşındaki Azeri kadını Meryem Gurbanzade, hamile olmasına rağmen hapsedildi ve avukatının basına yaptığı açıklamalara göre birkaç hafta once hamileliğinin altıncı ayında zorla kürtaj edildi, çünkü hamile bir kadını recm ya da idam etmek mümkün değildi.
Sakine'nin davasına yönelik uluslararası tepkiler sonucunda Meryem'in cezası da recmden (asılarak) idama çevrildi. Ancak avukat Kian, insan hakları savunucularını Sakine'nin gölgesi altında kalan Meryem ve diğer kadınların idamının daha erken yapılabileceği konusunda uyarıyor. (3)
Geçtiğimiz haftalarda İran devleti tarafından kadınlara karşı işlenen bir diğer cinayet ise 26 yaşındaki Elnaz Babazade'ye yönelikti. Doğu Azerbaycan eyaletinin başkenti Tebriz şehrinde Basij (gönüllü devrim muhafızları ve ahlak polisleri) milisleri tarafından "islami örtünme kurallarına uymaması" gerekçe gösterilerek arabası durdurulan Elnaz, üç Basij milisi tarafından tecavüze uğrayıp öldürüldü. (4) Olayın üstü örtülmek istense de Elnaz'ın ailesinin çabalarıyla bu haber İran'ın muhalif internet medyası vasıtasıyla dünyaya duyuruldu.
İran rejiminin Fars olmayan kadınlara yönelik ırkçı-cinsiyetçi saldırıları Azerilerin yanında Kürtleri de hedef alıyor. İran genelinde anayasadaki cinsiyetçi yasaların kaldırılması için yürütülen "Eşitlik İçin 1 Milyon İmza" Kampanyasının ve Kürdistan Azermehr Kadın Topluluğu'nun aktif üyesi 27 yaşındaki Zeynep Bayezidi iki yıldır Zenjan Hapishanesinde tutuklu.
Bayezidi 10 Temmuz'da kadın tutuklulara yönelik tavrı protesto için açlık grevine başladığını duyurdu. O 2008'de tutukluluğun yanısıra sürgün cezası olarak Mahabad Cezaevinden ülkenin kuzeybatısındaki Zenjan'daki cezaevine nakledilmişti.
Bayezidi gibi Kürdistan Azermehr Kadın Topluluğu ve Eşitlik İçin 1 Milyon İmza Kampanyasında çalışan 23 yaşındaki Ronak Safazade de 2007'de söz konusu kampanya için imza topladıktan sonra gözaltına alınmış ve yoğun baskı ve işkencelerle geçen gözaltı sürecinin ardından 2009 yılında altı yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
Halen Kürdistan eyaletindeki Senendej Cezaevinde tutuklu olan Ronak için Uluslararası Af Örgütü bir mektup kampanyası başlatmıştı. (5)
Bayezidi ve Safazade, çalışmalarını çoğunlukla kadın hakları aktivizmi alanında yürütüyor olsalar da uzun hapis cezaları almalarına neden olan suçlama "PKK-PJAK üyeliği" oldu. Aynı suçlamayla "Muharib" (Allah düşmanı) ilan edilerek idam cezasına çarptırılan diğer bir İranlı Kürt kadını olan Zeynep Celaliyan'ın durumu ise belirsizliğini koruyor.
Kısacası görülen o ki İran'da da ulus devlet şovenizmi, iktidar savaşını ezilen halkların kadınları üzerinden yürütüyor. Bu bağlamda ezilen ulus kadınlarının rejimin politikalarını doğru analiz etmesi ve karşı karşıya oldukları baskının egemen ulus (Fars) kadınlarınınkinden iki kat ağır olduğunu görmesi lazım.
Böyle bir bilinç, ezilen-ulus kadınının İran'daki diktatör rejimle mücadelesinin boyutunu da doğal olarak yükseltecektir. Zira İran'daki Azeri, Kürt ya da Arap kadını için kurtuluşun yolu sadece erkek egemenliği ve dini baskıyla değil aynı zamanda ırkçılık ve ulus devlet şovenizmiyle de mücadele etmektir. (SZ/BB)
Kaynaklar:
1) http://www.firatnews.nu/index.php?rupel=nuce&nuceID=25187
2) http://www.facebook.com/notes/sevda-zenjanli/list-of-people-awaiting-death-by-stoning-in-iran/137684452934831 , http://stopstonningnow.com/wpress/1812
3) http://persian2english.com/?p=13511
4) http://persian2english.com/?p=12659, http://www.milliyet.com.tr/iran-da-besic-vahseti/dunya/sondakika/13.07.2010/1262933/default.htm?ref=facebookmypage
5) http://www.amnesty.org.uk/content.asp?CategoryID=11691
