Geçen hafta Vietnamlılar, Amerikan işgalini iki aydan az süre sonra sona erdirecek Buon Ma Thuot savaşını kazanmalarının 30. yıldönümünü kutlarken, New York'ta Amerikan adaletinin ikiyüzlü zihniyetini sergileyen bir dram yaşandı. Amerikan Federal Mahkemesi, Vietnamlı Portakal Gazı Kurbanları Birliği'nin (VAVA) Amerikan ordusu için bu kitle imha silahlarını üreten Dow Chemical, Monsanto Corporation ve Hercules Incorporated adlı şirketler aleyhinde açmak istediği ilk tazminat davasını geri çevirdi. Yargıç, Jack Weinstein Amerikan yasaları ya da uluslararası yasalarda Vietnamlıların iddialarını destekleyecek bir temel olmadığına hükmediverdi!
ABD ordusu 1962'den 1971'e kadar 'Vietkongları ormanlık araziden çıkarmak' bahanesiyle bu ülke topraklarına milyonlarca galon 'portakal gazı' püskürttü. Portakal gazı adını, zehri taşıyan varillerin üzerindeki etiketlerin renginden alıyor.
Gazın içerdiği öldürücü dioksinin 75 farklı türü var. Uzmanlara göre bu gazdan 5 milyon Vietnamlı öldü. Amerikalılar arkalarına bakmadan kaçtığında Vietnam'daki üslerine gömdükleri varillerdeki zehri miras bıraktı. Dioksin zamanla yiyecek zincirine karışıp milyonlarca insanı etkiledi. Yok olan ormanlık alanda bugün Vietnamlıların 'Amerikan otu' dediği ve hayvanların bile yemeye tenezzül etmediği bir ot dışında bir şey bitmiyor. Siz artık buna katliam mı dersiniz, soykırım mı bilmem.
Ama hâlâ çoluk çocuk 3 milyon 'portakal gazı' mağduru var. Bunların 1 milyonu çok ciddi sağlık sorunlarıyla cebelleşiyor. Gözsüz, kulaksız, iç organları eksik doğmuş bebekler, düşük yapan anneler; akciğer ve kan kanserine ya da böbrek ve şeker hastalıklarına yakalananlar...
Doğada yok olmayan, solunduğunda rahimde biriken bu zehir kuşaktan kuşağa hilkat garibeleri olarak yansıyor. Amerikalı uzman Dr. Arnold Schecter, 2003'te Vietnam'dan aldığı toprak örneklerinde Amerikan çevre koruma ajansının güvenlik seviyesinin tam 180 milyon katı dioksin tespit etmiş. Vietnamlıların başına geleni varın siz düşünün!
İronik tabii, Amerikalıların hayatı ve sağlığı söz konusu olunca iş değişiyor. Aynı Amerika'da 'portakal gazı'na maruz kalmış eski Vietnam gazilerinin açtığı tazminat davası 1984'te kabul edilip birkaç şirket gazilere 180 milyon dolar ödemişti. ABD yönetimleri de 10 bin eski askere düzenli maddi yardım sağlıyor.
Vietnam'da ise hükümet ve VAVA gibi kuruluşlar bugün yamuk yumuk doğmuş, türlü hastalıktan mustarip on binlerce kişiyle ilgilenmek zorunda.
Gelmiş geçmiş hiçbir ABD hükümeti, günahının vebalini ödemedi, ödemiyor. ABD'nin savaş suçunu cezalandırabilecek bir güç, uluslararası örgüt yok. Amerikan şirketleri bu ilk davada kendilerini şöyle savundu: "Biz Amerikan hükümetinin emirlerini uyguladık." Karar öncesi ABD Dışişleri mahkemeyi uyardı: "Eski bir düşmanın böylesi bir davası kabul edilirse Amerikan başkanının bir savaşı yürütme yetkileri sorgulanmış olur."
Heyhat! Düşünün kim Amerikan başkanının oraya buraya savaş açıp, sivil ya da savaşçı insanların üzerine kitle imha silahı sıkmayı da kapsayan başkanlık yetkilerine karşı çıkmaya cesaret edebilir! Hem onlar şimdi başka topraklara 'özgürlük ve demokrasi' götürmekle meşgul... (CK/TK)
