1922 yılında Nobel Barış Ödülü alan Norveçli hümanist aktivist Fridtjof Nansen’in tasarladığı ve hayata geçmesi için yoğun çaba sarfettiği Türk-Yunan nüfus mübadelesinden 90 yıl, ve Türkiye ile Norveç arasında diplomatik ilişkilerin başladığı 1926 yılından 87 yıl sonra Norveç Kralı 5. Harald ve eşi Kraliçe Sonja devlet düzeyinde en üst düzey seyahatini gerçekleştirmek üzere Türkiye’de bulunuyor. Tartışmalı gelişen seyahatte kraliyet ailesine Dışişleri Bakanı Børge Brende, Ticaret Bakanı Monica Mæland, ve Balıkçılık Bakanı Elisabeth Aspaker başta olmak üzere çeşitli siyasiler, akademisyenler ve işinsanlarından oluşan 120 kişilik bir heyet eşlik ediyor.
Norveç’te son bir aydır akademik çevreler ve özellikle de siyasi tartışmalarda kuzey ülkesinde yakın zamanda gerçekleşen seçimlerle birlikte gündemi oldukça meşgul eden konulardan biri, tarihte ilk defa gerçekleşecek olan devlet ziyaretiydi. Devlet ziyaretleri özellikle de kraliyet ailesinin verdiği sosyal mesajların ötesinde, bir de sonrasında dalgalar halinde gerçekleşen ekonomik hareketliliklerle halen önemini büyük ölçüde koruyor. İlk defa bu kadar yüksek bir seviyede gerçekleşen ikili ilişkiler, Norveç için oldukça kritik bir mesele halinde.
Norveç PEN öncüsü William Nygaard’ın başını çektiği birçok sivil toplum kuruluşu ve hümanist dernek bu ziyaretin, başta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere insan haklarına müsamaha gösterilmemesinin ödüllendirilmesi olarak kullanılacağı ve bunun da hem Norveç’te hem de Türkiye’de daha fazla toplumsal özgürlük ve hakların genişletilmesi adına uğraş veren kişilerin çabalarını boşa çıkaracağını ifade ediyorlar. Hümanistler Eylül ayında Kraldan ziyareti esnasında özellikle tutuklu öğrenciler, akademisyenler ve gazeteciler başta olmak üzere, ifade özgürlüğü önündeki engeller, gösteri hakkını kullananlara karşı sert tedbirler ve şiddetle müdahale ve mahkeme olmaksızın tutuklu bulunan bireylerle ilgili sorular sormasını talep etmişti.
Son bir ay süresince, Norveçli uzmanların Gezi protestoları sürecinde Türkiye’de polisinin şiddetli müdahalesi ve Türkiye hükümetinin şiddeti savunan ve hatta öven açıklamalarının ardından, kralın ziyaretini iptal etmesi gerektiği ve tam da bu olaylar ve tepkiler dolayısıyla Türkiye hükümetine karşı dışlama yerine birebir temaslarla eleştirileri iletmek arasında bölünen görüşün sonucunda Kral 5. Harald ve eşi Kraliçe Sonja’nın ziyareti gerçekleşmekte.
Soylu ailenin gündemini takip eden Norveçli yatırımcıların ise odağında Türkiye’de satın alma gücünün artırılması, artan enerji ihtiyacını karşılamak adına hidroelektrik santrali yatırımları ve belki de en önemlisi Karadeniz’de hamsi balıkçılığının Norveç somonu çiftlikleriyle değiştirilmesi bulunuyor. Tabi ki yatırımcılar için siyasi ve sosyal konular tamamen önemsiz görünmüyor. Altyapı sorunlarının giderilmeye başlanması kalkınma yolunun açılması ve ekonomik büyümede son yıllarda umut vaat eden rakamların yanında yatırımcılar için insan onurundan önce ekonomik rakamların gelmesi bir çekince unsuru.
Norveçli köşe yazarları ve akademisyenlerin son zamanlarda dile getirdiği Türkiye’nin dışlanmadan sert bir dille eleştirilmesi gerektiği görüşünü paylaşan çeşitli iş adamlarının yatırım planlarını etkilemek adına yapılabilecek olan yalnızca ekonomik rakamlara odaklanmakla kalmayarak serbest piyasanın toplumsal gerekliliklerini de göz ardı etmemektir.
Her ne kadar Türkiye hükümeti her fırsatta, ortaya çıkan herhangi bir toplumsal rahatsızlık durumunda komplo teorileri yayarak, yabancı kaynaklı ‘faiz lobisini’ suçlasa da, Norveçli heyet kendilerini bu kapsamın dışında görüyor. PKK’yı terör örgütü listesine dahil etmeyen Norveç’te gerçekleşen müzakerelerin ve demokratikleşme sürecine sıklıkla atıfta bulunulurken, uzmanlar Türkiye’nin insan hakları karnesinin düzelmesi durumunda, ekonomik ilişkilerin de doğal seyrini izleyerek yalnızca ekonomik büyümeyle kısıtlı kalmayarak kalkınmaya da yön verebileceğini belirtiyor.
Kral 5. Harald’ın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le gerçekleşen temaslarında şu ana kadar görüşülen Avrupa Birliği müzakereleri, barış süreci bulunurken, ziyarete dahil olan bir ilginç ayrıntı da Norveç Kralının Çırağan Sarayında pişireceği Norveç usulü uskumru yemeği olacak. (GÖ/HK)
