Anayasa Komisyonu'ndan geçen Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu bugün (10 Şubat) TBMM Genel Kurulu'nda görüşülüyor. Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler Derneği kurucularından Pınar İlkkaracan'ın bianet için mücadelenin yürütücülerinden CHP Adana Milletvekili Gaye Erbatur'la yaptığı söyleşinin ikinci bölümünü yayınlıyoruz.
Geçen teklifte sizin yer almasını istediğiniz, fakat kabul edilmeyen bir madde var mı?
Hayır olmadı. Bugüne kadar düşündüğümüz her şey var: Komisyon kadınların bireysel başvurularını inceleyebilecek, üniversitelerle, kadın sivil toplum kuruluşlarıyla, kamuyla beraber çalışabilecek, Meclis, Başbakanının gönderdiği kanunlara bakacak, kadın erkek eşitliği açısından başka komisyonların çalışmalarını inceleyebilecek.
O halde diğer komisyonların çalışmalarını da çok yakından takip etmesi gerekecek.
Öyle. Ama hâlihazırda devam eden bir de iç tüzük değişikliği çalışması var. Orada bu komisyon ihtisas komisyonu haline getirilecek.
Bir sonraki adım bu mu?
Evet, o yöndeki çalışmalarımız devam ediyor. Ama en büyük isteğim, bu komisyona gerçekten bu konulara duyarlı milletvekillerinin üye olması.
Peki bu komisyon yeni yasalar önerebilecek mi?
Evet, kanun yapma yetkisi var; bu bir fıkra olarak kanun metnine kondu. Yeni kanun da önerebilir, 'şu kanunda kadın erkek eşitsizliği var, bunu değiştirelim' gibi teklifler de verebilir. Ayrıca komisyon üyeleri diğer komisyonlara gidip görüş bildirebilir. Bunu her milletvekili yapabilir ama düşünsenize Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu üyesi olmuşsunuz, konuya daha çok vakıf olduğunuzda her şeyi farklı görmeye başlarsınız. Komisyonda bir görüş oluşturup bunu esas komisyona götürebilirsiniz.
Komisyonun yaptırım gücü var mı?
Bu bir ihtisas komisyonu değil, tali komisyon. İç tüzükle kurulmadığı için esas komisyon değil. Kanunla kuruluyor, AB Uyum Komisyonu gibi. Şu halde böyle bir olasılık var. Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu bir kanunda bir aykırılık gördüğünde bunu esas komisyon dikkate almayabilir. Ancak AB Uyum Komisyonu’nda yaşadığımız bazı sıkıntılar olmasın diye kanuna bazı maddeler eklendi, yani bu komisyonun talepleri kanun şeklinde geçebilecek.
Kadınlar ya da kadın örgütleri komisyona ne gibi konularda başvurabilecekler?
Her konuda herhangi bir haksızlığa uğradıklarında başvurabilirler. Hem yasalardaki hem uygulamadaki eşitsizlikler başvuru konusu olabilir; örneğin İş Kanunu’ndaki veya işyerindeki eşitsizlikler... Diyelim ki bir iş ilanında askerlik şartı aranıyor. 'Erkekler için askerlik şartı' dese farklı olacak ama 'askerlik şartı' denince sadece erkeği çağrıştırıyor. Bu sebeple o işe başvuramayan kişiler komisyona başvurabilecek.
Şu anda "töre" ve "namus" cinayetleri konusunda bir hukuk skandalı yaşanıyor. Kimi zaman müebbet hapis cezası veriliyor, kimi zaman ceza indirimi uygulanıyor. CEDAW Komitesi’ne de gidebilecek bir eşitsizlik var, böyle bir durumda başvurabilirler mi?
Evet, izleme yetkisi de olduğu için komisyon bunları takip edebilecek. Özellikle Avrupa ülkelerinde bu komisyonlar nasıl çalışıyor onlara da bakarak uygulamalarını biraz da öyle gerçekleştirecek.
Meclis’te yasal zemini olan bir komisyon olması diğer kurumların çalışmalarını da etkileyecek, değil mi?
Tabii. Mesela KSGM tek başına kalan, çok da işlevsel olmayan, çalışmalarını uygulamaya tam yansıtamayan bir Genel Müdürlük. KSGM bazı kanun teklifleri hazırlamak istiyor, bazı değişiklikler yapılmasını istiyor. Ama şu an mecliste bunları götürebileceği belli bir yer yok, herhangi bir komisyona getiriyor. Artık Kadın Erkek Eşitliği Komisyonu’na getirecek. Kadından Sorumlu Devlet Bakanlığı’nın doğrudan bir komisyonu olacak. Artık parlamentoda kadın sorunlarının gerçekten izlenebileceği, tartışılabileceği, yasal bağlamda güvence alınabilecek bir komisyon var. Bu gerçekten çok önemli.
Bundan sonra atılması gereken adım bir eşitlik çerçeve yasası hazırlanması diyebilir miyiz?
Evet, şimdi amacımız en kısa zamanda bir eşitlik çerçeve yasasının geçmesi. Birleşmiş Milletler CEDAW Komitesi’nin 2005 Türkiye raporunda da belirttiği gibi; bu yasada, geçici özel önlemlerin ayrımcılık sayılmayacağının tanımlanması gerekiyor. (Pİ/EZÖ)
* Röportajın "Eşitlik Komisyonu, Kadınların 10 Yıllık Mücadelesiyle Meclise Geldi" başlıklı ilk bölümünü okumak için tıklayınız.
** Fotoğraflar: Müjgan Arpat.
