Ev işçilerinin en temel sorunu işçi olmalarına rağmen İş yasası kapsamında olmamaları, işçiler için sağlanan haklardan yararlanmamaları. Ve bunun sonucu olarak da kendi özgün çalışma koşullarının gerektirdiği gibi sosyal güvencelerinin sağlanamamış olması.
Halen bir milyonun üzerinden ev işçisi olduğu belirtilmesine rağmen kayıtlı ev işçisi sayısı oldukça düşük. Daha düne kadar “gündelikçi” olarak tanımlanan ev işçileri verdikleri mücadele ile “ev işçisi” olduklarını kabul ettirdiler. Hatta 2013’te halen yasada işçi sayılmamalarına rağmen İmece Ev İşçileri Sendikasını kurdular. Bugün sigortasız, kayıtsız ev işçileri de sendikalarına üye olabilir ve hakları için sendikalarının çatısı altında mücadele edebilirler.
Bu adaletsizliğe karşı hakları için mücadele eden ev işçilerinden biri de Ayten Kargın.
13 yıl boyunca aynı evde ev işçiliği yapmış ancak bir gün dahi sigortası yapılmamış bir ev işçisi Ayten Kargın. Sigortasının yapılması talebiyle başlayan mücadelesi onu sendika başkanlığına kadar götürdü.
13 sene sigortasız çalıştı
13 yıl boyunca ödenmeyen sigortası için neler yapabileceğini düşünmeye başladığında İmece Kadın Dayanışma Derneği’ne başvuran Ayten Kargın vakit kaybetmeden sigorta davasını açtı ve sendikanın da kuruluş çalışmalarında birebir görev aldı.
Ayten Kargın'ın ev işverenleri ÇB. Ve N.C.B. ile SGK aleyhine açtığı hizmet tespit davası görülmeye başladı. 04.09.2014 günü saat 13.30 da İstanbul Anadolu Adliyesinde bulunan 10. İş Mahkemesinde ikinci duruşması yapılacak davada tarafların tanıkları dinlenecek. Davanın konusu ev işçisi Ayten Kargın'ın sigortalı olarak çalıştığının ve hizmet süresinin tespiti.
Ayten Kargın, 2003’de ev işverenlerine ait ev işyerinde ev işçisi olarak çalışmaya başlamıştı. Davasını açtığı 2014 tarihinde halen çalışmaya devam etmekte idi. Dava dilekçesinin davalıya ulaşmasının hemen ardından ise iş akdine son verildi.
Ayten Kargın yedi yıl boyunca haftada beş gün saat 09.00-17.00 saatleri arasında çalıştı, aylık ücret aldı. Yedi yıldan sonra aynı zamanda bakmakla görevli olduğu ev köpeği ölünce çalışma günü haftada üç güne düşmüş, 2012 yılı Ocak ayında davacının eşinin hastalanması ve davacının bakım ve gözetimine ihtiyaç duyması sebebiyle çalışma günü haftada bir güne düşmüştü. Tüm bu tarihler arasında Ayten Kargın aralıksız olarak ev işçiliğini sürdürdü.
Bu arada davalılar kendilerine ait iki evden hangisinde ikamet ederlerse davacı o evde ev işçiliği yaptı.
Ev işçisi her işi yapıyor
Ev işçilerinin en temel sorunlarından biri bir iş tanımına sahip olmamaları ve mesleki standartlarının olmaması. Nitekim bir ev işçisinin, ev işyerinde yapmakta olduğu işler neredeyse bir temizlik şirketinin uzman bir ekiple yapacağı işlerin tamamını kapsamakta.
a) Cam, duvar, halı temizliği
b) Evin genel temizliği (her türlü dolap vs temizliği dahil)
c) Her gün yemek yapılması (aşçılık)
d) Dışardan alışveriş yapılması
e) Ev köpeğinin bakım, gezdirme ve temizliği
f) Çamaşır, bulaşık yıkanması, ütü yapılması
g) Düğmesi kopan gömleklerin ve ceketlerin düğmelerinin dikilmesi
h) Çamaşır dolaplarının dizilmesi
ı) Ayakkabıların temizlenmesi ve ayakkabı dolabının düzenlenmesi
i) İkiayda bir eve gelen ve 15 gün kalan davalıların annesinin bakım ve gözetimi
j) Yazlık evin senede 1-2 defa genel temizliğinin yapılması vd.
Tüm bu standartlarının belirlenmemiş olması, çalışma saatlerinin uzunluğu, ev işçilerinin haklarıyla ilgili örgütlenme çalışmalarının azlığı, ev işçilerinin meslek hastalığı ve iş kazalarına karşı da güvencesiz olmasına neden oluyor.
Ayten Kargın’ın da meslek hastalığı kapsamında, dizinde aşınmalar oldu, tedaviye başladı, bacağı bandajlıyken dahi işini aksatmadı. 2009 sonunda da dizinden ciddi şekilde rahatsızlandı. Teşhis, sürtünme ve aşırı yüklenmeden kaynaklı kıkırdak kaybı.
Yine bileklerinde eklemlerin zorlanmasından kaynaklı ağrı ve sancılar süreklileşti. Ayten Kargın, bu konuda da mücadeleye kararlı.
Ayten Kargın davası on binlerce ev işçisinin aklından ve yüreğinden geçenlerin aslında somutlanmış halidir. Bu sebeple kazanılacak her gün, ev işçilerinin var olma mücadelesinde kazanılmış bir gündür.
Bu davaların artması ev işçilerinin gerek 4857 sayılı yasa kapsamına girme taleplerini görünür kılacak hem de ev işçilerinin kolay sigortalanması için taleplerini tüm ev işçilerine göstermiş olacak. (SE/ÇT)
* Avukat Sevgi Evren, İmece Ev İşçileri Sendikası.
