Manisa’da 2009 yerel yönetim seçimlerinde 9 ilçe belediye başkanlığını Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) kazanırken, 4 ilçenin belediye başkanlığını Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), 3 ilçenin belediye başkanlığını da Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) kazanmıştı.
2007 genel milletvekili seçimlerinde ilçe belediye sınırları içerisinde AKP 13 ilçenin birinci partisiyken, 2009’da 4 ilçede kaybederek, bu partinin 9 ilçede belediye başkanlığı seçimini kazanabilmiş olması, 4 ilçede (+) aday etkisiyle MHP’nin belediye başkanlığı seçimlerini kazanmasından kaynaklanıyor.
Manisa’da CHP’nin 3 belediye başkanlığı kazanması da, MHP’nin milletvekili seçimlerinde birinci sırada yer aldığı Salihli ilçesinde yoğun seçim rekabeti sonrasında [(0) aday etkisi yok] parti etkisiyle MHP’nin ilçe belediye başkanlığını yitirmesi yüzünden gerçekleşiyor.
Manisa ilçelerinde 2009 belediye başkanlığı seçimleri 10 ilçede rekabet ya da yoğun rekabet altında geçerken bu ilçelerde seçimlerin 4’ünü AKP, 4’ünü MHP ve 2’sini de CHP kazanıyor. Buna karşılık rekabetin olmadığı bir ortamda gerçekleşen 6 ilçenin seçimleri sonucunda AKP 5 ilçenin belediye başkanlığını alırken, CHP de 1 ilçenin belediye başkanlığını kazanıyor.
Manisa’nın 16 ilçesinin sadece 3’ünde 2009 belediye başkanlığı seçimlerinde birinci parti ile ikinci parti arasında 10 puanın üzerinde bir oy oran farkı ortaya çıkarken, 9 ilçede iki parti arasındaki fark 5 puanın altına iniyor. 4 ilçede ise belediye başkanlığı yarışının ilk iki partisi arasındaki oy oranı farkı 5 ile 10 puan arasında değişiyor. Bütün bunlar da, Manisa’nın ilçelerinde 2009 yerel yönetim seçimlerinde belediye başkanlığı için partiler arasında önemli bir çekişmenin var olduğunu ortaya koyuyor.
2009 – 2011'den 2014 Yerel Yönetim Seçimlerine bakış
Manisa’da 2007 genel milletvekili seçimi sonuçları, 2009 il genel meclisi seçim sonuçlarıyla aynı olan bir birinci parti dağılımı ortaya çıkarıyor. Ama bu dağılımın belediye başkanlığı seçim sonuçlarıyla karşılaştırılmak üzere hazırlanmış belediye sınırları içindeki milletvekili seçimleri dağılımı olması ve karşılaştırmanın il genel meclisi seçim sonuçlarıyla yapılması açısından ortaya ilginç bir durum çıkıyor. İlçenin tümünde ve belediye sınırları içerisinde milletvekili seçimleri birinci partisinin değişmemesi ve aynı seçim sonucunun 2009 il genel meclisi seçim sonuçlarında da yinelenmesi, Manisa seçmeninin siyasal tercih yapısının önemli bir yönünü ortaya koyuyor. Demek ki Manisa’nın hem kır, hem de kent seçmenleri, 2007 genel milletvekili seçimlerinde ve de 2009 il genel meclisi için yapılan seçimlerde aynı yön, aynı parti tercihiyle oy kullanmışlar.
2009 il genel meclisi seçim sonuçlarıyla 2011 genel milletvekili seçim sonuçları birlikte ele alındığında ortaya 3 farklılaşma çıkıyor. Birincisi Gölmarmara’da il genel meclisinin birinci partisi olan CHP’nin milletvekili seçimlerinde ikinci parti konumuna düşmesi. İkincisi, Salihli ilçesinin belediye başkanlığını CHP’nin kazanmasından sonra il genel meclisi seçimlerinin birinci partisi olan MHP’nin bu ilçede 2011 seçimlerinde ilk iki parti arasına girememesi ve CHP’nin ilçenin birinci partisi oluşu. Üçüncüsü ise; Sarıgöl ilçesinde CHP’nin hem belediye başkanlığı hem de il genel meclisi seçimi birinci partisi olarak milletvekili seçimlerinde ikinci parti konumuna gerileyişi.
Manisa 6360 sayılı yasayla Büyükşehir statüsüne yeni kavuşan bir il olma niteliğiyle, 30 Mart’ta belediye seçimlerinde oy kullanacak seçmenleri yüzde 386,3 oranında artan bir il olarak 2009 seçimleri il genel meclisi ve 2011 genel milletvekili seçim sonuçlarından hareketle 2014 seçimlerine ilişkin daha kolay çıkarsamalarda bulunulabilecek bir noktada duruyor. Bu karşılaştırma da, 2014 yerel yönetim seçimlerinin 2009 yerel yönetim seçimlerinden önemli oranda farklı sonuçlanabileceği izlenimini veriyor. Çünkü AKP 2014 seçimlerine Manisa’nın 17 ilçesinin 16’sında birinci parti olarak katılırken bu ilçelerin 14’ünde CHP, 2’sinde de MHP ile seçim rekabetine girecek. Ayrıca AKP’nin ikinci bulunduğu ilçenin birinci partisi CHP olduğu için Manisa’da Büyükşehir ve 15 ilçede seçim AKP ile CHP arasındaki yarışmaya dayalı olarak gerçekleşecek gibi görünüyor. Oysa MHP, Manisa’da 2009 belediye başkanlığı seçimlerinin önemli bir tarafıydı ve Büyükşehir yasası düzenlemesiyle MHP bu özelliğini Manisa’da yitirmiş görünüyor.
Kır/kent ve mahalle ayrımında seçmenlerin siyasal yönelişi
Manisa seçmenlerinin yüzde 41’i kırsal yerleşim birimlerinde yaşıyor ve bu seçmen kitlesinin yarısına yakını (yüzde 44,4’ü) da AKP’yi destekliyor. Buna karşın Manisa’nın kayıtlı seçmen kitlesinden yüzde 15,2 oranında oy alan MHP, kırda yerleşik seçmenlerden ancak yüzde 13,4 oranında oy alabiliyor. Bu da MHP’nin önüne, Manisa ve ilçeleri belediye başkanlığı seçimleri açısından, önemli bir engel olarak çıkıyor.
AKP; Manisa’da hem kır ve kentte, hem de statülerine göre mahalle tabakalarının (neredeyse tümünde) birinci parti oluşuyla 2014 belediye seçimlerinin en ağırlıklı partisi olurken, rakip parti sayısını azaltmasıyla, seçimlerde karşısında olacak seçmen kitlesine de az alternatif sunan bir parti konumuna geliyor. Çünkü Manisa’da kırsal kesimin en ağırlıklı partisi olarak AKP, kentsel kesimde 20,6 puanlık bir seçmen kitlesini (MHP+Diğer Partiler+Seçmeyenler) belediye başkanlığı seçimlerini belirleyecek önemli bir güç ve yönü belirsiz bir kitle olarak açıkta bırakıyor. Belki de Manisa ve ilçelerinde belediye başkanlığı seçimlerinin nereye gidebileceğini davranışlarını kestirmesinin zor olduğu bu seçmen kitlesi belirleyecek.
Siyasi kutuplaşma, bu kesimi sadece AKP’den uzaklaştırabilir. Dolayısıyla bir seçim stratejisi her hangi bir noktada istendik(!) yönde işlev görürken, aynı anda bir başka noktada ise tam ters yönde fonksiyonlar da ifa edebilir.
İşte bu olgu da galiba, AKP’nin 2014 seçimlerindeki ikilemlerinden birisi olacak. (ST/HK)