Aralarında emniyet mensuplarının da bulunduğu şüphelilere yönelik 22 ilde dün sabah saat 2:00 sularında başlatılan operasyon yazılı basında manşetlerde yer aldı.
Çoğu gazete aldığı siyasi pozisyonla yorumlayarak verdi haberi. Temel olarak üç bakış vardı. Adalet ve Kalkınma Partisi yanlısı basın övücü ton kullandı. AKP’nin “paralel” olarak üzerine gittiği basın eleştirel bir yaklaşımdaydı. Bu mücadelede taraf olmayan basın ise iki farklı tavır gösterdi; bir kısmı haberi manşet yaptı, olguları aktardı ve yorum yapmadı; diğerleri ise mücadele içindeki iki yapıyı da eleştirdi ya da 17 Aralık başta olmak üzere Ergenekon, Balyoz, KCK operasyonlarında yapılan hukuksuzlukların sonucu olarak yorumladı.
Ama en belirgin olan şuydu: Birçok gazete başlıkları atarken 17 Aralık Operasyonu sonrası Başbakan Erdoğan'ın kullandığı ve oluşturduğu jargonu kullandı.
“Oh” diyenler
Sabah: “İn” Operasyonu
AKP yanlısı yayında liderliği Sabah çekiyor gibi görünüyor. Sabah’ın manşet başlığı “Emniyete Girildi, Sıra Yargıda” idi. Sabah yöneticileri başbakanın “İnlerine gireceğiz” çıkışına yaptıkları göndermenin anlaşılamaması olasılığını başlığın yanına “‘İn’ Operasyonu’nda Düğmeye Basıldı” yazarak tümüyle bertaraf etmeye çalışmışlar. Böylece operasyona isim de vermiş oldular. Ayrıca operasyon hakkında fazladan bilgileri olduğunu da söylemiş bulundular: Sırada yargı var.
Yenişafak: “Paralel” başlık
Sabah’ın liderliğini zorlayan gazete ise Yenişafak oldu. Manşet şöyle: Cuntaya Baskın”. Yenişafak, altını çizerek ikinci başlığı “Paralel A Takımı Gözaltına Alındı” şeklinde verdi. Sayfa tasarımı taktiğiyle başbakanın iki elini havaya kaldırarak verdiği dünkü grup toplantısı fotoğrafını da bu haberin yayına getirerek “zafer”-“muzaffer” Erdoğan algısı oluşturmaya çalıştı.
Akşam: Sayfa tasarımı hamlesi
Akşam gazetesi Yenişafak’ın tasarım trükünü el yükselterek hamleye çevirmiş. Kırmızı zemine “Paralel Kulaklara Hukuk Operasyonu” yazılı sayfada üst başlıkta “17 Aralık Darbe Girişiminin Emniyet’teki Aktörleri Gözaltında” yazılı. İki cümledeki sözcük seçimleri yeterice çarpıcı: Operasyonu “Hukuk” kelimesiyle desteklemek, “17 Aralık’taki operasyonu ise “Darbe girişimi” olarak yansıtmak söylemi tamamlıyor. Ana sayfaya yapılan özel tasarım ise iyiden belirgin kılıyor,
Takvim: Kimin gözleri
Takvim gazetesi ise paralel anlatım yoluna gitti. Manşet fotoğrafı Fetullah Gülen’in gözlerine yakın çekimdi ve fotoğraf içine manşet atılmıştı “Gözaltından İlk Fotoğraf”. Habercilik açısından ciddiye alınacak yanı olmamakla birlikte medya çözümlemesini kolaylaştırıcı bir manşet çalışması olarak tarihteki yerini aldı. Takvim de Sabah gibi belki yeterince anlaşılmaz destekleyici/açıklayıcı üst manşet atmış: Paralel Yapının İnine Girildi Pensilvanya Yıkıldı”.
Güneş: “İn”, “İndirildi”
Manşet kırmızı zemin üzerine yapılmış. Başlık ise şöyle: “İnleri Göründü”. Tamamklayıcı/destekleyici üsbaşlığı ise: “Polisteki Derin Yapılanmaya İl darbe İndirildi”. Spottaki kritik tsözcük tamlaması ise “Hükümeti hedef alan” idi.
Yeni Akit: “İhanet Çetesi”
Yeni Akit’in başlığı “Paralel’e Operasyon”. Üst başlık ise 22 İlde Düzenlenen Operasyonlarla ‘İhanet Çetesi’ne Darbe Vuruldu”. Gazete spottan gözaltına alınanların suçlarını sabitledi: “Devlet içine sızmış ‘kendi çıkarları doğrultusunda yabancı servislere Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı, MİT Müsteşarı ve hükümet üyeleri hakkında bilgi aktarıp casusluk yapan”.
Star: “Kirli Kulaklar”
Gazetenin manşeti “Paralelin Kalbine Çifte Darbe”. Üst başlık çarpıcı: “Casuslara, Şantajcılara, Kirli Kulaklara Operasyon”. Özellikle “Kirli Kulaklar” tanımı ilgi çekici. Lakin spotta polis şeflerinin “paralel” olarak değil “paralele yakın” olarak tanımlanması açıklanmaya muhtaç.
Türkiye:Derin kulak
Türkiye gazetesi ise operasyona manşetten attığı başlıkla "Derin Kulak Operasyonu" adını verdi. Üstbaşlıktan "Paralel Yapıya yönelik en kapsamlı baskın" (Büyük harf tercihleri gazeteye ait) dedi. Haberin spotunda sarı ve kırmızı boyadığı bölüm dikkat çekiyordu "Ergenekon, Balyoz, Devrimci Karargah gibi tartışmalı operasyonlara (sarı) imza atan polis müdürleri gözaltında (kırmızı).
“Yuh” diyenler
Zaman: Yolsuzlukları ortaya çıkarlara baskın
Zaman gazetesi 17 Aralık sonrası oluşan AKP-Gülen Cemaati geriliminde AKP’ye muhalif kanatta duruyor. Manşet başlığı: “Reza'lar Dışarıda, Yakalayanlar İçeride!” üst başlık ise “Yolsuzlukları Ortaya Çıkaran Polislere Sahur Baskını: 100 Gözaltı”. Bu yakada kritik tanım “Sahur Baskını”.
Bugün: Sahur Vakti
Gazete manşetini gözaltına alınanlardan İstanbul eski Terörle Mücadele Şube Müdürü Ömer Köse’nin annesinin cümlesiyle verdi: “”Utanacak Hiçbir Şey Yapmadın Oğlum”. Üst başlık ise “Sahur vakti 115 polise gözaltı” idi. Bugün gazetesi de Zaman gibi “sahur” vurgusu yaptı ve 17 Aralık Yolsuzluk Operasyonu’nu yapan polislere operasyon yapıldığını anımsattı.
İzleyenler
* Hürriyet sekiz sütuna sadece “Operasyon” başlığıyla çıktı ve olguları verdi.
* Milliyet “O Amirlere Kelepçe” diyerek ve “Sahur baskın” kalıbını kullanarak iki tarafın da jargonunu kullanan ortada durmaya çalışan bir haber yaptı.
* Posta “Yine Bir Şafak Vakti” başlığını atarak diğer operasyonlara gönderme yaptı ancak paralel yapı kodlamasını tırnak içinde kullandı. Öte yandan gözaltına alınanların Ergenekon, Balyoz, KCK ve 17 Aralık operasyonlarında görev aldıklarını da hatırlattı. Böylece ortada durdu.
* Habertürk: AKP yanlısı medyanın 17 Aralık sonrası oluşturduğu jargon operasyon sonrası belirginleşti. “Paralel Yapı” kilit tanımlardan biri. Habertürk sürmanşetten “Emniyet’te Paralel yapı Operasyonu” başlığı atarak jargona uyuyor. Manşetteki haber, diğer gazetelere göre habercilik etik ve kurallarına biraz daha uygun. İsnat edilen suçlamayı “gerekçesiyle” diyerek duyuruyor örneğin.
* Vatan, “Sahur Baskını” başlığını attı. Ancak “cemaat bağlantılı” ve “sorguda susma hakkını kullandı” ve “hepsi kelepçelendi” gibi iki tarafın da jargonundan ödünç kodlar alarak ortada durdu.
* Taraf, mali inceleme nedeniyle bir süredir dik kullandığı logosunu yeniden yatay kullandı. Başbakanın “inlerine gideceğiz” açıklamasın altını çizerek “”Emniyet’le Başladı” dedi. Haberin olgularının verildiği manşette açıktan karşı tavır çok açıktan yapılmadı; ancak Halkbankası müdürü Aslan’ı tahliye eden hakimin arama ve el koyma kararını verdiğinin yazıldığı haberi ayrı bir kutu haber yaparak ve başlığını “Al Gülüm, Ver Gülüm Yargısı” başlığı atarak eleştirdi.
* Cumhuriyet ise operasyonu “17 Aralık’ın Rövanşı” olarak yorumladı. Üst başlıkta “AKP-Gülen Kavgası” diyerek ortada durdu.
* Sözcü, Aydınlık, ise haberi askerlere yapılan “haksız” operasyonun sonucu olarak yorumlayarak verdi. (HK)