Tarımsal kredi faizlerini artırdı. Taban fiyatı uygulamaları kaldırıldı. Devlet destekleme alım yapmaktan vazgeçti
Bütün bunlar çiftçiye nasıl yansıdı? Sözleşmeli çiftçilik nasıl yürüyor? Yoksa yürümüyor mu? Bunların yanıtlarını almak için Ege'ye kadar uzanıp, Soma'nın Hatun Köyü'nde soluklandım ve sordum... Söz şimdi çiftçide...
Sezer: Ne ekecek güç ne de cesaret
Soma'nın Hatun köyünden Davut Sezer, tütün kotasıyla ilgili, "Kota tütüncüye balta vurdu. Ne yaptıysak, ne ettiysek zarar ettik. Şimdi de ekecek gücümüz de, cesaretimiz de, paramız da yok" diyor.
"55 yaşından sonra meslek değiştiren çiftçiler ne kadar başarılı olur? Biz çiftçiler, çiftçilikten kaçıyoruz artık."
Torun: Ecevit'ten daha iyi yönetirim
Ali Torun da aynı köyden, 25 dönüm tütün, 8 dönüm nohut, 13 dönüm bostan, 32 dönüm de buğday ekti.
Hükümetin tarım politikalar konusunda, "Söyleyecek bir şey yok. Benim elim tutuyor, ayağım tutuyor. Bu memleketi Ecevit'ten daha iyi yönetirim" diyor.
"Kazancın ne kadar" sorusunun cevabının ne kadar karmaşık olabileceği Torun konuşmaya başlayınca anlaşılıyor.
Önce borçları sıralıyor: "Tarım Kredi Kooperatifleri (TKK)'ne 5 milyar 600 milyon, Bağ-Kur'a 14 milyar 650 milyon borcum var."
Sonra nohut için harcadıklarını anlatıyor: "Bak, 8 dönüm nohut için yaptığım masrafa: tohuma 36 milyon TL, gübreye 35 milyon TL, ekim ücretine 80 milyon TL, patosa 30 milyon TL verdim. "
Peki ne kadar ürün aldı? "Aldığım toplam ürün 470 kg. Kilosunu 500 bin TL'den sattım. 235 milyon TL tuttu. 181 milyon TL harcama yaptım. Kalan kazancım 56 milyon TL."
Tütün içi ne harcanır? "20 dönüm tütün için: zirai ilaca 700 milyon TL, gübreye 220 milyon TL, 3 ton mazota 3 milyar 600 milyon TL, 7 işçi 14 ay çalışacak."
20 dönümden ne kadar tütün alınır? 45 balya, 2.200-2.300 kg tütün çıkar. Kilosunu, eğer birinci nevi olursa 3 milyon 300 bin TL; ikinci nevi olursa 3 milyon TL, üçüncü nevi olursa 2 milyon 437 bin 500 TL'den satacağım; dördüncü ve beşinci nevi olursa zaten öldük demektir. Buyrun hesabı siz yapın, ailemi de siz geçindirin.
32 dönüm buğday ne harcanır? "Torbası 13 milyon TL'den 37 torba gübre kullandım, toplam 481 milyon TL; kilosu 315 bin TL'den 500 kg tohum kullandım 157 milyon 500 bin TL; 250 milyon TL ilaca, 120 milyon TL ekim ve mazota verdim, dönüm 5 milyon TL'den 160 milyon TL'de hasat parasını eklerseniz toplam 1 milyar 168 milyon TL ektiğim buğdayın maliyetidir. Buna satış noktasına kadar nakliyeyi ve kesintileri de ekle.
32 dönümden aldığım buğday miktarı 10 ton 20 kg'dır. Bunun hesabını da sen yap. Tarlayı da sana vereyim. Bizi geçindir. Belki de bizim aklımız ermiyor!
13 dönüm bostan için? "30 milyon TL tohum; 5 milyon TL'den 16 yevmiyeye 80 milyon TL; 21 milyon 500 TL'den 5 torba gübre kullandım, bu da 107 milyon 500 bin TL; 150 milyon TL ilaç; 120 milyon mazot; 130 milyon TL icar parası verdim."
Bugüne kadar para olarak harcamam 612 milyon TL. 6 ay önceden bu yana bu parayı harcıyorum. Daha da harcayacağım. Tüccar geçen gün geldi, 1 milyar TL verdi. Ben dönüm başına 180 milyon TL istedim, yoksa tarlada bırakacağım.
Ne denediyse zarar
Ali Torun, sıraladığı bütün bu rakamlardan sonra, "ben ne yapayım" diyor soruyor ve konuşuyor: "Tütün denedim zarar, buğday denedim zarar, bostan denedim zarar; hepsini birden bu yıl ektim yine zarar. Deneyecek başka bir şey kalmadı. Demek ki bende hata yok. Köylü hep denedi. Onlarda hep zarar etti. Onlarda da hata olmadığı anlaşıldı. O zaman hata bizlerde, köylülerde değil. Bizi bu hale getirenler hatalı. Bunu biliyorum. Bunu bütün köylü olarak biliyoruz. "
Özben: Sözleşmeli çiftçilik denemesi
Ramiz Özben de aynı köyden, tütün ekiyor. Önce "çiftçiyim" diyor sonra düzeltiyor: "Daha doğrusu çiftçiydik. Böyle demeliyim artık, çünkü bundan sonra ne olacağımız belli değil."
15 dönüm tütünü var, sözleşmeli çiftçi olarak çalışıyor. Deneme safhasındaki "sözleşmeli çiftçilik" konusunda konuşuyoruz.
- Avans verdiler mi?
- "Siz dikin, biz gelip kontrol edeceğiz" dediler. "Çapada kaç kişi çalışıyor bakacağız, ona göre ödeme yapacağız" dediler.
Özben'e henüz ödene yapılmamış, sözleşmede "avans" ödeneceği yazmıyormuş ama söz verilmiş.
- Sözleşmede fiyat belli mi?
- Sözleşmede 5 kategoride fiyat var. En yüksek fiyat birinci nevi için ve 3 milyon 300 bin TL, artı enflasyon. İkinci nevi fiyat 3 milyon TL artı enflasyon; üçüncü nevi fiyat 2 milyon 437 bin 500 TL artı enflasyon; dördüncü nevi fiyat 1 milyon 875 bin TL artı enflasyon; beşinci nevi fiyat 1 milyon 312 bin TL artı enflasyon.
Fiyatları tüccar ya Tekel'in getirdiği eksper belirliyor.
- Fiyat düşük belirlenirse, "hayır, ben size malı bu fiyattan veremem" diyebilecek misiniz?
- Hayır, tüccar mahkemeye verir. Tüccar Soma'da değil. İzmir Mahkemeleri yetkili. Tüccar, köy kahvehanesinde sözleşme yapıyor. Hangi çiftçi İzmir'e mahkemeye gider de, hakkını arar ki? Tekele tütünü teslim ederken balyalar 65-70 kg'dı. Tüccar 50 kg'lık balyayı kabul ediyor. Eğer 51 kg ise 50 kg'ın parasını ödüyor.(AA/NM)