Karakurum, Halepli Bekir, Tavla, Fıçıcı Abdi, Sakızağacı caddeleri bomboş.
Tarlabaşı'nda evlerin terk edilmişliğini anlamak için yanlarına kadar varıp, kırık kapı ve camlarına, çöplük dolmuş içlerine bakmaya gerek yok; şöyle uzaktan mahalleye girdiğinizde, evler arasında çamaşır asılı olmayan binalar boşaltılmış demek.
Sakızağazı caddesinin de son sakinleri gitmeye hazırlanıyor.
Numara 29'un giriş katındaki Jirayr Zincirci, ne mal sahibi, ne kiracı ama 30 yıllık Tarlabaşılı.
Eskiden apartmanın kapıcılığını yapan 65 yaşındaki Zincirci, bunun karşılığında giriş katındaki küçücük bir odaya yerleşmiş.
İki metrekarelik küflü odasında, yatağı, demliği, televizyonu, kedisi ve mahallenin davetsiz kedileriyle kendi halinde dertsiz, tasasız yaşıyor. Pek bir masrafı yok; komşular yemeğini, sigarasını veriyor.
Ama oturduğu binadaki herkes gitti; artık kapıya kilit vurulacak.
Üç, dört gün içinde odasını boşaltmak zorunda kalacak; her gün "yetkili" birileri gelip, "çık da çık" diyormuş.
Zincirci, nereye gideceğini bilmiyor; çünkü gidecek bir yeri yok.
30 yıl boyunca devletle de çok işi olmamış, eski tip nüfus cüzdanını bile dün berber Ali ile yenilemiş.Yani öylesine kendi halinde bir hayat sürüyor. Şimdi sinir ve üzüntüden elleri titriyor, ara sıra ayağa kalkıp "ben ne söyleyeyim" deyip, yine yerine oturuyor.
"Yaşlıyım, hastayım ama ufak tefek işler yaparım" diyor, "yeter ki başımı sokacak bu odanın yarısı kadar bir yerim olsun".
Belediye, kaymakamlık, kimse ilgilenmemiş; "zaten mal sahipleri, kavga gürültü çıktılar, beni mi düşünecekler" diyor. Zincirci, "bir avuç Ermeni kalmışız, devlet sahip çıkmıyor" derken bir yandan da Ermeni cemaatine de sitem ediyor.
Umudu yok ama sesleniyor gene de, "Küçücük bir oda, bu yaştan sonra ben ne yaparım sokakta."
Kapıya kadar uğurluyor beni Jirayr Zincirci, ben ne söyleyeceğimi düşünürken o imdadıma yetişiyor; "geldin, ilgilendin, sağol" diyor.
Apartmanın karşısındaki 30 yıllık berber Ali'ye gidiyorum, taa Eyüp'ten gelen müşterisinin saçlarını kesiyor. Ali kiracı, mal sahibi mahkemelik, şubat ayında karar çıkacak, o da dükkanı boşaltacak. Taksim'den başka yerde çalışmaya niyeti yok.
Müşterisi çıkarken, tedirgin bir şekilde "aman ha taşınınca yeni yerini haber ver" diyor.
Bakkal bir kadın, dükkanını yeni taşımışken binanın yıkılacağını öğrenmiş, şimdi zaten doğru düzgün iş yapamazken, her an çıkarılmayı bekliyor. Kunduracı Ali de aynı sokağın yıkılacak bölümünde kiracıymış, sonra sokağın üst kısmındaki başka bir dükkana geçmiş.
Esnaf, her ne kadar tüm Tarlabaşı'nın üç, beş yıl içinde yıkılacağını bilse de, bir alt, bir üst sokağa geçiyor ama çok da uzaklaşamıyor. Ama alan daraldıkça 200 lira olan kiralar da 600 liraya çıkmış. İşler yarı yarıya düştüğü için kirayı ödemek daha da zorlaşmış.
Dört yıl önceye gidelim...
Tarlabaşı'ndaki kentsel dönüşüm, 2007'den beri Çalık Grubu ve Beyoğlu Belediyesi eliyle yapılıyor. Şu anda dönüşümün ilk etabı çerçevesinde 20 bin dönümlük alan boşaltılıyor, bu da 278 binayı kapsıyor.
Buralarda, 50-100 metrekare arasındaki tarihi evler birleştirilip tek blok haline getirilecek. Binaların bir kısmı restore edilecek, bir kısmı ise orijinaline uygun biçimde yeniden inşa edilecek. Binalar, alışveriş merkezi, konut, otel olarak kullanılacak, yapıların altına otoparklar yapılacak.
Evlerde yaşayanların bir kısmı, en başta devletle başım belaya girmesin diye, evlerini ucuz fiyata sattı; şimdi onların çok pişman olduğu söyleniyor. Anlaşamayanlar ise kamulaştırma tebligatı alıp mahkemelelik oldu. Davalardan son bir umut bekliyorlar.
Kiracılara ise Kayabaşı'ndaki TOKİ'lerde bin ila 4 bin arası peşin, sonrası aylık 100-400 lira arası değişen taksitlerle evler sunuldu. Bir kısmı gitti; bir kısmı, bunu ödeyebilecek durumda olmadığı, bir kısmı ise şehirden çalıştığı yere çok uzak olduğu için o kadar uzağa gitmeyi göze alamadı.
Sonuçta herkes zorla ya da isteyerek evini boşaltmak zorunda.
Uluslararası Af Örgütü, temmuz 2011'de "Tarlabaşı sakinlerinin evlerinden zorla tahliye uygulamasının derhal durdurulmasını" istedi ve tahliye edilenlerin zararının tazmin edilmediğini, alternatif barınma imkanı sağlanmadığını açıkladı.
Proje 2014'te tamamlanacak, peki barınma hakları hiçe sayılan, muhtemelen yoksullukları daha da derinleşecek mahalleli ne zaman toparlanacak ? (NV)
* Tarlabaşı'nın fotoğraf galerisi için tıklayınız