Kars'taki İnsanlık Anıtı'nın yıkımı geçtiğimiz günlerde başladı. Yıkımın üçüncü gününde yıkımı Kars'taki politikacıların ve halkın ağzından dinledik.
Politikacılar heykelin yıkımının Ermenistan'la ilişkileri nasıl etkilediğininden çok, AKP tarafından yıkılmasının üzerinde duruyor. Halk ise Kars'ın simgesi haline gelen anıtın yıkılmasından mutsuz. "Ya hiç yaptırmasalardı, ya da yıkıma harcanan parayı halk için kullansalardı" diyorlar.
Kars havaalanından şehir merkezine doğru giderken taksiciyle sohbet ediyoruz. "Yıkmamaları gerekiyordu anıtı. O kadar emek var hem ona yazık, hem de yıkıma harcanan paralarla yol, köprü yapsalardı Kars halkı için daha iyi olurdu" diyor.
İlk durağımız MHP İl Binası, çünkü MHP İl Başkanı Oktay Aktaş anıtın yıkılmasını gündeme getiren ilk isim.
Aktaş, "2006'dan beri, yani heykelin yapımına başlandığı günden beri anıtın yıkılması için hukuk mücadelesi sürdürdüğünü ve bu mücadeleyi kazandığı halde heykelin yapımına devam edildiğini" anlatıyor elindeki belgeleri göstererek.
Turizm Bakanlığı'na bağlı Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 02 Kasım 2006 tarihli durdurma kararını okuyor. Anıtın bu mahkeme kararından sonra değil de, başbakanın Kars ziyaretinden sonra yıkılmasına da oldukça kızgın.
Aktaş, "sanat ve kültür düşmanı olmadıklarını, tam tersine tarihi eserleri korumaya çalıştıklarını" söylüyor. Anıtın simgeledikleri hakkında ne düşündüğünü soruyoruz, "Tarihte Ermenilerle Türkiye arasında bir savaş yaşanmadı ki. Bu anıt neyin barışını simgeliyor ben anlamadım" diye cevaplıyor. Bunun üzerine "İnsanlık Anıtı yerine Atatürk büstü yapılsa olur mu?" diye soruyoruz. Aktaş bir an durakladıktan sonra, "evet, benim böyle bir açıklamam oldu" diyor. "Ama bu benim şahsi görüşüm, hukuğa aykırıysa yapılmaz olur biter."
"Kale savaşı, bu anıtsa barışı simgeliyor"
Anıta giden yolun başındaki köprüde, heykeli yaptıran eski belediye başkanı Naif Alibeyoğlu'nu beklerken ellerinde torbalarla iki kadın yanımıza geliyor. "Görüyor musunuz yıktılar anıtı. Çok üzüldük. sanki aramızdan biri ölmüş gibi oldu. Eskiden evin camından bakardık, duygulanırdık. Artık hiç bakmak istemiyoruz o tarafa, üzülüyoruz" diyorlar.
O sırada Alibeyoğlu korumasıyla yanımıza geliyor. "Soykırım anıtları hep çok tartışılır. Bizim yaptırdığımız bu anıt Kafkasya'daki barışı simgeliyor. Kaleler savaşı simgeler, Kars kalesinin yanına bir barış anıtı inşa ettik bunun için" diyor. Eski belediye başkanı şehirde oldukça popüler. Elini sıkmaya/öpmeye gelenlerden röportajı bir türlü tamamlayamıyoruz. Sonunda bir fırsatını bulup, heykelin yıkılmasıyla Ermenistan'a nasıl bir mesaj gittiğini soruyoruz. Bunun "özellikle Ermenistan'la ilgili olmadığını, anıtın tüm dünya için barışı simgelediğini" söylüyor ve ekliyor: "Anıtın tekrar yaptırmak için elimizden geleni yapacağız."
O sırada iki ortaokul öğrencisi geliyor yanımıza. "Size rehberlik yapalım mı" diye soruyorlar. Biz de onlara anıtla ilgili düşüncelerini soruyoruz. "Başbakan ucube diyor, anıt yıkılıyor. Karslılar hiç memnun değil anıtın yıkılmasından. Ben yorum yapamıyorum çünkü ünvanım yok, arkadaşım genetik mühendisi olacak, ben de politikacı olucam. Onun için okuyoruz. İlerde bizim de ünvanımız, söz hakkımız olacak" diye cevaplıyorlar.
"Yıkıma harcanan para başka şeylere harcansa"
Anıta çıkan yolu tırmanırken bu sefer eski bir boksörle sohbet ediyoruz. Konuştuğumuz herkes gibi o da anıtın yıkılmasına kızgın, ama anıta da biraz kızmış gibi. "Keşke Kürtlerle kardeşliğimizi, barışı simgeleseydi. Bu ülkede barışa en çok ihtiyacımız olan konu bu değil mi? Ama yine de yıkılmamalıydı. Heykelin yapımına ve yıkımına harcanan parayı şehri kalkındırmak için kullansalardı keşke."
Sonunda anıtın bulunduğu tepeye tırmanıyoruz. Heykelden kesilen kafalar yerde duruyor. Kesim işlemleri suyla yapıldığı için, heykelin kafasının olması gerektiği yerden ise dumanlar çıkıyor.
Biz yıkım işlemini görüntülerken liseli öğrencilerden oluşan bir grup yanımıza geliyor. Biz sormadan onlar anlatmaya başlıyor: "Böyle birşey yapılmış, yıkılması çok saçma. Kars'ın sembolü olmuştu anıt. Daha da saçma olan bu anıtı AKP belediyesi yaptırmıştı, yine AKP yıktırıyor. Anıt yapılırken alkışlayanlar da şimdi anıt yıkılırken yine alkışlıyorlar."
Biz Kars ziyaretimizin sonuna gelirken, anıtın yıkımıyla ilgili belki de en önemli soruyu burada karşılaştığımız öğrenciler dile getiriyor: "Adı İnsanlık Anıtı olan bir heykelin kime, ne zararı olabilir ki?"(ÇT/EÖ)