Karadeniz'in renkli insan coğrafyasının en mühim bileşenlerinden Lazlar'ın yıllardır televizyonlarda "Temel" karakteriyle lanse edilmesi hem Lazlar'ı rencide ediyordu hem de bu kadim halkın yeterince tanınmamasına neden oluyordu.
Ne zaman ki Laz kültürüyle ilgili kitaplar yazıldı, müzik kayıtları ortaya çıkarıldı kısa kültür alanında insanlar kendilerini ifade etmek için yollara düştü, o zaman bu memlekette Lazlar'ın kim olduğu bir nebze olsun anlaşılmaya başladı.
İsmail Cem'in, Kültür Bakanlığı yaptığı dönemde Avrupa Birliği'ne yaptığı ziyaretlerde yanında hediye olarak götürdüğü üç-beş albümden biri onunkiydi. Heyamo ismini verdiği ilk albümüyle en başından özgün bir işe imza atacağının sinyalini veren, Karadeniz'in ezgilerini insanlara duyurmak için okulunu bile bırakan, Pazar'ın Apso köyünde doğan, sıra dışı müzisyen Birol Topaloğlu'ndan başkası değildi.
Birol Topaloğlu, Karadeniz'de Lazların ezgilerini Heyamo'dan sonra Aravani, Lazeburi, Ezmoce ismini verdiği albümlerle de devam ettirdi. Kardeş Türküler'le defalarca konserler verdi, yurtdışında tulum benzeri çalgılarla müzik yapan insanlarla buluştu, onlarla ortak çalışmalara imza attı, hala aynı heyecanla araştırmaya ve yeni eserler ortaya koymaya çalışıyor. Sayesinde Lazca'nın en güzel eserlerini, derlemelerini dinleme şansını elde ettik.
Yerel destan geleneği
Birol Topaloğlu'nun, şimdilerde Colchis Müzik etiketi ile yayınladığı "Destanî" albümü müzik marketlerdeki yerini aldı. Kayıtları 2008 yılında tamamlandığı halde; dağıtım sorunları nedeni ile geciken albüm nihayet dinleyicisi ile buluşacak.
Topaloğlu; bu çalışma ile Laz müziğinin önemli geleneklerinden biri olan Destanî söyleme türüne dikkat çekmeyi hedeflediğini söylüyor. Kendi alanında bir ilk olma özelliği taşıyan bu albümü müzik dünyasına kazandıran sanatçı; bu çalışmayla kariyerinde önemli bir aşamayı daha gerçekleştirmiş oluyor.
Sekiz Lazca ve iki Türkçe olmak üzere toplam 10 parçadan oluşan albümdeki 6 şarkı; sanatçı tarafından derlenmiş. Farklı söyleme tekniklerine örnek olması açısından bir parçayla yerel destancı (mabira) Ali Yutseven'in de yer aldığı albümün yapımcılığını ve prodüktörlüğünü Birol Topaloğlu yapmış.
Eserlerde eşlik saz olarak kemençe, tulum ve pirinç metalinden yapılmış dilsiz kaval kullanılmış. Kaval eşliğinde seslendirdiği Destanî kaydını, derleme çalışmaları sırasında 2001 yılında gerçekleştirmiş.
Kaçkar dağları eteğinde kurulu, yüksek bir köy olan Çamlıhemşin/ Mwznt'dz (Upoltcz) gerçekleşen bu kayıt, yörede kaval eşliğinde söylenen Destanî geleneğine farklı bir örnek teşkil ediyor.
Colchis Müzik etiketi ile yayınlanan Destanî albümü aynı zamanda sanatçının çıkarmış olduğu beşinci solo albüm. Geçmişten bugüne kadar diskografisine baktığımızda Topaloğlu'nun Karadeniz müziğiyle uğraşan birçok isimden farklı olarak, yerele inip, alanında çalışmalar yapması ve yereli olduğu gibi dinleyiciye sunma çabası, yaptığı albümlerin en önemli özelliklerinden biri.
Bu alanda çalışmalar yapan genç arkadaşların da aynı yöntemi benimsemesi, Karadeniz ezgilerini bir adım daha ileriye taşıyacak hiç şüphesiz. Yerel araştırmanın çok güzel bir sonucu olan Destanî'nin yeri bu anlamda hep ayrı kalacak. (UB/EÖ)