Lozada, ulusal endüstriyi ve temel hizmetleri özelleştireceği planlarını açıklamıştı - çok az bir kazanç için halkın büyük kısmını yaralayacak bir hareket.
Devlet başkanı sıkıyönetim ilan ettiği halde, gösteriler La Paz'ı felç etti. Ülkenin en güçlü sendikaları, Merkezi İşçi Federasyonu altında mücadeleyi destekliyor ve genel grev çağrısı yapıyor. Cochabamba kentinde 40 binden fazla gösterici grevde ve bir çok militan direniş örgütlüyor.
En az 50 gösterici vurularak öldürüldü, birçoğu asker ve polis tarafından yakın mesafeden... Katolik kilisesi ve insan hakları örgütleri bu öldürme olaylarını "katliam" olarak adlandırdı. Bu baskıya karşın, üç haftalık muazzam ayaklanma; devlet başkanının hükümetindeki diğer kişilerden bile tecrit edilmesini sağladı. Başkan Yardımcısı Carlos Mesa başkana olan desteğini geri çekti.
Doğal gaz ihraç etmek istemiyorlar
20 Eylülde, bir işveren olan Sanchez de Lozada, Şili'nin kuzeyindeki Patillos limanı üzerinden Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Meksika'ya milyonlarca dolarlık doğal gaz ihraç etme projesini açıklamıştı.
Yoksul Bolivyalılar için, bu proje hiçbir şey ifade etmiyor. Onlar bu işten asla hiçbir çıkarları olmayacağını biliyorlar ve ticari işlerle doğal gazlarının çalınmasına karşı çıkıyorlar. Bolivya halkının teferruatlı silahları yok, ancak onlar birçok mücadele vermiş kararlı ve bilinçli insanlar.
Sanchez de Lozada doğal gaz ihraç etme planlarını durdurması için zorlanıyor. Ancak şu anda büyük bir hareket halinde olan Bolivya halkı için bu yeterli değil.
Direniş tarihi
2000in Nisanında, Bolivya halkı, merkezi San Francisco'da bulunan Bechtel Şirketini ülkeyi terk etmesi için zorlayarak, suyun özelleştirmesi projesini bozguna uğratmıştı. Bechtel'e karşı mücadele Bolivyalı kitleler ve Latin Amerika halkları için büyük bir zaferdi.
Bolivya halkının "El Gringo" olarak bildiği Sanchez de Lozada, ABD'de eğitim görmüş. Bir çok Bolivyalı ve Şilili şirkete para yatırmış durumda. Devlet başkanı servet ve konfor içinde yaşarken, Bolivya halkının çoğunluğu ailelerini geçindirmek için mücadele veriyor.
Seçimlerde oyların yalnızca yüzde 22.5ini alan ve kamuoyu desteği şu an yüzde 8lere düşmüş olan devlet başkanı, bölgedeki petrol arzını güvenceye almak için büyük çaba gösteren Bush yönetiminin desteğini alıyor. Sanchez de Lozada, ne devrimci ne de Bolivya'nın ulusal çıkarlarını koruyan Devrimci Ulusalcı Hareket'i temsil ediyor.
Sanchez de Lozada, Bolivya halkına karşı, halkın ABD hakimiyetindeki uluslar arası bankaların ülkeye dayattığı neoliberal politikalara direnmeye başladığı 1985den bu yana süren acımasız baskı mirasını devam ettiriyor.
Sanchez de Lozada - Bolivya halkına ait - Bolivya'nın doğal kaynaklarını soyacak olan bu yeni projeyi açıklar açıklamaz, işçiler, köylüler, öğrenciler, öğretmenler, işsizler ve orta sınıfın kimi kesimleri onun istifasını istediler.
Bu projeyi, Repso-YPF, Pan-Amerikan Gaz ve British Petrol'ün (BP) yan kuruluşu olan British Gaz'ın içinde bulunduğu Pacific LNG konsorsiyumunun yönettiği zannediliyor. Konsorsiyumun CEO'su geçenlerde bu şirketlerin anlaşmadan 1.3 milyar dolar kazanacaklarını bildirdi.
Evo Morales ve uyuşturucu savaşı politikası
Seçilmiş bir temsilci ve Sosyalizm Doğru Hareket'in lideri olan Evo Morales Savunma Bakanı Carlos Sanchetz Berzain'i son askeri katliamın sorumlusu olmakla suçlayarak, derhal istifa etmesini istedi.
Morales son seçimlerde Bolivya'nın ilk yerli devlet başkanı olmaya çok yaklaştığında herkesi şaşkına uğratmıştı. Morales aynı zamanda koka yaprağı yetiştiren ve şu andaki ABD'nin "uyuşturucu savaşı" politikasına karşı çıkan çiftçi sendikasını da temsil ediyor.
Koka yaprağı Latin Amerika'nın her yerinde bulunan Kızılderili toplumlarında binlerce yıldır kullanılmaktadır. Yaprak biçimindeki koka Amerikan Uyuşturucu ve Alkol Suçları Gazetesine göre zehir ve bağımlılık yaratmayan hafif bir uyarıcı.
İşlemlerle yapraklardan kokain çıkarıldıktan sonra, uyuşturucudan elde edilen karın yüzde 85'i ABD'de yaşayan satıcılar tarafından kazanılıyor. Koka yetiştiricileri paranın yalnızca küçük bir kısmını alıyorlar, ancak kendi ailelerini açlık sınırının üstünde tutabilecek kadar.
ABD hükümeti, uyuşturucuyla savaş bahanesi altında, toprağı ve halkı zehirlemek için bölgeyi zehirli kimyasal maddelerle püskürtmek istiyor. Bu yalnızca Yerli halkın sahip olduğu tek kaynağı hem de onlara başka bir alternatif sağlamadan yok edecek. Bu, Bolivya'da küçük çiftçileri savunmak için önemli bir harekete yol açtı.
ABDnin Sanchez de Lozadaya desteği
Bush yönetiminin ulusal güvenlik danışmanı Condoleezza Rice, "Bolivya'daki anayasal hükümeti desteklemek zorundayız" diyerek, Bolivya'nın baskıcı devlet başkanına güçlü bir destek verdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı da "demokratik araçlarla ortaya çıkan hiçbir rejimi desteklemeyeceklerini" söyleyerek Sanchez de Lozada'ya desteğini dile getirdi.
Bir kez daha, Bush yönetimi bölgedeki iki yüzlü politikasını ortaya koydu. Kimi zaman "Anayasal hükümetleri desteklemek" umurunda olmayabiliyor. Halk tarafından ve anayasal şekilde seçilmiş Venezuella devlet başkanı Hugo Chavez neredeyse askeri/ticari bir darbe ile devrilirken, halkın büyük gösterilerince iki saat içinde devrilen yeni ve tamamıyla anayasal olmayan "başkanı" ilk kabul eden ülke ABD'ydi.
Bolivya'daki mücadelenin sonucu halk hareketinin örgütlülüğü ve gücü, ve de bu yiğit ayaklanmaya ABD'dekiler de dahil dünyadaki ilerici güçlerin vereceği destekle belirlenecektir.
* Alicia JRAPKOnun Workers Worldde yayımlanan makalesini Türkçeye Bahadır Çetinay çevirdi.