11 Eylül Sonrası Bize Nasıl Görünüyor?
"Güvenlik-Özgürlük" ikileminde uçlaşsalar da anketlere yanıt verenlerin büyük çoğunluğu, "11 Eylül" sonrasında güvenlikten çok özgürlüğü artıracak önlem ve uygulamaların gerçekleşmesini istiyor.
Terörün toplumsal koşullardan kaynaklanmadığını düşünenler, toplumsal koşullardan kaynaklandığını düşünenlere göre; daha çok güvenlik istiyor ve bir devletin asli görevinin özgürlüklere değil güvenlik tedbirlerine ilişkin önlemler almak olduğuna inanıyor.
Söz konusu araştırma sonunda belirlenen öteki bulgular ise şöyle:
* Terörün, genel olarak dünyanın değişmesiyle ortadan kalkacağını düşünenler, daha çok özgürlük istemekte ve bir devletin asli görevinin toplumsal özgürlükleri arttırmak olduğunu düşünmektedir.
* Kendilerini siyasi olarak "sol" da tanımlayanlar, "merkez" ve "sağ" da tanımlayanlara göre; terörün toplumsal koşullara bağlı olarak anlaşılması gerektiğini savunanlardır.
* Dini inançlarının dünya görüşlerinde hiç etkisi olmadığını söyleyenler, çok etkili olduğunu söyleyenlere göre; daha çok özgürlük istemekte ve terörün toplumsal koşullardan kaynaklandığını düşünmektedirler.
11 Eylül sonrasının farklı görüşleri
"Teröre Yönelik Tutumlar, Türkiye'nin Tavrı, Güvenlik-Özgürlük İkilemine İlişkin Tercihler Konusundaki Görüşler" başlığı altında yapılan bu kamuoyu araştırması ile ilgili olarak verilen bilgilere göre:
* Araştırma, İzmir'de 775 kişiyle yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştirildi.
* Araştırmada kullanılan soru formu, kamuoyunda 11 Eylül'den sonraki tartışmalarda ortaya çıkan farklı görüşler ve sorun alanları göz önüne alınarak, sosyal psikolojik bir bakış açısıyla araştırmacılar tarafından hazırlandı.
* Araştırmada elde edilen veriler, SPSS İstatistik Programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada kullanılan soru formunun (Teröre Yönelik Tutumlar Ölçeği) güvenirlik değeri Alpha= .88 olarak bulundu.
* İstatistiksel olarak anlamlı farklılaşma olduğu belirtilen bulgularda ise anlamlılık değeri en az p< .05=""> olarak alındı.
Kadın/Erkek ve yaş dağılımı
* Araştırmaya katılan kişilerin yüzde 54.9'u kadın, yüzde 45.1'i erkektir.
* Soru formunun anlaşılabilirliğinin sağlanması açısından eğitim düzeyi göreceli olarak yüksek bir grupla çalışılmıştır. Örneklemin çoğunluğunu lise ve üniversite mezunları oluşturmaktadır ( % 88 ), % 12'lik bir grup ise ilk ve ortaokul mezunudur.
* Yaş açısından grup, 18-79 yaşları arasında normal dağılım göstermektedir.
Özetin tam metni
Araştırmacıların özet bulguları sunmak üzere hazırladığı metnin tamamı ise şöyle:
"Teröre Yönelik Tutumlar, Türkiye'nin Tavrı, Güvenlik-Özgürlük İkilemine İlişkin Tercihler Konusundaki Görüşler": Bir Kamuoyu Araştırması
Doç.Dr.Melek Göregenli, Arş. Gör. Mert Teközel, Yard. Doç. Gülgün Meşe, Ege. Üni. Edebiyat Fak. Psikoloji Bölümü
Araştırma, İzmir'de 775 kişiyle yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada kullanılan soru formu, kamuoyunda 11 Eylül'den sonraki tartışmalarda ortaya çıkan farklı görüşler ve sorun alanları göz önüne alınarak, sosyal psikolojik bir bakış açısıyla araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, SPSS İstatistik Programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada kullanılan soru formunun (Teröre Yönelik Tutumlar Ölçeği) güvenirlik değeri Alpha= .88 olarak bulunmuştur. İstatistiksel olarak anlamlı farklılaşma olduğu belirtilen bulgularda ise anlamlılık değeri en az p< .05="" olarak="" alınmıştır.="" burada="" özet="" bulguları="" sunulan="" araştırmanın="" ayrıntılı="" verileri="" araştırmacılardan="">
Örneklem
Araştırmaya katılan kişilerin % 54.9'u kadın, 45.1'i erkektir. Soru formunun anlaşılabilirliğinin sağlanması açısından eğitim düzeyi göreceli olarak yüksek bir grupla çalışılmıştır. Örneklemin çoğunluğunu lise ve üniversite mezunları oluşturmaktadır ( % 88 ), % 12'lik bir grup ise ilk ve ortaokul mezunudur. Yaş açısından grup, 18-79 yaşları arasında normal dağılım göstermektedir.
Soru Formu
Araştırmada kullanılan soru formu, farklı bölümlerden oluşan bir ölçektir. Teröre yönelik tutumların değerlendirildiği 34 ifadeden oluşan ilk ölçekte, kamuoyundaki tartışmalarda gözlenen farklı eğilimler dikkate alınarak insanların terörü nasıl açıkladıkları ve terörün önlenmesi konusundaki düşünceleri öğrenilmeye çalışılmıştır. Terörün önlenmesine ilişkin düşünceler, toplumun güvenliğinin sağlanması için "toplumsal özgürlükler" in vazgeçilebilir ya da geri alınabilir olup olmadığı ve terörün önlenmesi sürecinde yönetimlerin tavrının "demokrasi" açısından nasıl olması gerektiği yönündeki düşüncelerle ilişkilendirilerek öğrenilmeye çalışılmıştır. Bu konudaki farklı görüşlere ölçekte eşit sayıda yer verilmiştir. Örneğin, "Bana göre toplumda güvenliğin sağlanması için demokratik haklardan vazgeçilebilir" ve "Terörü bahane ederek toplumların bu güne kadar elde ettikleri özgürlükler kısıtlanmamalıdır" maddeleri iki farklı görüşü ifade etmektedir. Ölçekte, insan hakları savunuculuğu ile terörü destekleme arasında zaman zaman kamuoyunda kurulan bağla ilgili maddelere de yer verilmiştir. Örneğin, "İnsan hakları savunucuları terörü gizlice desteklemektedirler" "Bir avukat asla bir terör zanlısını savunmamalıdır" ve "Yeterince insan hakkı ve özgürlük olsa terör zaten olmazdı" "Terörün asıl sorumlusu eşitsizlik ve adaletsizliklerdir" vb. Bu ölçeğe "tamamen katılıyorum" dan "hiç katılmıyorum" a giden 5'li bir skalada tepki verilmektedir.
Soru formunun ikinci bölümünde araştırmaya katılan kişilere önümüzdeki on yılda güvenlik önlemlerinin mi toplumsal özgürlüklerin mi 2 kat arttırılmasını tercih edecekleri ve bir devletin asli görevinin "her ne pahasına olursa olsun güvenliği sağlamak mı, toplumsal özgürlükleri geliştirmek mi olduğu" sorulmuştur.
Üçüncü bölümde açık uçlu bir soruyla araştırmaya katılan kişilerden "teröre doğrudan ya da dolaylı destek verdiğini düşündükleri 5 ülkeyi" söylemeleri istenmiştir. Bu soruyu izleyen bölümde ise 18 ülkeyi, terörle ilişkileri bakımından yüzdelik bir değerle derecelendirmeleri istenmiştir.
Araştırmanın bir amacı da , ABD'nin öncülüğünde pek çok ülkenin desteklediği ortak bir harekatla, başta Afganistan ve teröre destek verdiği düşünülen ülkelere karşı girişilen askeri müdahalelerde Türkiye'nin rolünün ne olması gerektiğine ilişkin düşünceleri öğrenmekti. Bu amaçla, "Hiçbir şekilde bu olaya karışılmamalıdır" dan " Bu harekatta yapılacak her şeye bütünüyle destek olunmalıdır" a doğru 5 maddelik bir ölçek uygulanmıştır.
Son bölümde araştırmaya katılan kişilerden, "Sizce 11 Eylül 'den sonra dünya nasıl bir dünya olacak" başlığı altında sunulan 12 "gelecek tasarımı"ndan kendi görüşlerini yansıtanları işaretlemeleri istenmiştir.
Ayrıca araştırmaya katılanlardan, siyasi görüşlerini ve dini inanca yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla, siyasi parti adı belirtmeksizin, "sol" "merkez" ve "sağ" olmak üzere 7'li bir skalada siyasi görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. "Dini inançlarınızın dünya görüşleriniz üzerinde ne kadar etkili olduğunu düşünüyorsunuz" sorusu ise yine "hiç etkisi yok" tan "çok etkili" ye doğru 7'li bir skalada değerlendirilmiştir.
Bulgular
Terörün bir sosyal olgu olarak nasıl açıklandığı konusundaki tutumların öğrenilmeye çalışıldığı ölçeğe veriler tepkilere baktığımızda iki uçlu bir yapı açıkça görülmektedir: Terörün, kendiliğinde var olan, her durumda var olacak olan bir olgu olarak görüldüğü ve terörle mücadele için gerektiğinde her türlü özgürlüğün kısıtlanabileceği, insan hakları savunuculuğunun teröre gizil olarak da olsa destek vermek olduğu yönündeki görüşler ve bunun bütünüyle karşıtı olarak terörün, dünyadaki bugüne ait eşitsizlik, adaletsizlik, yoksulluk ve kısıtlanmışlıkların yani toplumsal koşulların bir sonucu olduğunu ve özgürlüklerin kısıtlanmasıyla değil, dünyanın değişmesiyle terörün ortadan kaldırılabileceğini savunan görüşler. Tutum ölçeğine verilen tepkiler bu yöndeki iki uçta bütünüyle kutuplaşmakta ve bu iki uç, siyasi görüşler, terörden sorumlu ülkeler ve diğer sorularda da anlamlı biçimde farklılaşacak biçimde kutuplaşmaktadır. Bu konudaki farklılaşmalar şöyledir (ayrıntılı istatistiksel sonuçlar araştırmacılardan istenebilir):
- Terörün toplumsal koşullardan kaynaklanmadığını düşünenler, toplumsal koşullardan kaynaklandığını düşünenlere göre daha çok güvenlik istemekte ve bir devletin asli görevinin özgürlüklere değil güvenlik tedbirlerine ilişkin önlemler almak olduğuna inanmaktadırlar. Terörün, genel olarak dünyanın değişmesiyle ortadan kalkacağını düşünenler ise daha çok özgürlük istemekte ve bir devletin asli görevinin toplumsal özgürlükleri arttırmak olduğunu düşünmektedirler.
- Kendilerini siyasi olarak "sol" da tanımlayanlar, "merkez" ve "sağ" da tanımlayanlara göre terörün toplumsal koşullara bağlı olarak anlaşılması gerektiğini savunanlardır.
- Dini inançlarının dünya görüşlerinde hiç etkisi olmadığını söyleyenler, çok etkili olduğunu söyleyenlere göre daha çok özgürlük istemekte ve terörün toplumsal koşullardan kaynaklandığını düşünmektedirler.
Önümüzdeki 10 yılda güvenliğe ilişkin önlemlerin mi toplumsal özgürlüklerin mi 2 kat arttırılmasını tercih edersiniz ? (Siyasi ve dini görüşlere göre yüzdelik değerler olarak)
Siyasi görüş Güvenlik Özgürlük
Sol 21.3 78.7
Merkez 43.5 56.5
Sağ 44.1 55.9
Dini görüşlerim Güvenlik Özgürlük
hiç etkili değil 26.5 73.5
orta düzeyde etkili 43.7 56.3
çok etkili 41.6 58.4
Bir hükümetin asli görevi "her ne pahasına olursa olsun" güvenlik önlemlerini mi özgürlükleri mi arttırmak olmalıdır?
Siyasi görüş Güvenlik Özgürlük
Sol 19.2 80.8
Merkez 39.8 60.2
Sağ 44.9 55.1
Dini görüşlerim Güvenlik Özgürlük
hiç etkili değil 25.8 74.2
orta düzeyde etkili 37.9 62.1
çok etkili 37.0 63.0
Terörle doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılı olduğunu düşünülen 5 ülke (En çok belirtilenden en aza doğru yüzdelik değerler)
Ülke Belirtilme Yüzdesi
IRAK 54.5
ABD 51.7
İRAN 46.6
SURİYE 46.6
ALMANYA 40.3
AFGANİSTAN 39.7
FRANSA 27.5
İNGİLTERE 23.4
İSRAİL 18.2
RUSYA 16.6
LİBYA 10.1
FİLİSTİN 7.1
SUUDİARABİSTAN 6.7
PAKİSTAN 4.3
SUDAN 3.7
TÜRKİYE 3.5
ÇİN 1.8
JAPONYA 1.4
Türkiye'nin Afganistan ve muhtemel diğer ülkelere yürütülecek askeri harekatta rolü ne olmalı?
Görüş %
Hiçbir şekilde bu olaya karışılmamalı 38.2
Sadece istihbarat desteği sağlanmalı 35.0
Hava sahası ve üsler açılmalı 15.9
Bölgeye asker gönderilerek destek olunmalı 1.0
Yapılacak her şeye bütünüyle destek olunmalı 8.0
Cevapsız 1.9
Yukarıdaki sonuçlar, araştırmaya katılan kişilerin genel olarak tepkilerini göstermektedir. Bu tepkilerin diğer sorulara verilen cevaplarla ilişkisine bakıldığında ise aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır: (verilen bütün sonuçlar istatistiksel olarak anlamlıdır)
- Teröre yönelik tutumlar ölçeğinde terörü kendiliğinde bir olgu olarak görüp toplumsal koşullarla ilişkilendirmeyenler göreceli olarak daha çok destek verilmesinden yanadır.
- Kendilerini siyasi olarak "merkez" ve "sağ" da değerlendirenler göreceli olarak daha çok destekten yanadır.
- Dini inançlarının dünya görüşlerini hiç etkilemediğini düşünenlerle, çok etkilediğini düşünenler, orta düzeyde etkilediğini düşünenlere göre göreceli olarak "daha az destek" ten yanadır.
- Kadınlar, erkeklere göre daha az destekten yanadır.
- Terörden doğrudan ya da dolaylı olarak sorumlu gördükleri ülkeler içinde Batılı olmayan ülkeleri daha çok belirtenler, "daha çok destek" ten yanadır.
Gelecek tasarımları
11 Eylül'den sonra dünya Yüzde
Medeniyetler çatışması yaşanacak, doğu-batı ayrımı keskinleşecek 48.1
Yoksul ülkelerle zengin ülkeler arasındaki ayrım daha da keskinleşecek 47.1
Dünya, din ayrımlaşmasına dayalı yeni bir bloklaşmaya gidecek 39.6
Terörden yana ve teröre karşı olanlar şeklinde bir bloklaşma yaşanacak 36.1
Kimin kiminle savaştığının belli olmadığı çatışa ve şiddete dayalı
yeni bir dönem başlayacak 31.9
Dünyada demokratik yönetimlerin değeri artarak barıştan yana
eğilimler güç kazanacak 26.6
Gizli servislerin saygınlık ve etkinlikleri artarak dünya politikalarını
daha da çok belirleyecekler 24.6
Batılı güçlü ülkeler dış politikalarını gözden geçirerek daha adil
ve eşitlikçi bir dünyanın oluşumuna katkıda bulunacaklar 23.9
Nükleer silahların kullanıldığı bir savaş yaşanacak 22.2
Laikliğin değeri artacak ve dünyada dine dayalı yönetimler azalacak 20.5
Aslında pek de büyük değişiklik olmayacak her şey eskisi gibi sürecek 19.1
Teröre karşı verilecek ortak mücadeleyle terör ortadan kalkacak 11.9