Türkiye ziyareti sırasında İngiltere Başbakanı Tony Blair'in de dile getirdiği öneri, askerlik hizmeti yapmak istemeyenlerin, askerlik süresince sivil kurumlarda çalışmasını öngörüyor.
Vicdani ret kabul edilirse...
Total retçiler Uğur Yorulmaz ve Hasan Çimen, askerlik yapmak yerine zorla bir yerde çalıştırılmayı da kabul etmediklerini söylüyor. Militarizme ve profesyonel askerliğe karşı olduklarını ekliyorlar.
15 Mayıs Dünya Vicdani Retçiler Günü'nde düzenlenen Militurizm Festivali'nde total retlerini açıklayan ilk kadınlardan olan Ebru Topal ve Nazan Askeran savaşların kadınları etkileyen yönlerine ve militarist zihniyetin günlük yaşamdaki yansımalarına dikkat çekerek, "vicdani retçi olmak için erkek olmaz gerekmez" diyorlar.
Bedelli askerliğin yasalaşması için askerlik şubelerine dilekçe veren ve www.bedelli.org sitesinde görüşlerini dile getirenler ise, vicdani ret kararının çıkmasının, bedelli askerlik yasasını geciktirebileceğini düşünüyor.
Adını vermek istemeyen site yöneticisi, askere gitmeye karşı olmadıklarını, bedelli askerliğin bedelinin düşürülmesi ve bu konuda krediler verilmesini savunduklarını söylüyor.
Bianet'in görüşlerini sorduğu gençlerden Bayram Yarışan ise, askerlik süresinin kısaltılmasını öneriyor. Nizamettin Akbaba, askerliğin zorunlu bir görev olduğunu ve yapılması gerektiğini yine de askere gitmek istemeyenler için sosyal hizmetin olumlu bir karar olabileceğini, Emre Serhatlı ise, asker kaçağı olduğu sırada zorla muayeneye alındığını ve çürük raporu aldığını, sivil de olsa zorla herhangi bir hizmet yapmak istemediğini belirtiyor.
Vicdani ret nedir?
İlk örnekleri ortaçağda görülen ancak 2. Dünya Savaşından sonra ve Vietnam savaşı sırasındaki savaş karşıtı hareket sırasında yaygınlaşan, bireyin ahlaki tercih, dini inanç ya da politik nedenlerle askere gitmeyi kabul etmemesi anlamına gelen "Vicdani ret",zorunlu askerlik görevi yerine sivil hizmet yapılması anlamına geliyor.
Total ret ise askere gitmemenin yanı sıra, askerlik hizmeti yerine yapılması zorunlu kılınan herhangi bir sivil hizmeti de reddetmek anlamına geliyor. Total retçiler "halkı askerlikten soğutmak" ya da "emre itaatsizlik" suçlamalarıyla ömür boyu hapis cezasına çarptırılabiliyor.
Total retçiler: AB'nin önerisi alerji yapıyor
Dört yıl önce total reddini açıklayan Yorulmaz, AB'nin vicdani ret önerisinin kendisinde "alerji yaptığını", askerliğin herhangi bir alternatifine karşı olduğunu belirterek, yaşamın her alanında hiyerarşik, militarist yapılanmalara karşı olduğunu vurguluyor.
Yorulmaz, "İnsanlar askerlik gibi belli görevleri yapmak zorunda olduğunu söyleyen bir sözleşmeyle doğuyor. Ben bu sözleşmeyi tek taraflı olarak feshediyorum. Vicdani ret bir sivil itaatsizlik eylemi değil. Çünkü bir kanunu değiştirmeye çalışmıyor. Özgür bireylerden oluşan, tahakkümsüz ve yöneten yönetilen ayrımı olmayan bir toplumun oluşması ve anti-militarist hareket için total reddin önemli olduğunu düşünüyorum" diyor.
Çimen de, total retçi olduğunu hem ailesine kabul ettirmekte hem de çevresindekilere anlatmakta zorlandığını söylüyor: "İnsanlar askere gitmenin zorunlu olduğunu o kadar benimsemiş ki, bunu reddettiğinizi kabul edemiyorlar. Önce kendimize 'Niye askere gitmek zorundayım?' diye sormamız gerekir".
Militarizme karşı kadın retçiler
Geçtiğimiz hafta düzenlenen Militurizm Festivalinde total reddini açıklayan 13 kişiden dördü, Türkiye'deki ilk kadın total retçilerdi. 47 yaşındaki Nazan Askeran, festivalin tanıtımlarını görerek vicdani retçilerle bağlantı kurduğunu, kocası ya da çocukları gibi çevresindeki erkeklerin askere gitmesini istemediğini, savaşların tecavüzler başta olmak üzere kadınlara etkisini dile getiriyor.
Askeran, total retçi olmanın ve çevresindekilere bu yönde bir çağrı yapmanın, ordunun ve savaşın olmadığı başka bir dünyayı da anlatmak olduğunu söylüyor.
26 yaşındaki Ebru Topal ise, militarizmle eğitim sisteminden, kişiler arası ilişkilere hayatın farklı alanlarında iç içe olduğunu vurgulayarak, buna karşı total reddini açıklamaya karar verdiğini belirtiyor. Askerliğin erkeklerin okuma-yazma da dahil eğitim aldıkları bir yer olduğu yolundaki CHP Milletvekili Gülsün Bilgehan Toker'in görüşlerini hatırlatarak "Her çocuğun özgür ve bilimsel eğitim alması gerektiğini söylemek kimsenin aklına gelmiyor" diyor.
Vicdani ret hakkında daha fazla bilgiye www.savaskarsitlari.org sitesinden ulaşılabilir.
Vicdani ret yasalaşırsa çoğu kişi askere gitmez
"Barışta Bedelli Savaşta Temelli" sözünü sitelerinde kullanan www.bedelli.org İnternet sitesinin yöneticisi şöyle konuşuyor: "Türkiye savaş tehdidi altında olmasa, profesyonel askerlik savunulabilir. Bugüne kadar askerlik şubelerine bu taleple 120 bin dilekçe verildi."
Bedelli askerliği savunanlar askerlik hizmetini reddetmiyor, sadece askerliğin hayatlarını kesintiye uğratmasını istemiyor. "Vicdani retle ilgili bir yasa çıkarsa bir çok insan askere gitmeyecektir. Bunun yerine bedelli askerlik en iyi çözüm." (ÖG/BB)