Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Edremit Şube Başkanı Doğan Doğan, tüketicilerin alışverişlerinde haklarını koruyabilmeleri için tüketicilerin yasal haklarını ve altı altın kural olarak adlandırılan hak arama yollarını öğrenmeleri gerektiğini söyledi.
Altı altın kuralı öğrenebilmek için öncelikle hakların bilinmesi gerekir diyen Doğan, tüketicinin uygulaması gereken kuralları şöyle sıraladı:
Ayıplı mal ve hizmeti kabul etmeyin
Satın aldığınız mal ayıplı çıkabilir ya da size sunulan hizmet ayıplı olabilir. Malın ayıplı olduğunu anlarsanız, 30 gün içinde, bu malı satıcıya geri vererek; ödediğiz bedelin iadesini, aynı kalitede bir ürünle değiştirilmesini, ücretsiz onarımını, ayıbın nedeni kadar indirim yapılmasını talep edebilirsiniz. Satıcı bu talebinizi reddemez. Hizmetin ayıplı olduğunu görürseniz, yine 30 gün içinde, yeniden yapılmasını, ödediğiniz bedelin iadesini talep edebilirsiniz. Ayıplı mal veya hizmetten zarar görmeniz halinde, tazminat isteme hakkınız da vardır.
Haksız şartlar içeren sözleşmeleri imzalamayın
Kamusal hizmetler ve her alanda uygulanan sözleşmelerin en az 12 punto koyu siyah harflerle yazılması, açık ve anlaşılır olması, tüketici aleyhine dengesizliğe neden olacak hükümler içermemesi gerekir. Bu şartlara ve yasaya uygun olmayan sözleşmeleri imzalamayın.
Taksitli satışlarda sözleşme yapın
Satıcı, taksitli ve ön ödemeli satışlarda yazılı sözleşme yapmak ve bu sözleşmenin bir nüshasını size vermek zorundadır. Sözleşmede, sizi sonradan beklenmedik bir durum ile karşı karşıya bırakacak bilgi eksiklikleri olmamalıdır. Sözleşme 12 punto koyu siyah harflerle yazılmış olmalıdır. Satıcı sizden borç toplamınızın tamamı tutarında tek senet isteyemez. Senetlerinizin her bir taksit için ayrı ayrı ve adınıza düzenlenmesini isteyiniz.
Kampanyalı satışlarda dikkat edin
Kampanyalı satışlarda, taksitli satışlarda olduğu gibi, haklarınızın dayanağı imzalayacağınız sözleşme olacaktır. Sözleşmede bilinmedik bir husus kalmamasına dikkat edin. Üretici firma garantisi isteyin. Sözleşme dışında senet veya çek imzalamayın. Ödeyeceğiniz miktara karşı da banka teminat mektubu isteyin. İlan ve taahhüt edilen mal veya hizmetin ayıplı olması durumunda, satıcı, bayi, acenta, temsilci, imalatçı-üretici ve ithalatçı birlikte ve zincirleme sorumludur.
Kapıdan alışveriş yapmayın
Kapıdan satışlar tüketiciyi en fazla zarara uğratan satış şeklidir. Bütün risklerine karşın kapıdan alışveriş yaparsanız,sözleşme tarihini kendi el yazınızla yazın, özellikle tarihsiz ve eski tarihli sözleşmeleri imzalamayın. Malı teslim aldığınız tarihten itibaren 7 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden, satın almaktan cayma hakkına sahipsiniz. Bu süre dolmadan satıcıya hiçbir şekilde ödeme yapmayın. Ancak, cayma bildirimini sözlü değil, mutlaka iadeli taahhütlü mektup veya noter aracılığı ile yapın ya da TÜKODERe başvurun. Satıcı, 10 gün içinde, sizden aldığı parayı, kıymetli evrakı, sizi borç altına sokan her türlü belgeyi iade etmek ve 20 gün içinde de malını geri almak zorundadır.
Etiketsiz ürün almayın
Perakende satışa sunulan tüm mal ve hizmetlerin üzerinde veya ambalajında, kolaylıkla görülebilir şekilde vergiler dahil o malın menşei, cinsi ve fiyatını belirten etiket bulundurulması, hizmetlerde ise; tarife ve fiyatları gösteren liste asılması zorunludur. Kasa fiyatı ile etiket fiyatı arasında fark olması halinde tüketici lehine olan fiyat geçerlidir.
Garanti belgesi isteyin
Üretici veya ithalatçı firmalar, sanayi malları için garanti belgesi düzenlemek zorundadır. İki yıldan az olmaması gereken garanti süresi içinde meydana gelen arızaların (kullanım klavuzunda belirtilen kullanım hataları dışında) ücretsiz giderilmesi (parça değiştirilmesi dahil) zorunludur. Garanti süresi içinde aynı arıza 2 defadan fazla, değişik arızalar 4 defadan fazla olursa, ürünün aynı kalitede yeni bir ürün ile değiştirilmesini isteme hakkınız vardır.
Türkçe kullanma kılavuzu isteyin
Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzları ile birlikte satılması zorunludur.
Yetkili servisleri tercih edin
Üretici veya ithalatçı firmalar, sattıkları sanayi mallarının bakım ve onarımı için yeterli sayıda servis istasyonu kurmak ve teknisyen bulundurmak zorundadır. Ürünün serviste kalış süresi, hiçbir gerekçe ile, 30 iş gününü geçemez. (Sanayi malların satış sonrası hizmetleri hakkında yönetmeliğe göre)Bu ve diğer haklarınız ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu okumanızda yarar var.
Tüketici kredisi ve kredi kartları sözleşmelerine dikkat
Banka ve finans kurumları ile yaptığınız tüketici ve kredi kartları sözleşmelerini dikkatle inceleyin. Sözleşmelerin 12 punto siyah harflerle açık ve anlaşılır yazılmış olması gerekir. Sözleşmenin bir nüshasını mutlaka isteyin. Tüketici kredilerinde faiz oranları sonradan değiştirilemez, kredi kartlarında ise; 30 gün önceden bildirilmek şartı ile değiştirilebilir. Gecikme(temerrüt) faiz oranları hiç bir şekilde akdi faizin yüzde 30'unu geçemez. Kredi kartları ile yapılan alışverişlerde komisyon alınamaz. (BB)