Eski adıyla Doğu Türkistan olarak bilinen Çin'in kuzey batısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesinin merkezi Urumçi'de, dün akşam saatlerinde meydana gelen, 140 kişinin hayatını kaybettiği, 828 kişinin yaralandığı olaylardan sonra kentte dün gece sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Bölgeden gelen haberlere göre Sincan'daki olaylar başkent Urumçi dışındaki illere de sıçradı. Özellikle Kaşgar ve Turfan'da gösteriler başladı. Çinli yetkililer Urumçi ve Kaşgar illeri ile telefon ve internet bağlantısının kesildiğini bildiriyor. Turfan ilinde çıkan çatışmada ise ölü yada yaralı sayısı konusunda net bir bilgi henüz yok.
Hükümet "ayrılıkçılar"ı suçluyor, Uygurlar "devlet şiddeti"ni
Görgü tanıklarına göre olaylar dün birkaç yüz kişinin gösterileriyle başladı. Göstericilerin sayısı olaylar sürerken arttı ve bini aştı.
Çin hükümeti, bölgede çoğunlukta olan Hanlara yönelik saldırıları planlamakla suçladığı ülke dışındaki ayrılıkçı Uygurları olaylardan sorumlu tutuyor. Sürgünde yaşayan Uygurlarsa, polisin, barışçı gösteri yapanlara hedef gözetmeksizin ateş açtığını belirtiyorlar.
Çin Haber Ajansı, protestocuların bıçak, tuğla ve sopalarla saldırıya geçtiklerini, otomobil ve dükkânları tahrip ettiklerini, güvenlik güçleriyle çatıştıklarını bildirdi. Uygur gruplarıysa, barışçı bir protesto eyleminin, devletin yürüttüğü bir şiddet eylemine dönüştüğünü kaydediyor.
Resmi Şinhua haber ajansı, Sincan Üniversitesi ile şehrin banliyölerinin yakınlarındaki bazı yolların halen ulaşıma kapalı olduğunu bildirdi. Haberde bazı yollarda enkaz kaldırma çalışmalarının sürdüğü ve çok sayıda dükkânın kapalı olduğu kaydedildi. Vatandaşların, düzenin sağlandığının açıklanmasına rağmen halen kendilerini güvende hissetmedikleri de gelen haberler arasında.
Ölü sayısı çok daha yüksek olabilir
Henüz hayatını kaybedenlerin kimlikleri ve nasıl öldüklerine ilişkin ayrıntılı açıklama yapılmadı. Ölü sayısının artmasından endişe ediliyor. Yerel kaynaklar gerçek sayının açıklanandan çok daha fazla olabileceğini söylüyor.
Özerk bölge polis müdürü Yaohua, sokaklardan 57 ceset toplandığını, diğerlerinin de hastanede öldüğünü belirtti.
Liu basın toplantısında, olaylarda 190'ı otobüs, en az 10'u taksi ve ikisi polis aracı olmak üzere 261 motorlu taşıtın yakıldığını söyledi. İlk belirlemelere göre olaylarda 203 dükkân ve 14 ev hasar gördü. Liu, olaylarla ilgili "yüzlerce kişinin gözaltına alındığını, olayların çıkmasında rolü bulunduğundan şüphelenilen 90 kişinin arandığını" ifade etti.
Güvenlik önlemleri artırıldı çok sayıdı asker sevkedildi
Şehirde ana caddelerin yanı sıra elektrik ve doğal gaz şirketleri ile televizyon istasyonu gibi önemli yerlerde güvenlik önlemleri artırıldı, komşu şehirlere giriş çıkışta kontrol noktaları oluşturuldu. Bu arada şüphelilerin sorgulanması için komşu bölgelerden etnik gruplara mensup 100'den fazla yetkili Urumçi'ye getirildi.
Sincan yönetimi, son olayların arkasında, ABD'de sürgünde yaşayan Uygur lideri Rebiya Kadir'in bulunduğunu savunuyor. Sincan yönetiminin açıklamasında, "İlk soruşturma, şiddet olaylarının Rebiya Kadir'in önderliğindeki, ayrılıkçı Dünya Uygur Kongresi tarafından düzenlendiğini ortaya koymaktadır." denildi.
Sincan, uzun yıllardır gerginliklerin yaşandığı bir bölge.
Sincan'da yaşayan 8 milyonluk Uygur topluluğunun bir kısmı, Çin'den ve bölgede çoğunlukta olan Han Çinlilerinden bağımsızlık elde etmek istiyor.
Geçen ay da, Çin'in güneyinde, Uygurların, Han Çinlilerinin saldırısına uğradığı haberleri gelmişti.
Sincan yetkilileri, polisin bölgede güvenliği sağladığını ve asayişi bozan herkesin gözaltınma alınarak cezalandırılacağını bildirdi. (AA/EK)
__________________________________________
Bu Haberi BBC Türkçe'den Ayhan ALBAYRAK derledi.