Haberleşme özgürlüğünün anayasa, yasa ve uluslar arası sözleşmelerle güvence altına alındığını; telefonların dinlenmesinin özel hayatın gizliliği ilkesine saldırı olarak yorumlanacağını belirten Cinmen ve Şahin, Genelkurmay Başkanlığının ve hükümetin bu konuda açıklama yapmasını istedi.
Cinmen, devlet içinde gizli odakların ve çetelerin oluşması şüphesini dile getirirken; Şahin, Sorun siyasi otorite ile ilgili dedi.
Türkiyede ilk değil
Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımcısı, İstanbul barosu İnsan Hakları Merkezi Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ümit Kocasakal ise, Türkiyede daha önce de telekulak kocakulak skandalları yaşandığını hatırlattı; böyle bir olaydan normal bir şeymişçesine bahsedilmesine tepki gösterdi.
Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) 1972de ortaya çıkarılan Watergate Skandalının ve 1974te ABD Başkanı Nixonun istifasıyla sonuçlandığını hatırlatan Kocasakal, Çok yüksek bir görevlinin, telefonlarının dinlendiğini olağan bir şeymişçesine dile getirmesi, telefon dinlemenin Türkiyede çok yaygın bir uygulama olduğunu gösteriyor diye konuştu.
Teknik ekipman Emniyette ve MİTte
Türk Telekomdan emekli olduktan sonra Elektrik Mühendisleri Odasında çalışmayı sürdüren Muhittin Karahan ise, Orgeneral Özkökün telefonlarının dinleneceğine ihtimal vermediğini söyledi.
Daha önce Emniyet Genel Müdürlüğünün kullandığı bir sistem vardı. Ancak, bu sistem mahkeme kararı ile kaldırıldı diyen Karahan, Türkiyede hakim kararı olmadan hiç kimsenin ve hiçbir kurumun telefonlarının dinlenemeyeceğini vurguladı.
Karahan, yasa dışı uygulamalar konusunda ise, Bunun teknik ekipmanı Emniyet ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) dışındaki hiçbir kurum ve kuruluşta yoktur dedi.
Cinmen, Şahin, Kocasakal ve Karahan, Orgeneral Özkökün açıklamasını bianete değerlendirdiler.
Cinmen: Dehşetengiz şeyler yaşanıyor
* Türkiyede telefon dinleme Emniyet Genel Müdürlüğü ve Türk Telekomun işbirliği ile gerçekleştirilir. Telefon dinleme için de yargıç kararı gereklidir.
* Mahkeme başkanı, ancak uygun koşullar ve nedenler bulunduğu konusunda ikna olursa, belirli bir süre için belirli hatların dinlenmesine izin verebilir.
* Bunun dışında ne polis ne de başka kişi ve kurumlar, gördükleri lüzum üzerine başkalarının telefonlarını dinleyebilirler.
* Orgeneral Özkökün açıklamaları ise, bu durumun çok dışında. Genelkurmay Başkanı bunu hangi çerçevede ve nasıl bir niyetle söyledi? Devlet içinde birtakım gizli odakların telefonlarını dinlediği kanısına mı vardı? Devlet içinde gizli çeteleşme bulunduğunu düşünüp bunu kamu ile mi paylaşmak istedi?
* Aksi bir durumda, Genelkurmay Başkanının bunu kamuya açıklayacağını sanmıyorum. Sonuçta hemen tüm güçlerin elinde toplandığı bir kişilik. Devlet idaresinde böyle sorunlar yaşanıyorsa, sokaktaki insanın durumu iyice kötüdür.
* Susurluk sürecinde yaşananlar devam ediyorsa, vahim bir süreç yaşıyoruz demektir. Sanıyorum, Türkiyede dehşetengiz şeyler yaşanıyor.
Şahin: Sorun siyasi otorite ile ilgili
* Ulusal güvenlikle ilgili stratejiler geliştiren bir kişinin telefonlarının dinlenmesi, ulus devletin zaafa uğradığını gösterir; siyasi iradenin bu konuda önlem alması gerekir.
* Haberleşme özgürlüğü anayasayla ve uluslar arası sözleşmelerle güvence altına alınmıştır. İhlallerin genelkurmay seviyesinde olması, çok daha düşündürücüdür.
* Daha önce de telekulak kocakulak skandalları yaşanmıştı; bugün bu yasadışı faaliyetlerin sürdüğünü genelkurmay da itiraf ediyor.
* Genelkurmay Başkanlığını kendilerini dinleyen kişi ve kurumların kimliklerini açıklamaya çağırıyorum.
* Yarın sıradan bir vatandaş olarak telefonlarımın dinlendiği şikayetiyle savcılığa başvurduğumda, savcı Genelkurmay Başkanlığı bile dinleniyor, ben ne yapayım derse, ben ne yapacağım?
Kocasakal: Bir iktidarı yerinden eder
* Türk Ceza Kanunu açısından da, bu faaliyet bir suç teşkil ediyor. Bu konuda, TCKnın Haberleşme hürriyetini bozmayı düzenleyen 195 ve 197. maddelerini düşünmek gerekir. Bu ihlali bir memur işlediğinde; ilgili hükümdeki ceza artırılıyor.
* Eğer bu dinlemeyi en az iki kişi, devamlı sürdürmek için bir araya geliyorlarsa, ayrıca, bir cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak da uygulanıyor. TCK 313. maddedeki suç da gündeme geliyor.
* Haberleşmenin gizliliği ve mahremiyeti, AİHSndeki ek protokoller ile de güvence altına alınıyor.
* Türkiyede çok yüksek bir görevlinin, telefonlarının dinlendiğini çok olağan bir şeymişçesine dile getirmesi, durumun vahametini, telefon dinlemenin Türkiyede çok yaygın bir uygulama olduğunu gösteriyor.
* Daha önce de zaten, telekulak kocakulak skandalı adı altında benzer faaliyetler ortaya çıkarılmıştı.
* Bir ülkede suç teşkil eden bir husus normalmiş gibi karşılanıyorsa, çok vahim. Unutmamak gerekir ki, Amerikada bir iktidarı yerinden eden Watergate Skandalının temelinde de böyle bir skandal vardır.
Karahan: Emniyetin dışında kimse dinleyemez
* Telefon dinlemek için daha önce Emniyet Genel Müdürlüğünün kullandığı bir sistem vardı fakat, o sistem yargı kararı ile kaldırıldı. Şu anda, hakim kararı olmadan kimse kimsenin telefonunu dinleyemez.
* Sistem şöyle çalışır: Emniyet ya da savcılık, telefon dinleme talebiyle mahkemeye başvurur. Gerekli yargıç kararı alındıktan sonra Türk Telekom görevlilerine hakim emri getirilir. Türk Telekom emre göre hareket eder, dinlenecek şahsın telefonunu emniyete yönlendirir. Emniyet de, amacına uygun dinlemeyi yaptıktan sonra, yargıcın öngördüğü süre bitince, dinlemeye son verir.
* Telefon dinleme cihazları emniyetin elindedir. Emniyetten başkası bu işi yapamaz. (BB)