Son darbe girişiminden 14 yıl sonra, 269 askerin Pazar günkü isyanı sonrasında, Filipinlilerin bu askeri macerayla yüzleşmeleri için biraz zaman gerekecek.
Başkentin finans kuruluşlarının bulunduğu kısmındaki 20 saatlik kuşatma sonunda oyları artan Filipin Başkanı Gloria Macapagal Arroyo ayaklanmayı ideolojik olmaktan çok ordu yapısındaki meselelere bağladı.
Pazartesi günü Kongre oturumunda Aroyyo, "isyanın kökenleri ve etkilendiği provokasyonları" için bağımsız bir soruşturma yapılacağını açıkladı.
Aroyyo, 70 genç subayın gerçekleştirdiği ayaklanmayı "acınacak" bir olay olarak nitelendirirken, isyancıların askeri mahkemeye çıkması ve ordudan atılmasını düzenleyen yasaya gönderme yaparak sorumlulara kanunun gücünü hatırlattı.
İsyancı askerlerin lideri Antonio Trillanes da, isyan gerekçesini Müslüman ayrımcılara ve komünist isyancılara silah satılması gibi ordu içinde yaşanan yolsuzluklar ve hükümetin ABDden daha fazla destek almak için bombalı saldırılar düzenlemesi olarak açıkladı.
Pazar günü teslim olup kışlalarına geri dönmeden önce askerler, 2001'de Josehp Estrada'nın yolsuzluk iddialarıyla ayağını kaydırıp başa geçen Aroyyo'nun istifasını talep ettiler.
Kuşatma aynı zamanda, gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimleri nedeniyle politik gerilimin yüksek olduğu bir ortamda gerçekleşti. Filipinliler bunun bir son mu yoksa gelecekte yaşanacak daha büyük soruların başlangıcı mı olduğunu merak ediyorlar.
Siyasi analizci ve Filipin sorunları üzerine alternatif bir sitenin editörü olan Paulynn Sicam bir röportajda "Gazeteler bugün krizin sona erdiğini duyurdular, ama bence krizin sona erdiğini söylemek için henüz çok erken. Bu olay Filipin halkına ne söylemek istiyor? Orduya ne söylüyor? Subaylarımız nasıl yetiştiriliyor? Halk Gücü! ayaklanmasının ardından 17 yıl geçmesine rağmen ordu neden hala darbe kültürünü aşamadı?" sorularını soruyor.
Ordu 1986'daki kansız sona eren "Halk Gücü" ayaklanmasında, 21 yıl iktidarda olan diktatör Ferdinand Marcos'un devrilmesinde baş rolü üslenmişti.
O zamandan beri Filipin Ordusu siyasete yalnızca birkaç kez müdahale etti. Fakat 2001'de Estrada'ya karşı yapılan ayaklanmada ordu tekrar baş rolü oynadı ve Estrada askeri birlikler şefi Angelo Reyes'in tarafından devrildi.
Arroyo, o zamandan beri Reyesi ödüllendiriyor. Reyes yüksek kademelerdeki yolsuzluklar nedeniyle, isyancı subayların düşük ücret, kötü çalışma koşulları ve düşük moral suçlamalarının hedef kişisi.
Sicam "Eğer başarılı olsalardı (isyancı askerler), en çok Gloria Aroyyo kaybedecekti. Ancak, başarılı olmaları imkansızdı. Halkın desteğinin sağlanamaması başarısızlıktaki en büyük etken,"dedi.
İsyanın ardında kimin olduğu ile ilgili bir çok spekülasyon var.
Bu sonuçları hesaplayamayan, ya da halk desteğini kazanacakları düşündürülen bir grup askerin isyanı mıydı? 2004 seçimlerine katılmama söz verdiği halde, giderek bu sözünü tutmayacağına dair inançların pekiştiği Aroyyo için siyasi artılar kazandırmayı hedefleyen bir isyan mıydı? Yoksa Aroyyo'nun ayağını kaydırmak isteyen muhalifler mi bu isyanı oluşturmuş ve desteklemişti?
Pazartesi, hükümet yetkilileri kuşatma ile ilgili iki "bağlantı"ya odaklandılar. Biri geçen aylarda genç subaylarla iletişim kurduğu söylenen Horasan, diğeri ise evinde silah cephane ve isyancı subayların kullandığı aynı kırmızı kolluklar bulunan Estrada'nın eski yardımcısı Ramon Cardenas.
Fakat hiçbir yetkili Honasan ve Estrada gruplarının ikisinin de işin içinde olabileceği ya da birbirleriyle anlaşmış olabileceği konusunda bir açıklama yapmıyor.
Aroyyo isyanın "işaret edilmesi gereken bir sorun"un sinyallerini verdiğinin farkında.
Başkalarına göre ise subaylar, Aroyyo hükümeti ve ordunun bu yıl Filipinler'in güneyinde bombalı saldırılar gerçekleştirdiğini ve suçu teröristlere atarak Amerikan hükümetinden daha fazla yardım aldıklarını söylüyorlar.
Inquirer gazetesinin Pazartesi günkü yorumunda "Ülkenin imajının gördüğü zarar birkaç gün içinde belli olacak; fakat emin olabiliriz ki etkileri yeni bir aksiyomun doğruluğunu kanıtlayacaktır: Halkla ilişkiler cehennemine giden yol küskün görevlilerin iyi niyet taşlarıyla döşenmiştir. (AM/NM)
* Anna Martelinonun Inter Pres Service (IPS) haberini İngilizceden Pınar Tokur çevirdi.