Askeri tarihçi Mehmet Tanju Akad ve yazar Serdar Şen ise, profesyonel askerliğin, militarizmin farklı bir zeminde kendisine meşruiyet alanı bulmasına yol açabileceğini hatırlatıyor.
15 Mayıs Dünya Vicdani Retçiler Günü'nde, geçtiğimiz yıl içinde Mehmet Bal, Mustafa Şeyhoğlu, Erkan Ersöz, Sertaç Girgin ve Emir Üner'in de vicdani retlerini açıklamasıyla sayıları 30'u bulan vicdani retçilere, iki kişinin daha katılması bekleniyor.
"Antimilitarist duyarlılık yok"
Geçen bir yılı "vicdani retçiler" açısından değerlendiren IAMI aktivisti Sönmez, savaş karşıtı süreçte dört kişinin vicdani reddini açıklamasına karşın, sivil inisiyatiflerin yeterli çabayı göstermediğini hatırlatıyor.
"ABD'nin Irak'a saldırısına karşı oluşan savaş karşıtı hareketi antimilitarizme evriltmeye çalıştık, ancak bu gerçekleşmedi" diyen Sönmez, bunu Türkiye toplumunda antimilitarist bir duyarlılık gelişmemesi ile gerekçelendiriyor:
"Türkiye toplumunda antimilitarist bir duyarlılık yok. Bu yıl, savaş karşıtı süreçte 4 kişi vicdani retçi olduğunu duyurduğu halde sivil inisiyatifler bu konuda yeterli çaba göstermedi."
Profesyonel askerlik çözüm olabilir mi?
Askeri tarihçi Mehmet Tanju Akad ve yazar Serdar Şen ise, dünyanın birçok ülkesinde uygulanan "profesyonel askerliği" değerlendiriyor.
Profesyonel askerliğin, askere gitmek istemeyenlerin sorunlarını çözebileceğini belirten Akad ve Şen, bunun militarizm karşıtlığı ile özdeşleştirilemeyeceğini vurguluyorlar. Akad ve Şen, profesyonel askerlik yerine "sosyal hizmetlerde istihdam" olanağını hatırlatıyorlar.
Ordu üzerine çalışmalar yapan Serdar Şen, profesyonel askerliğin kısmen çözüm olabileceğini, ancak bu durumda da militarizmin farklı bir nitelik kazanacağını söylüyor:
"Türkiye'nin tarihsel özelliği dolayısıyla profesyonel askerliğe geçişin uzun zaman alacağı görünüyor. Vicdani retçiler açısından profesyonellik bir çözüm olabilir. Ancak militarist mekanizmanın sorun olma hali, bu uygulamayla çözülmüş olmayacak. Profesyonel askerlik uygulamasının hakim kılınması ile militarist yapı kendine farklı bir meşruiyet zemini bulacak."
Şen, vicdani retçilerin karşılaştığı sorunların Türkiye'de kısa vadede çözülemeyeceği görüşünde:
"Bazı Avrupa ülkelerinde sosyal hizmetlerde istihdam olanağı sağlanabiliyor ama, bunu Türkiye için çok olanaklı görmüyorum. Çünkü Türkiye'de bir yanda militarizmin etkinlik alanının daralıyor olduğu izlenimi var ama bir yandan da militarizmi güçlendirecek gelişmeler yaşanıyor."
Tanju Akad da, uzun vadede dünyadaki birçok ülkelerin profesyonel askerliğe geçeceğine dikkat çekiyor, ancak vicdani retçiler için bu çözüm yerine kamu hizmetlerinde istihdam olanağının sağlanması gerektiğini belirtiyor. Akad, herkesin toplumsal hayatta bir hizmette bulunması gerektiğini de ekliyor.
Birçok Avrupa ülkesinde sivil hizmet alanlarında istihdam edilen vicdani retçiler için Türkiye'de bir düzenleme yok. Türkiyeli vicdani retçiler genellikle "emre itaatsizlik" suçundan ceza alıyor.(HA/BB/NK)