* Fotoğraf: NASA
Bugün yüzyılın en uzun Ay tutulması yaşanacak. Kuzey Amerika hariç tüm kıtalardan gözlemlenebilecek tutulmanın yaklaşık 1 saat 42 dakika ve 57 saniye sürmesi bekleniyor.
Ay'ın üzerinde bakır kızılı rengi gölge düşmesi nedeniyle "Kanlı Ay" (İngilizcede Blood moon) olarak adlandırılan tutulma, Türkiye saati ile 20.13'de başlayıp ertesi gün sabaha karşı 02:30'da sona erecek.
Ay'ın Dünya'ya en uzak olduğu ve Dünya'nın Güneş'le Ay arasına girdiği bir anda yüzyılın en uzun Ay tutulması yaşanacak. Dünya, Güneş'in önüne geçerek Dolunay'ın üstünde bakır kızılı renkli bir gölge yaratacak.
BBC Türkçe, yüzyılın en uzun kanlı Ay tutulmasında kaçırmamamız gerekenleri ve en güzel Ay tutulması fotoğrafını çekmek için yapılması gerekenleri sıraladı.
Ay tutulmasından kaçırılmaması gerekenler
Ay’ın büyüklüğü
Tutulmuş Ay, sıradan Dolunay'a kıyasla çok daha küçük görünecek. Ay Dünya'nın neredeyse yuvarlak yörüngesinde dönse bile Dünya'ya en yakın olduğu nokta (yerberi) ile en uzak olduğu nokta (yeröte) arasında oldukça mesafe var.
400 yıldan bu yana biliyoruz ki yörüngesinin en uzak noktasında objeler en yavaş dönüşlerini yapıyor.
Bu teori doğruysa yüzyılın en uzun Ay tutulması Ay'ın yerötesine çok yakın bir noktada gerçekleşmeli, yavaşlayan hızı Dünya'nın göreceli daha küçük gölgesine karşılık gelmeli.
Teorinin doğruluğu Ay'ın yerötesinin 27 Temmuz'da, Ay tutulmasıyla aynı güne denk gelmesi nedeniyle kanıtlanıyor. Ay Dünya'dan 406 bin 223 kilometre uzaklıkta olacak. Bu son 5 bin yılın maksimum yerötesinden 502 kilometre daha az. Sonuçta Ay Süper Ay'ların çapından yüzde 12 daha küçük görünecek.
Güneş ve Dünya
Tam Ay tutulması için Ay'ın Dünya'nın gölgesine bütünüyle girmesi gerekli. Ve uzun bir tutulma için Güneş, Dünya ve Ay'ın aynı çizgiye gelmesi ve Ay'ın Dünya'nın gölgesinin ortasından geçmesi lazım.
27 Temmuz'daki tutulma bu yüzyılda diğer tutulmalardan çok daha fazla bu kriteri karşılıyor.
Ay ışığı
Normalde geceleri gökyüzündeki en parlak cisim, hilal şeklinde bile olsa Ay'dır. Dünya'ya en yakın cisim olduğu için Güneş ışınlarını geri yansıtıyor. Tutulma sırasında özellikle de tepe tutulma noktasında yeni Ay'dan bile daha sönük olacak.
27 Temmuz gecesi Ay gökyüzünde Mars'a çok yakın görünecek. Bir seferliğine Mars ve Ay göğün aynı cephesinde görünür olacak ve Mars daha parlak olacak. Jüpiter ve Venüs gezegenleri de tutulmuş Ay'dan daha parlak görünecek. Bu görebileceğiniz en sönük Ay olacak.
Güneşin görünümü
Dünya'nın yıl boyunca Güneş'e olan mesafesi günberi (en yakın) ile günöte (en uzak) arasında yüzde 3'lük bir değişim gösteriyor.
3 Ocak 2018'de günberi, 6 Temmuz'da da günöte yaşandı. 27 Temmuz'da günöteye yakın olduğumuz için Güneş normalden daha küçük görünecek.
Ay tutulması fotoğrafı çekmek
28 yıldır dünyanın farklı bölgelerinde Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi'nin (NASA) görevlerini takip eden kıdemli fotoğrafçı Bill Ingalls, amatör fotoğrafçılara bazı ipuçları veriyor:
Sadece Ay'ı çekmeye çalışmayın
Emin olun binlerce kişi o fotoğrafı çekecek. Sadece Ay tutulmasının fotoğraf karesine alınması olayı sıradanlaştırıyor. Bu, yapılabilecek en büyük hata ve emin olun ben de bu hataya sıklıkla düştüm.
Yapılması gereken tutulmayı çevrede bulunan diğer yapılarla kıyaslanabilecek şekilde çekmek. Yani bulunduğunuz yerde ünlü binalar varsa o binaların yakınlarındaki yüksek yerleri tercih edin.
Bu da biraz ev ödevi yapmak demek. Ben Google'ın haritalarını ve pusulamı kullanarak doğru yerde doğru noktada olmaya çalışacağım.
Zamanınız var acele etmeyin
Ay tutulmaları meteor yağmuru ve hatta Güneş tutulmasından daha uzun sürüyor.
Yani fotoğraf makinanızı ayarlamak, tripodunuz için birden fazla nokta belirlemek için yeterli zamanınız var. Tutulmayı kaçırma telaşına kapılmayın.
Yaklaşık 1 saat 43 dakika sürecek olan tam tutulma sırasında lokasyonunuzu değiştirerek nerelerden çekim yapabileceğinizi önceden hesaplamaya gayret edin.
Akıllı telefonları yabana atmayın
Evet, akıllı telefonların lensiyle dev bir Ay karesi yakalamanız imkansız. Ancak daha panoramik kareler çekebilirsiniz. Yapmanız gereken şehir ışıklarının biraz daha yoğun olduğu yerlerde çekim yapmayı tercih etmeniz.
İlk maddede olduğu gibi sadece Ay'ı çekmeye uğraşmayın. Ay tutulmasını kıyaslanabileceği yapılarla birlikte fotoğraf karesine alın.
Akıllı telefonlarda doğru ışık ayarını yapabilmek için ekranda Ay'ı gördüğünüz yerin üzerine parmağınızla basılı tutun.
Böylece fotoğraf karesinin Ay'a odaklanmasını sağlarsınız. Sonra parmağınızı ekran üzerinde aşağı yukarı hareket ettirerek istediğiniz ışık ayarını bulun.
Ay tutulması nasıl izlenmeli? Dürbün veya teleskop Normalde Ay'a sadece dürbün ya da teleskopla bakmak Ay'ın çok parlak olmasından ötürü gözler için pek iyi değil. Ancak tutulma sırasında Ay'ı bu aletlerle izlemek özel bir şölen olacak. Taşrada olmak avantaj Tutulmayı izlemek için gökyüzünü net biçimde görebileceğiniz konum ve bir sandalye yeterli. Bu anlamda yapay ışıkların ve hava kirliliğinin bulunmadığı taşra, en açık gökyüzüne ve izleme koşullarına sahip. İstanbul Üniversitesi “Gözlem Geceleri”ne katılabilirsiniz Tutulmayı izlemek isteyenler İstanbul Üniversitesi (İÜ) “Gözlem Geceleri”ne katılabilir. İÜ Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde tutulmayla ilgili bir açıklama da yayınladı ve şu bilgileri verdi: * 27 Temmuz 2018'de ayrıca Dünya ile Mars da birbirlerine en yakın konumda olacaklar ve bu da Mars'ın gökyüzünde oldukça parlak görünmesini sağlayacak. * Güneş Sistemi'nin en büyük iki gezegeni, Jüpiter ve Satürn de gökyüzünde olacak ve astronomi meraklıları için bir gökyüzü şöleni sunacaklar. İnternetten izleyebilirsiniz Ay tutulmasını internet üzerinden canlı gözlemlemek isteyenler Slooh, TimeandDate.com ya da Virtualtelescopeeu sitelerini ziyaret edebilir. |
2123’e kadar bir daha yaşanmayacak
21. yüzyılda 85'i bütün Ay yüzeyini kaplayan tutulmalarla birlikte toplamda 230 Ay tutulması bekleniyor. Bu tutulmanın aynısı ise 2123 yılına kadar bir daha yaşanmayacak.
Ay tutulmaları Dolunay olduğu geceler Güneş, Dünya ve Ay'ın düz bir çizgide sıralanmasıyla oluşuyor. Bütün Ay tutulması ise; Güneş, Dünya ve Ay aynı çizgiye geldiğinde ve Ay Dünya'nın gölgesine girdiğinde gerçekleşiyor. (TP)