Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'la Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanı Dimitris Hristofyas'ın yarınki (21 Mart) görüşmelerini yorumlayan Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasgüler, bu buluşmada Kıbrıs için köklü çözümün konuşulacağını düşünmüyor. Ona göre, bu buluşma daha çok "imaj"la ilgili.
"Hristofyas köklü çözüm istiyorum diyor ama daha çok 8 Temmuz anlaşması diye de anılan da Gambari sürecini çalıştırmaktan yana. Talat da köklü çözüm istediğini söylüyor, ama inisiyatifi Ankara'ya bırakıyor. Ankara kendisi kriz içinde. Türkiye'deki iç siyasal kriz sürerken AKP'den açılım sağlanması beklenemez."
Görüşme BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Michael Möller'in Lefkoşa'daki ikametgahında, saat 10:00'da başlıyor.
Hasgüler'in sözünü ettiği Gambari Süreci, BM Özel Temsilcisi İbrahim Gambari'nin inisiyatifiyle 2006'da üzerinde anlaşılan bir ortak çalışma metni. Adadaki iki yönetimin mayınların temizlenmesi, kapıların açılmasından kuş gribiyle mücadeleye, insan kaçakçılığının önlenmesine kadar birlikte çalışmasını öngörüyor.
İki başkandan da federasyon isteği
Hristofyas dünkü basın toplantısında çözümün iki toplumlu tek devletli, insan haklarına dayanan bir federasyondan geçtiğini söyledi; Talat'ın sözcüsü Hasan Erçakıca da "görüşmelerin iki toplumlu, iki bölgeli, siyasi eşitliğe dayalı bir federasyon üzerinde olması gerektiğini" dile getirdi.
"Hazırlıklı değiller"
Ancak Hasgüler iki liderin de köklü çözüm için yeterince hazırlıklı olmadığını, çözümün de liderlerde değil adanın halkında olduğunu düşünüyor. "Bu sorunun çözümünü sağlayacak olan iki toplum şu an uykuda. Kıbrıs sorunu bir imaj sorunu değil. Ortadoğu problematiği içinde, derinliği, dinsel, tarihsel, etnik boyutu olan bir uzlaşmazlıktır. Ortadoğu'da hiçbir sorunun kapı pencere açarak çözülmeyeceği açık. Önemli olan tarih yazacak olan kapıyı açmak."
Konuşulması gerekenler
Hasgüler'e göre köklü bir çözüm için şu konuların sağlıklı biçimde görüşülmesi gerekiyor:
Mülkiyet sorunu: Kıbrıs'ın kuzeyinden güneyine gitmiş olan Kıbrıslırumların ve güneyden kuzeye geçmiş Kıbrıslıtürklerin mülkleri ve arazileri.
Garantörlük sistemi: Türkiye'nin, Yunanistan'ın , Britanya'nın garantörlüğüne dayanan sistem ne olacak?
Türkiye'den gelmiş nüfus:Türkiye'den Kuzey Kıbrıs'a gelmiş göçmenler var. Hristofyas bu sayının 50 bin olmasını kabul edebileceklerini söylüyor. Bu bile önemli aslında. Ama Kuzey Kıbrıs'ta böyle 500 bin kişi var.
Askerlerin statüsü: Türkiye ordusu da dahil adadaki yabancı askerlerin statüsü.
Hasgüler dört yıl önce imzalanan doğrudan ticaret tüzüğünün hâlâ uygulanmadığına da dikkat çekiyor.
"Çözüm hep erteleniyor"
"Kıbrıs'ta hep çözümün eşiğine gelindi, ama risk almayan, korkan liderlerin duruşuyla geri dönüldü" diyor. "Talat izolasyonlar konusunda bir arpa boyu yol alabilmiş değil. 2012'de Kıbrıs AB Dönem Başkanı olacak. Hristofyas çözüm için çabalamayı dört yıl sonrasına mı bırakıyor acaba? AKP'ye gelince, Kıbrıs sorununu AB eşiğine gelince çözmek istiyor." (TK)