Ekonomist Mustafa Sönmez böyle düşünüyor.
Kendisiyle dün başlattığımız söyleşiye bugün de devam ediyoruz.
Bu durumda, ortada, bir ekonomik program kaldı mı?
Sönmez: Şu sırada uygulanana bir "program" deme olanağı da yok. Ona karşılık, bir enkaz kaldırma çalışmasının varlığından söz edebiliriz.
Açık olan şu: Düne kadar uygulanmakta olan bir IMF programıydı . Bu program çerçevesinde, siyasiler, "pasif destekleyici" rolü almıştır. Esas programı, Türk bürokratlarının yardımıyla IMF hazırlamış ve sonra da siyasilere gidip destek istemiştir. Onun için de, bugün varılan sonuçtan birinci derecede IMF sorumludur . Türk ekonomisinde yol açtığı zarar ziyanı IMF tazmin etmelidir . Türkiye'nin bu tazminatı istemeye hakkı vardır. Zarar ziyan büyüktür üstelik. Her şeyden önce, Türkiye'nin öteki kredi notlarının düşmesine yol açmıştır. Başka bir anlatımla Türkiye'nin dış borçlanması da zorlaştırılmıştır.
Türkiye'nin krizi başka ülkeleri de etkiledi değil mi?
Sönmez: Evet. Türkiye ile benzer kategoride yer alan ülkeler, dolaylı olarak başka dozlarda da olsa krize sürüklendiler. Türkiye'de IMF programının başarısızlığa uğraması yol açtı buna. Nasıl ki, Asya'daki kriz, bir süre önce bizi de etkilediyse!
Mevcut tablo, dünya ölçüsünde kredi verenlerin borç faizlerini de yukarı çekmesini sağlayacaktır değil mi?
Sönmez: Evet. Bu durumda, bütün kreditörler mevcut risklerin arttığı noktasından hareket edecektir. Ediyor da... Risk almamak gerekçesiyle, kreditörler, Türkiye kategorisine giren ülkelere mesafeli duruyor. Borç verirken, uluslararası güçler, daha büyük garantiler ve daha yüksek faizler isteyecektir. Onun da ötesinde, bu koşullarda onlar için Türkiye'de ucuza kapatılacak büyük bir aktif yoğunluğu vardır. Başlı başına bu bile, IMF'nin Türkiye'ye tazminat ödemesinin ne kadar gerekli olduğunu gösterir.
Bankalar cephesinde bazı bekleyişler de var?
Sönmez: Fona devredilmesi gereken yeni bankalar var. Gidiş o ki; Türkiye'de bankacılık, özelleştirilecek derken tersi oluyor ve otomatikman devletleşiyor... Bir bakıma, işçi sınıfının yapamadığını IMF yapmaktadır.
Türkiye bundan sonra ne yapmalıdır?
Sönmez: Türkiye, yeni bir sayfa açmalı, üretimde istikrar hedefleyen ve gelir dağılımındaki bozuklukları düzeltmeye öncelik veren bir gelişme stratejisi oluşturmalıdır. Türkiye'nin bunu oluşturacak kadroları vardır.