Gaziantep'in İslahiye ilçesine bağlı Yeniceli köyünde 15 kişi, asbestin neden olduğu kanser hastalığından yaşamını yitirdi.
Köyde meydana gelen ölümlere, Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi Yrd. Doç. Dr. Osman Elbek, tıp dilinde "akciğer zarı kanseri" olarak bilinen asbestli toprağı 12 yıl araştırdıktan sonra teşhis koyduğunu söyledi.
Dr. Elbek, son zamanlarda aynı köyden birçok hastanın, benzer şikayetlerle kendisine tedavi olmak için geldiğini, hastanede ve üniversitelerde yapılan daha kapsamlı tetkiklerde hastalığın tam tanısının konulduğunu bildirdi.
Araştırma 12 yıl sürdü
2002'de Gaziantep 25 Aralık Devlet Hastanesi Kalp Damar Hastalıkları Bölümü'nden Dr. Ercan Akbulut ile Yeniceli köyüne giderek hastalarla birebir görüştüklerini ve asbestin yoğun olarak görüldüğü krom tipi madeni topraklarda inceleme yaptıklarını belirten Elbek, şunları anlattı:
"Yeniceli köyünde genç yaşta ve normal beklentiden daha sık oranda akciğer zarı tümörü olgularının saptanması üzerine araştırmalar yaptık. Son 10 yıl içinde zayıflama, öksürük, sık sık grip olma ve karın şişliği şikayetleriyle insanların yaşamlarını bir bir yitirdiğini saptadık.
"Köyde yaptığımız inceleme sırasında, köyün 12 yıllık geçmiş öyküsünde beklentilerin üzerinde bir oranda akciğer zarı tümörü tanısıyla uyumlu olabilecek olguların varlığını belirledik. Hastalığın köyde bu kadar yaygın olmasının nedeni, köy halkının 'beyaz toprak' adı altında, mevcut minerali başta ev badanası olmak üzere birçok alanda kullanmasıdır."
TÜBİTAK inceledi
Elbek, beyaz toprak adı verilen asbest mineralinin ana kaynağı olabilecek şüpheli kaynaklardan analiz için alınan toprakları gönderdikleri Anadolu Üniversitesi TÜBİTAK Seramik Araştırma Merkezi'nin örneklerde asbest saptadığını belirtti.
"İlgili merkezce yapılan mineral analizde köy kırsalından aldığımız ve köylülerin ev badanasında kullandıkları toprakta asbest saptandı. Yeniceli kırsalında yapılan ön inceleme ve toprak analiz sonuçlar yöremizde ciddi bir halk sağlığı sorunu olan asbestin varlığını kanıtlıyor. Köy halkı uzun süredir krom yatağı olarak kullanılan madende çalışmış, madene ulaşmak için de beyaz toprak diye bilinen asbestin damarı bulunmuş.
"Madende çalışılırken asbest solumuş ve hastalık bir süre sonra ortaya çıkmış. Hastalık uzun süre sonra belirtilerle dışa vurmaya başlamış. Uzun süreli bir hastalık olduğu için 750 nüfuslu köyde herkesin bu hastalığa yakalanma riski bulunuyor."
Bu hastalığın en az 30 yıl gibi bir sürede takibinin yapılması ve dolaysıyla bir kurulun oluşturulması gerektiğini işaret eden Elbek, temasın kesilmesinden sonra bile uzun bir süre takip edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Sadece Yeniceli köyünde asbestli toprağın bulunmadığını, etrafındaki köylerde de olduğunu ifade eden Elbek, bu köyleri araştırmak için zamanının olmadığını kaydetti.
Hastalanma oranı çok yüksek
110 haneli köyün tamamının plastik boya ile boyanması gerektiğini ancak, bunu başaramadıklarını ve köyün yarısının boyandığın açıklayan Elbek, köyde asbest tehlikesinin hâlâ devam ettiğini bildirdi.
Dört hasta 35 yaşın altında
Akciğer kanseri hastalığının normalde bir milyonda bir görüldüğünü ancak Yeniceli köyünde bu oranın binde 32 olduğunu açıklayan Elbek, bunun çok yüksek bir rakam olduğunu belirtti.
Asbestin normalde 60-65'li yaşlardaki insanlarda görülmesinin mümkün olduğunu, ancak bu köyde 4 hastanın 35 yaş altıda olduğunu söyleyen Osman Elbek, riskin giderek arttığına dikkat çekti. (MG/KÖ)