13 Ocak'ta yerlilerin başlattığı sokak gösterileri La Paz'da 15 kişinin ölümüyle sonuçlandı, Washington'un desteklediği Devlet Başkanı Gonzalo Sanchez hükümetin istifa ettiği açıklamasını yaptı.
Bolivya'daki mücadelenin önder isimlerinden birisi Evo Morales Ayma, Sosyalist Hareket- Halk İçin Politika (Movimento Socialismo-Instrumento Politico por la Soberania de los Pueblos -MAS-IPSP) hareketinin lideri. Morales, seçimlerde Lozado'nun arkasında kalmıştı ama şimdi Bolivya'da geleceğin başkanı olarak görülüyor.
Siz Plan Colombia ve Plan Condor'la birlikte ABD'nin Latin Amerika'da 70'li yıllardaki diktatörlük yöntemlerini destekleyeceğini söylemiştiniz. Amerika'nın Latin Amerika'daki kontrolü sağlamak için uyguladığı strateji nedir?
Dünya Bankası'nın ekonomik zorlamaları karşısında Latin Amerika halkı başkaldırmaya başladı. Ekvador, Bolivya, Brezilya ve diğer ülkelerde özgür ve insanca yaşama için mücadeleler yoğunlaştı. Bu noktada insanlar neo-liberalizmin vahşi politikalarının sonuçlarını hissetmeye başladı, özellikle bir Avrupa ülkesi gibi gösterilen Arjantin'de de neo-libarelizmin iflas etmesi bu politikaların devam etmeyeceğini gösteriyor. IMF politikaları kapitalist sistemin yeniden yapılandırılması için temel taşıyordu.
ALCA'ya karşı pozisyonunuz nedir?
Bütün insanların, ülkelerin entegrasyona ihtiyaç duyduğu açık, uluslarası birlikler ülkelerin ekonomilerini var etmek için önemli. Fakat önemli olan çözümlerde ve sorunların aşılmasında Latin Amerika ülkelerinin belirleyici olmasıdır. Örneğin, ABD ve Kanada Meksika'nın 6 milyon ton kadar mısırı ihraç etmesine karışabiliyor ve bu Meksika'nın mısır üretimini temelden etkiiyor. Ticaret için arayışlarda bulunmak zorundayız bu açık, ama Amerikan Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması (ALCA) ABD'nin Latin Amerika'da kolonizasyon yaratmak için bir aracı haline geldi. ALCA, Latin Amerika'da tarımın yok edilmesini de beraberinde getiriyor.
2005 yılında ALCA anlaşması yeniden onaylanınca nasıl bir gelecek söz konusu olur?
Eğer böyle bir şey olursa sivil ayaklanma daha da hareketlenir. Özellikle Bolivya'da politik bir değişim yaşanıyor, sokak gösterilerinden sonra kongre anlaşmaları uygulama konusunda zorda kaldı. Sokak gösterileri tek başına yetersiz devletin yeniden yapılandırılması için çalışılmalı. Bu noktada birleşik bir organizasyona ihtiyacımız var, eğer bunu yapabilirsek Latin Amerika'da isyanlar için sembol haline gelebiliriz.
Bolivya'da politik hava içerisinde yerlilerin yeri neresidir?
Ben Bolivya'da sosyal hareketlerin içerisinde yerlilerin öncülük yaptığı için çok mutluyum. Bence Latin Amerika'nın gerçek halklarının kendilerine bir dünya kurmak için yola çıkmalarının zamanı geldi.
ABD'nin Bolivya'da iktidar üzerindeki etkisi biliniyor. Losado aracılığıyla politik kontrol nasıl sağlanıyor, sonuç olarak başkan olursanız neler yapacaksınız?
Bu durum yalnızca Evo Morales'i değil Bolivya halkını ilgilendiriyor. Ben Cochabamba'daki koordinasyonun da bir aracısıyım, seçimler sonucunda Bakan ya da başkan yardımcısı olmam istendi, sonuç ortada halkın tercihini herkes gördü. Seçim kampanyalarında adım Bin Laden'le Taliban'la birlikte anılmıştı, halkımızın hoşnutsuzluğu ABD'nin korku politikasını yendi. Sonuç olarak ABD uyuşturucu trafiğinin kontrolüyle ilgileniyor, bundan sonra ulusal politikaların daha öne çıkacağını söyleyebilirim, çünkü biz konuşacağız artık.
ABD'nin Bolivya'da farklı bir yaklaşımı olabilir miydi?
Bolivya ABD'nin askerleriyle dolu, Mesela DEA özellikle Chapare bölgesinde etkin. Bu bölgelerde Amerikan istihbarat teşkilatının neler yaptığı biliniyor. Kendileri olmadığı zaman faşist "accion civica"yı cinayetlerinde kullanıyor.
Bir borç konusu var. Yerli halka bu konuda ne sunuyorsunuz? Latin Amerika borçların ödenmesi konusunda neye inanmalı?
Bu durum yalnızca yerlilerin değil, kalkınma için kendine Dünya Bankası ya da IMF tarafından perspektif sunulan bütün Latin Amerika ülkelerinin sorunu. Halkı daha da yoksullaştıran bu borç sorunu göz önünde bulundurmak zorunda olduğumuz açık.
Ekvador'da Lucio Gutierrez'in seçilmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şunu söylemeliyim ki; Bolivya seçimlerinden sonra Latin Amerika'daki başkanlık seçimlerinde yeni bir fenomen şekillendi. Şüphesizi politikaların yerleşiklik kazanması için beklemeliyiz, seçimler uygulanan ekonomik modelin iflasını gösterdi, Ekvador'da da yeni bir yapılanma söz konusu. Ekvador'da CONAIE'deki yoldaşlar ve diğer gruplar, gerçek anlamda seçimlerde tavırlarını ortaya koydu.
Lula'nın Brezilyası ve Chavez'in Venezuella'sı hakkında ne düşünüyorsunuz? Latin Amerika'nın politik haritası değişecek gibi görünüyor.
ABD'nin hegomonyası çöküyor, bizim halkımız, ABD'nin global politikalarına isyan etmeye başladı. Venezuella, Brezilya ve Ekvador, halkların tepkileriyle değişmeye başladı, bu bütün Latin Amerika'ya yayılacak, bütün dünyanın da Latin Amerika'daki değişime destek vermesi gerekir. Yaşanan bir uyum sürecidir, Gelecek Mart ayının sonunda Caracas'da Latin Amerika'da gerçekleştirilebilir projeler, dış borç konusunda ve özellikle ALCA'nın geri püskürtülmesi konusunda konuşacağız, bu da bir gelişmenin göstergesi.(NK)
* Fernando Arellano Ortiz, Ekvadorlu bir gazeteci Cronicon için yaptığı röportajı Türkçe'ye aktaran Nuh Köklü