12 Kasım depreminden sonra Düzce'de deprem nedeniyle engelli olanlarla çalışmalar yürüten Ulaşılabilir Yaşam Derneği (UYD) üyeleriyle tanışıyor ve kendi deyimiyle, yürüme engelli kız kardeşiyle birlikte "hayat değişiyor".
O dönemlerde Düzce'ye bağlı Yayıkbaşı köyünden ayrılmayan, pek az gittiği şehirde yaşama hayalleri kuran Cemalettin UYD'lilerle tanıştıktan sonra artık her gün Düzce'ye iniyor.
Cemalettin hem UYD'nin kurduğu rehabilitasyon merkezinde tedavi görüyor hem de UYD'nin örgütlenme çalışmalarında yer alıyor. Dahası, zorunlu olmadıkça evden çıkmayan kız kardeşiyle birlikte Düzce'de bir prefabrikte ev kiraladı.
Çakmak, sigara ve...
Cemalettin şimdilerde bir sevinç daha yaşıyor; Düzce Kalıcı Konutları yanında henüz inşaatı süren engelli standartlarına uygun bir eve sahip olma sevinci.
UYD Engelli İş Atölyesi'nde hediyelik eşyalar yaparken görüştüğümüz 42 yaşındaki Cemalettin Atabay bize kendini anlatırken kimi zaman sustu, kimi zaman gözlerinden yaşlar süzüldü.
"İki yaşında geçirdim hastalığımı. Annem yedi yaşındayken okula götürdü; üç tekerlekli bisikletimle. Köyde bir öğretmen vardı, engelli olduğum için beni okula almadı. Babamlar da fazla üstüne düşmedi. Sonrasında zaten ben de istemedim. Kendi kendime okuma yazma öğrendim".
Cemalettin köyde beş yıl çakmak doldurdu, para kazandı, 1980 öncesi de karaborsa sigara sattı. 12 Kasım depreminden sonra UYD'den Bilgin'le tanışınca fizyoterapinin yolu açıldı. Artık o da UYD'li olmuştu.
"Hep birlikte Düzce Rehabilitasyon Merkezini kurduk, ardından Engelliler İş Atölyesi'ni. Marangoz usta işe kukla yapımını öğretmekten başladı. Beş ayda kuklayı öğrendik. Sonra ahşap işleri.... UYD hayalimde bile olmayan bir şeyi veriyor: ev. Sıra evlilikte..."
Toplumsal entegrasyona katkı
UYD'nin "Engelsiz Erişilebilir Yaşam Alanı Projesi" Cemalettin ve onun gibi sosyal güvenceden yoksun 25 engelli aileyi kapsıyor.
UYD Genel Koordinatörü Belgin Cengiz projenin amacını "Düzce'de Afet Konutları bölgesinde erişilebilir bir yaşam alanı üzerinden engellilerin toplumsal entegrasyonuna katkı sunarak bir model oluşturmak" şeklinde açıklıyor.
"Engellilerin gündelik yaşamlarını kendilerine yeterli ve bağımlı olmadan yürütebilmelerinin temel koşulu fiziksel erişim sorunlarının giderilmesinden geçiyor. Bu nedenle proje, herkes için eşit ve ulaşılabilir bir yaşamın olanaklarını geliştirmeye katkıda bulunmayı amaçlıyor".
Yok, yok
Konut Projesi Koordinatörü Semih Şahin, proje çerçevesindeki 25 konutun tasarımının engellileri bağımsızlaştırdığını ve toplumla daha eşit yaşama imkanı tanıdığını belirtiyor.
Ayrıca, toplumda engellilere yönelik ayrımcılığın ortadan kalkması ve pozitif tutum değişikliğinin gelişmesine katkı sunmak da amaçlar arasında yer alıyor.
"Konutların inşası ve yapımlarının tamamlanmasından sonra sosyal entegrasyonun geliştirileceği üç yıllık bölgesel rehabilitasyon ve eğitim programları gerçekleştirilecek."
Şahin, "buna göre, "diyor; "üretim atölyeleri, kafeterya, fizik tedavi odası, spor salonu, kütüphane, toplantı, eğitim, sinema, tiyatro ve eğlence salonundan oluşan sosyal merkez bölgede yaşayan kişilere de hizmet sunacak. Kapasite geliştirme programlarımıza konutların bulunduğu çevrede çalışma yürüten sağlık birimi çalışanları, eğitmenler, esnaf, şoförler, kamu kurumu çalışanları da katılacak".
Üç tip konut
Kalıcı konutların yanında inşa edilen evler, yalnız yaşayacak engelli bireyler için bir, aileleriyle birlikte yaşayacaklar için iki ya da üç yatak odasından oluşuyor.
Spor kompleksinde paralel egzersiz barları, kondisyon aletleri, masa tenisi, basketbol sahası, yüzme havuzu olacak.
Toplum Merkezi'nde ise toplantı odası, fizyoterapi odası, kütüphane, Internet erişimi olan bilgisayar laboratuarı, kafeterya - ortak mutfak, kreş, proje kooperatifi için ofis odası, dükkân (mini market), konuk evi ve ortak açık bahçe, üretim atölyeleri (Ahşap ve Saori dokuma atölyesi), lokanta ve eğitsel mutfak bölümleri bulunuyor.
Kimler faydalanacak
UYD'nin üç yıl süresince bölgede yürüttüğü saha çalışmalarında iletişime geçtiği yaklaşık 750 engelli ile yaptığı çalışma sonucunda konutlar için seçilen engellilerin özellikleri ise şöyle;
- Gelir seviyesi düşük, sosyal güvencesi bulunmayan veya alt gelir grubu,
- Yüzde 80 bedensel, yüzde 20 zihinsel ve diğer engelli gruplar
- Proje mekanı içinde yaşamaya istekli engelliler,
Destekleyen kurumlar
Arsayı Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tahsis etti, alt yapı ve peyzaj düzenlemesi için Düzce Belediyesi anlaşmaya varıldı.
Myra Ajans Grafik sponsoru, projenin logosu ve kurumsal görünürlük çalışmalarını üstlendi.
Hollandalı yardım kuruluşu ACT Netherlands 25 konutun kaba inşaatının finansmanı için 500 bin Euro katkıda bulundu.
Ulaşılabilir Yaşam Derneği sosyal kompleksinin yapımı ve iç döşemesi ile ilgili sponsor arayışı sürüyor.
Sıra evlenmekte
Cemalettin'in heyecanı projeyle ilgili ayrıntıları görünce çok daha anlaşılır oluyor. Ev, iş derken sahiden de sıra "evliliğe gelmiş de neredeyse geçiyor".
Bize de, "bol şanslar" demek düşüyor. (HYF/BA)