Yabancı sermaye girişini artırmak ve yurtdışında çalışan Türk işçilerinin tasarruflarını Türkiye'de yatırıma yönlendirmek amacıyla 19 Ocak 2002 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Endüstri Bölgeleri Kanunu çerçevesinde yapılması gereken "yönetmelikler" henüz daha ortada yok..
Bugünkü yapısıyla da birçok soru işaretine yol açan yasa, bölgede yatırım yapmak isteyen yatırımcıların bürokratik işlemlerini üç aya indiriyor.
Henüz nerelerin Endüstri Bölgesi olacağı ve hangi teşvikleri getireceği ise belli değil.
"2002 Bütçesinde Pay Yok"
Sanayi Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Yavuz Yapar da ortada belli olmayan daha birçok noktanın varlığını dile getirdi. Yapar, yönetmeliğin çıkması için bir taslak hazırladıklarını, kriterlerin taslakla belli olacağını vurguladı. Yapar şu bilgileri verdi:
* Mevcut organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgesi olarak ilan edilebilir.. Şimdilik başvurular var, ancak yönetmelik çıkmadan bu başvuruların da bir anlamı yok, muhtemelen bu başvurular yönetmelik çıkmadan değerlendirilemez.
* İlk taslakta bazı şartlar vardı ancak, kanunda bunların hepsi kaldırıldı. Teşvikler hazırladığımız çalışmalar çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek.
* ÇED raporları açısından Çevre Bakanlığı ile çalışmayı gerektirecek. 2002 Bütçesi'ne henüz konan bir miktar yok.
* Endüstri bölgesi olmak isteyen organize sanayi bölgelerinde hiçbir şey değişmeyecek. İlk taslakta 200 işçi çalıştırmak, 10 trilyon bedeli gibi şartlar vardı. Şimdi kanunda o şartlar da yok. Bizim organize sanayi bölgeleri için getireceğimiz kriterler belli değil.
*Ancak serbest bölgelerin sahip olduğu teşviklerin getirilebileceğini sanmıyorum."
En atak il Balıkesir
Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Teşekkül Başkanlığı, kanun henüz tasarı aşamasındayken harekete geçti. Balıkesir'in sosyo-ekonomik potansiyelinin verdiği güç; Marmara Bölgesi'ndeki konumu, limanlara olan yakınlığı, demiryolu taşımacılığı imkanı, Organize Sanayi Bölgesi'ndeki altyapı ve üstyapı alanlarındaki fiziki gelişimi avantaj olarak gören Müteşebbis Başkanlığını ve Balıkesir Milletvekillerini, hükümet nezdinde ortak bir eylem birliğine götürdü.
Balıkesir milletvekilleri önderliğinde Vali, Belediye Başkanı Sanayi Odası Başkanı, Üyeleri ve Meclis Başkanı, Ticaret Odası Yönetim Kurul Başkanı, Üye ve Meclis Başkanı ve OSB Müdürlüğü'nden oluşan Balıkesir delegasyonu 30 Ocak 2002 tarihinde Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan, İçişleri Bakanı Rüştü Kazım Yücelen, Sanayi ve Ticaret Bakanı A. Kenan Tanrıkulu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu ile görüşmelerde bulundu.
Delegasyon görüşmelerde, Balıkesir ilinin sosyo-ekonomik potansiyeli ve coğrafi konumu itibariyle Marmara Bölgesi'nde yeni bir cazibe merkezi oluşturabileceğini ve Balıkesir Endüstri Bölgesi kurulması gerektiğini anlattı, destek ve katkı talep etti.
Tanrıkulu: Dönüm noktası olacak
Sanayi ve Ticaret Bakanı Ahmet Kenan Tanrıkulu, bugüne kadar yasal altyapının yetersiz oluşu nedeniyle yabancı sermaye girişinin son derece düşük kaldığını vurguladı ve şunları söyledi:
"Çıkarılan yasayla, yabancı sermayenin ülkemize karşı çekingenliğine neden olan unsurlar ortadan kaldırılmaya çalışıldı. Endüstri Bölgeleri'nin Türkiye için yeni bir oluşuma öncülük edeceğine inanıyorum."
Mum: Sadece gider yaratır
Mersin Serbest Bölge İşleticisi AŞ'nin Genel Müdürü Edvar Mum ise, yasanın bir yarar getirmeyeceği görüşünde:
* Hazır altyapısı bulunan, ulaşım bağlantıları tespit edilmiş olan serbest bölgelerimiz varken, ayrıca Endüstri Bölgeleri'nin olmasının birçok ülke ve bizim ülkemiz açısından gider yaratacağını düşünüyorum.
* Endüstri Bölgeleri Kanunu'na göre mevcut organize sanayi bölgelerinin, endüstri bölgelerine çevrilme durumu var.
* Serbest bölgelerin altyapıları ve birçoğunun kendi arazileri mevcut iken Endüstri Bölgesi adı altında ayrıca olmasını gerekli görmüyorum.
Cevapsız sorular
Bu konu çerçevesinde henüz daha yanıt bekleyen sorular ise şunlar:
* Endüstri bölgelerinin gerek fiziki altyapısı gerekse üst yapısının finansmanı hazır mı?
* Uygulama, Hazine ile Sanayi Bakanlığı arasında nasıl paylaşılacak?
* Endüstri bölgelerinde üst kurul mu izin veya teşvik belgesi düzenleyecek, yoksa belgesiz otomatik mi işleyecek sistem?
* Bu bölgelerde yapılacak yatırımlara 5 yıllık vergi muafiyeti getirilecek mi? Diğer teşvikler ne olacak, sözgelimi Gümrük Muafiyeti, KDV desteği gibi... (NU)