Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın kadınlara ve çocuklara karşı şiddetin önlenmesine yönelik hazırlandığını söylediği yasa tasarısından ağırlıklı olarak Yargıtay ve sulh ceza mahkemelerine yönelik düzenlemeler, hırsızlık ve uyuşturucu suçlarına verilecek cezalar çıktı.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ dün düzenlediği toplantıda 72 maddelik paket hakkında bilgi verdi. Bozdağ, “çocuk tacizcilerinin teröristlerden daha ağır cezalandırılacağını”, pedofili hastalarına hakim kararı ile zorunlu tıbbı müdahale yapılacağını söyledi.
Kadın ve çocuklara yönelik maddeler
Bozdağ, tasarıda hadım cezası öngörülmediğini belirtti. Gazetelerde yer alan haberlere göre, cinsel şiddet suçlarıyla ilgili yapılacak düzenlemelerden satırbaşları şöyle:
* Cinsel suçlarda mağdurun beden ve ruh sağlığının bozulması halinde cezanın artırılacağına ilişkin düzenleme kaldırılacak. Böylece mağdurlar bilirkişi raporları için tekrar tekrar travma yaşamayacak.
* Laf atma gibi bedene dokunmadan işlenen cinsel taciz suçunun cezası 3 ay ile 2 yıl, suçun çocuğa karşı işlenirse 6 ay ile 4 yıl arası olacak.
* Elle taciz gibi sarkıntılık suçunda mağdur yetişkinse 2 ile 7 yıl, çocuk ise 4 ile 8 yıl arası ceza verilecek.
* Tecavüz suçunda mağdur yetişkinse ceza, 7 ile 12 yıldan 12 ile 20 yıla çıkarıldı. Çocuklara tecavüzün cezası ise 8 ile 15 yıl yerine 16 ile 20 yıl olacak. Suçun vasi, koruyucu aile, kayın hısımlığı, üvey baba, üvey ana, üvey evlat ya da kamu görevlisi tarafından işlenmesi, yurt ve pansiyon gibi yerlerde işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılacak.
* 15-18 yaş arasındaki gençlerle cebir, tehdit ve hile olmaksızın cinsel ilişkiye girilmesine verilecek ceza 6 aydan 2 yıla kadardı, 2 yıldan 5 yıla kadar artırılıyor. Suç şikayete bağlı olmaya devam edecek. Rızalarıyla birlikte olan 17 yaşındaki iki gençten biri diğeri hakkında şikayetçi olursa verilecek cezanın üst sınırı 5 yıl olabilecek, erteleme olanağı da olmayacak.
* Herhangi bir zorlama olmadan gerçekleşen ensest ilişkilere verilen ceza olağanüstü arttı. Suçun cezası 6 ay ile 2 yıl hapisten 6 ile 15 yıl hapse yükseltildi.
* Cinsel istismar suçlarını işleyenlere çocuk ya da diğer mağdurun yaşadığı, ev, işyeri, mahalleye yaklaşmamak ya da ikamet etmeme cezası verilebilecek. Cinsel istismarda bulunan çocuklarla ilgili bir meslek icra etmemek, çocuklar ile bir araya olmayı gerektiren ortamda çalışmamak (okul, kantin, servis gibi) gibi cezalar da verilebilecek.
* Cinsel saldırı suçundan hapis cezasına mahkûm olanların, koşullu salıverilme süreleri 3'te 2'den, 4'te 3'e çıkartıldı. Böylece çocuklara karşı işlenen bir suçtan dolayı, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar 30 yıl yerine 39 yıl, müebbet hapis cezası alanlar 24 yıl yerine 33 yıl hapiste kalacak.
Yargıya yönelik düzenlemeler
Milliyet’ten Kemal Göktaş’ın haberine göre, tasarının yargı ile ilgili maddelerinden satırbaşları şöyle:
* Yargıtay yönetimine seçilmek için aranan kıdem süreleri artırıldı. Seçilmek için aranan kıdem süreleri Yargıtay Başkanlığı için 4 yıldan 10 yıla, Yargıtay Başsavcısı için 4 yıldan 5 yıla, başkanvekili ve başsavcı vekilliği için 3 yıldan 5 yıla çıkarılacak.
* Kıdem şartı aranmayan Yargıtay Genel Sekreterliği için 5 yıllık kıdem şartı getirilecek. Genel sekreter yardımcısı seçilebilmek için de birinci sınıf olmak şartı aranacak.
* Cumhurbaşkanı’na sunulan beş Yargıtay Başsavcısı adayını belirlemek için yapılan seçimlerde her Yargıtay üyesi tek adaya oy verecek. Gerekçede halen her bir Yargıtay üyesinin 5 adaya oy verdiği sistemden vazgeçilmesi için, “Böylece çoğulcu bir aday listesinin Cumhurbaşkanı önüne gitmesi sağlanmaktadır” deniliyor.
* Yargıtay’daki 23 hukuk ve 15 ceza dairesinin hangilerinin ceza hangilerinin hukuk dairesi olacağına Yargıtay Büyük Genel Kurulu karar verecek.
* Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu’nun üye sayısı sekizden 12’ye çıkarılacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra Birinci Başkanlık Kurulu seçimi yapılacak ve Kurul, Yargıtay’da hangi üyelerin hangi dairede görev yapacağını yeniden belirleyecek.
* Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde Yargıtay Başkanlar Kurulu, dairelerin yeni iş bölümünü belirleyecek ve Genel Kurul’un onayına sunacak. Kurulun işbölümünün onaylanmasına ilişkin karar Resmî Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girince daha önce başka dairelerde görülmekte olup da dairesi değiştirilen dava dosyaları mevcut halleriyle ilgili daireye gönderilecek.
* Yeni oluşturulacak Birinci Başkanlık Kurulu Yargıtay’ın tüm üyelerinin hangi dairelerde görev yapacağını yeniden belirleyecek, yani dairelerin yapısı da değişecek. Genel sekreter ve genel sekreter yardımcıları da yeniden seçilecek.
* Yargıtay daire başkan ve üyeleri, “istekleri üzerine” HSYK’ca bölge adliye mahkemesi başkanlığına, daire başkanlıklarına veya Cumhuriyet başsavcılığına atanabilecekler. Bu şekilde atananların özlük hakları korunacak ancak Yargıtay’da işlemlere ve seçimlere katılamayacaklar.
* İki yıla kadar hapis gerektiren suçlara bakmakla ve yakalama emri, tutuklama, adli kontrol, arama ve el koyma gibi koruma tedbirleri hakkında karar vermekle görevli 995 sulh ceza mahkemesi kaldırılarak yerlerine “sulh ceza hâkimlikleri” kurulacak.
* Kaldırılan sulh ceza mahkemelerinde görev yapan hakimler HSYK tarafından başka bir göreve atanacaklar ve yerlerine yeni hakimler getirilecek. Bu mahkemelerdeki davalar asliye ceza mahkemelerine devredilecek.
* Savcıların verdikleri takipsizlik kararlarına yapılan itirazların en yakın ağır ceza mahkemesi yerine, sulh ceza hâkimliğine yapılması öngörülüyor.
* Mevcut bölge idare mahkemeleri (BİM) de kaldırılacak. Yeni kurulacak BİM’lere yerel idare mahkemelerin verdikleri kararlara karşı istinaf yoluna gidilmesi yetkisi verilecek. Tasarının yasalaşmasından 3 ay içinde yeni kurulacak BİM’lere HSYK’ca atama yapılacak. Böylece bu mahkemelerde görev yapan hakimler de değişecek.
* Danıştay’ın iş yükünün hafifletilmesi amacıyla Bölge İdare Mahkemeleri (BİM), idare mahkemelerinin verdiği kararları istinaf yoluyla inceleyerek kesin karar verebilecek. Bu kararlara karşı temyiz yoluna gidilemeyecek.
* İdari yargıda ivedi yargılama usulü getiriliyor. İhale, ÇED, acele kamulaştırma, özelleştirme, turizmi teşvik kararları bu kapsamda olacak.
Soruşturmayı etkilemek serbest
* Yargı görevini etkileme suçunun kapsamından, “soruşturmalar” çıkarılıyor.
* “Davalarda yargıyı etkilemeye teşebbüsün iltimas derecesini geçmemesi” halinde de ceza indirimi yapılacak.
Hırsızlık cezası artıyor
* Kapkaç ve yankesicilik suçunda ceza 3-7 yıl yerine 5-10 yıl arası hapis olacak.
* 2-5 yıl arası hapis verilen konuttan hırsızlık suçunda ceza 5-10 yıl olacak. Suç gece işlenirse 7.5 yıldan 15 yıla kadar çıkacak.
* Kamu kurumlarından, ibadethanelerden, ulaşım araçlarından, durak, gar ve istasyonlardan işlenen hırsızlık suçlarında ceza 2-5 yıl yerine 3-7 yıl hapis olacak.
* Hırsızlık ve mala zarar verme suçu sonucunda haberleşme, enerji, demiryolu veya havayoluna ilişkin hizmetin aksaması halinde ceza iki katına kadar artırılacak.
Uyuşturucu cezası da artıyor
* Esrar elde etmek amacıyla kenevir ekiminin cezası 1-7 yıl arası hapisten 5-12 yıla çıkacak. Kendi kullanımı için ekenlere 1-3 yıl arası ceza verilecek.
* Uyuşturucu imal, ihraç ve ithal suçunun cezası 10-20 yıldan 20-30 yıla; satma suçunun cezası da 5-15 yıldan 10-20 yıla çıkacak. Uyuşturucunun çocuğa verilmesi veya satılması durumunda ceza 15 yıldan az olamayacak.
* Uyuşturucu suçunun üç veya daha fazla kişi tarafından işlenmesi durumunda ceza yarı oranında, örgüt tarafından işlenmesi durumunda bir kat artırılacak.
* Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirmenin cezası 2-5 yıl yerine 5-10 yıl olacak. Kullanma suçunun cezası 1-2 yıl arası hapis iken 2-5 yıl arası hapis olacak.
* Uyuşturucu suçlarında da infaz süresi 2/3 oranından 3/4’e yükseltilecek.
* Uyuşturucu kullanan kişiler hakkında birden fazla defalarca denetimli serbestlik kararı artık verilemeyecek. Savcı denetimli serbestlik kararı verirse dava açılması 5 yıl ertelenecek. Bu süre içinde yeniden uyuşturucu kullanırsa dava açılacak, kullanmazsa takipsizlik verilecek. (ÇT)