Birleşmiş Milletler’in (BM) 9. Genel Sekreterinin seçilmesi için süreç başladı.
BM Genel Sekreteri adayları, bugünden itibaren 3 gün boyunca New York’ta BM Genel Kurulu’nda iki saatlik oturumlarda kendilerini tanıtacak ve soruları cevaplayacak. Ardından da gazetecilerin sorularını cevaplayacak.
9. Genel Sekreter seçimleri, BM tarihinin en şeffaf seçimleri olacak. Ancak bu şeffaflık, aslında sadece adayların kamuoyuna sunulmasını kapsıyor.
Adayların kamuoyuna sunulmasının ardından, seçim şimdiye kadar olduğu gibi gerçekleşecek.. 15 üyesi olan Güvenlik Konseyi, 193 üyesi bulunan Genel Kurul’a bir aday sunacak. Genel Kurul’da yapılacak oylamada, belirlenen adayın en az üçte ikilik çoğunlukta oy alması gerekiyor.
Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, Rusya, Fransa, İngiltere ve Çin’in veto yetkisi olduğu için bu üyelerin tamamının onaylamadığı bir adayın genel sekreter seçilme ihtimali de bulunmuyor.
Güvenlik Konseyi’nin Temmuz ayında yeni genel sekreteri belirlemek için toplantılara başlaması ve Eylül ayına kadar üzerinde anlaştıkları bir adayı BM Genel Kurulu'na göndermesi bekleniyor. Genel Kurul’daki oylama ise Ekim ayında gerçekleşecek.
Şeffaf seçim için kampanya yapılmıştı
Modern pratiklere ve BM’nin öne sürdüğü ideallere uygun bir seçim süreci için 2014’te “1 For 7 Billion: Find The Best UN Leader” (Yedi Milyar İçin 1 Kişi: En İyi BM Liderini Bul) kampanyası başlatılmıştı.
Kampanyayla küresel anlamda insan haklarının geliştirilmesinde çok önemli rolü olan bu pozisyona gelecek kişinin, sadece beş ülke tarafından gizlice seçilmesi geleneğine karşı çıkılmış ve şu eleştiriler yapılmıştı:
* BM Genel Sekteri pozisyonu için bir iş tanımı yok.
* Adaylar kamuoyunun dikkatine sunulmuyor.
* Güvenlik Konseyi’nin “kısa listesi” sadece bir isim içeriyor.
* Kulislerde yapılan pazarlıklar, bu seçimde etkili oluyor.
* Şimdiye kadar bu göreve getirilen hiçbir kadın yok.
9. Genel Sekreter kadın ve/veya Doğu Avrupalı olabilir mi?
Genel Sekreter, teamüllere göre bölgesel gruplar arasında dönüşümlü olarak seçiliyor. Bu konuda yazılı bir kural olmaması nedeniyle bir sonraki genel sekreterin hangi bölgeden seçileceği konusunda bir netlik bulunmuyor.
BM 9. Genel Sekreterlik pozisyonu için şu an dört kadın ve dört erkek aday bulunuyor. Bu adayların altısı Doğu Avrupa ülkelerinden geliyor.
Irina Bokova, Bulgaristan
Irina Bokova, 2009’dan beri UNESCO’nun genel müdürlüğünü yapıyor. Ülkesinde Sosyalist Parti'den iki dönem milletvekilliğive Fransa ve Monaco Büyükelçiliği yaptı.
Vesna Pusic, Hırvatistan
Vesna Pusic, Hırvatistan Halk Partisi – Liberal Demokratlar’ın başkanı. Ocak 2016’ya kadar ülkesinde Dışişleri Bakanlığı görevindeydi. Başbakan yardımcılığı da yaptı. Avrupa entegrasyonu, toplumsal cinsiyet eşitliği ve LGBTİ hakları savunucusu.
Natalia Gherman, Moldova
Natalia Gherman’ın üç senedir sürdürdüğü Dışişleri Bakanlığı görevi Ocak 2016’da sona erdi. Birçok ülkede Moldova Büyükelçisi olarak görev yaptı. 22 Haziran 2015-30 Temmuz 2015 tarihleri arası Moldova'nın geçici olarak başbakanlığını yaptı.
Helen Clark, Yeni Zelanda
Helen Clark, BM Kalkınma Programı yöneticisi. 1999’dan 2008’e kadar, üç kez seçimleri kazanarak Yeni Zelanda Başbakanı olarak görev yaptı.
Antonio Manuel de Oliveira Guterres, Portekiz
Antonio Manuel de Oliveira Guterres, 2006-2015 yılları arasında BM Mülteciler Yüksek Komiseriydi. 1995’ten 2002’ye kadar ise Portekiz Başbakanıydı.
Danilo Turk, Slovenya
2007’den 2012’ye kadar Slovenya Cumhurbaşkanıydı. Şu anda New York’taki Columbia Üniversitesi’nde uluslararası hukuk alanında misafir öğretim görevlisi olarak çalışıyor.
Igor Luksic , Karadağ
Igor Luksic, 21 Aralık 2010 tarihinde Milo Cukanoviç'in istifası üzerine Karadağ Başbakanı oldu. 4 Aralık 2012 tarihinde başbakanlık görevini Milo Cukanoviç'e devretti ve onun kurduğu kabinede Dışişleri Bakanı olarak görevlendirildi. Görevinden BM adaylığı için Nisan ayında istifa etti.
Srgjan Kerim, Makedonya
Srgjan Kerim, 2000-2001 senelerinde ülkesinde Dışişleri Bakanlığı yaptı. 2008-2009’da BM Genel Kurul Başkanlığı yaptı.
Şimdiye kadar kaç erkek seçildi?
Şimdiye kadar sekiz kişi BM Genel Sekreterliği görevine getirildi. Gana’dan Norveç’e, Peru’dan Mısır’a, Myanmar’dan Kore’ye birçok ülkeden BM Genel Sekreteri seçildi. Ama hepsi erkekti.
Bugüne kadar BM Genel Sekreteri olmuş isimler şöyle:
* Trygve Lie, Norveç, 1946-1952
* Dag Hammarskjöld, İsveç, 1953-1961
* U Thant, Myanmar, 1961-1971
* Kurt Waldheim, Avusturya, 1972-1981
* Javier Perez de Cuellar, Peru, 1982-1991
* Boutros Boutros-Ghali, Mısır, 1992-1996
* Kofi A. Annan, Gana, 1997-2006
* Ban Ki-Moon, Güney Kore, 2007-2016 (ÇT)