Anayasa Mahkemesi (AYM), Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Garo Paylan’ın "soykırım" ifadesi nedeniyle TBMM'den üç birleşim boyunca çıkarılma ve sözlerinin tutanaktan kaldırılmasına dair kararın iptal talebini reddetti.
AYM, Anayasa’nın iptal istemini düzenleyen 85. Maddesinin dokunulmazlığının kaldırılmasına veya vekilliğin düşmesine dair parlamento kararını kapsadığını, iptal davasını düzenleyen 150. Maddesinin ise şartlarının başvuruda gelişmediğini belirtti.
AYM, 9 Şubat 2017 tarihli E: 2017/13, K: 2017/21 sayılı kararında Paylan’a disiplin cezası verilmesi ve cezaya konu olan sözlerinin tutanaktan çıkarılmasına dair Meclis kararlarının Anayasa’nın 85. Maddesi uyarınca iptal talebini oybirliği ile reddetti.
Kararda, Paylan’ın tutanaktan çıkarılan sözleri yer almadı.
AYM: 85. madde çerçevesinde inceleme mümkün değil
Paylan, Anayasa Mahkemesi başvurusunda TBMM’nin üç birleşim çıkarma cezasının “eylemli içtüzük değişikliği” sayılarak yargısal denetiminin yapılmasını, konuşmamın tutanaklardan çıkarılmasına dair kararın, aynı şekilde eylemli içtüzük değişikliği sayılarak, denetlenmesini ve her iki kararın da bu kapsamda iptal edilmesini talep etmişti.
AYM, başvurunun Anayasa’nın 85. ve 150. Maddelerinde yer alan şartlara uymadığını belirtti.
“Meclis içtüzüğü ile yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ve vekilliğin düşürülmesine ilişkin kararların iptal talebiyle AYM’ye başvurabileceği Anayasa’da kabul edildi.”
“Anayasa’nın 85. Maddesine göre işlem yapılabilmesi için parlamento kararının yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya vekilliğin düşmesine ilişkin olması gerekmesine karşılık, iptali talep edilen parlamento kararı, bir vekil hakkında disiplin cezası verilmesini ve cezaya konu sözlerinin tutanaktan çıkarılmasını konu edinmekte olup bu kapsamda değil. Başvuru konusu Mevlis kararlarının, Anayasa'nın 85. maddesi çerçevesinde denetlenmesi mümkün değil."
“Başvuru konusu TBMM kararlarının Anayasa’nın 85. Maddesi çerçevesinde denetlenebilmesi mümkün değil.”
“Meclis İçtüzüğü’nün AYM’ce denetimi, Anayasa’nın 150. Maddesi uyarınca açılan bir iptal davası ile mümkün. Anayasa’nın 150. Maddesine göre Meclis İçtüzüğü’nün şekil ve esas bakımından denetimi Cumhurbaşkanı, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile Meclis üye tam sayısının en az beşte biri tutarındaki üyeler tarafından istenebilir. İptal talebinde bu şart gelişmedi.”
Ne olmuştu?
HDP milletvekili Garo Paylan, 13 Ocak 2017'de Anayasa değişikliği teklifinin 11. maddesinin görüşmelerinde yaptığı konuşmada Türkiye tarihinde yok sayılanların sessizliğe büründüğünü veya isyan ettiğini belirterek “1913-1923 yıllarında Ermeniler, Süryaniler, Rumlar ve Yahudiler kaybedildi. Büyük katliam ve soykırımlarla bu topraklardan ya sürüldüler ya mübadelelere uğradılar” dedi.
Paylan'ın, “soykırım” demesi üzerine AKP’li vekiller bağırarak ayağa kalktı.
Paylan ise sözlerini şöyle sürdürdü: "Bir zamanlar yüzde 40’tık, bugün binde biriz. Herhalde başımıza bir iş geldi ki… Ben adına soykırım diyorum, siz ne derseniz deyin. Adını hep beraber koyalım ve yolumuza devam edelim. Ermeni halkı başına ne geldiğini çok iyi biliyor. Atamın, dedemin başına ne geldiğini çok iyi biliyorum. Gelin, adını siz koyun, hep beraber yüzleşelim. Artık biz yok hükmündeyiz, binde bire düşmüş durumdayız."
Gerilimin tırmanması üzerine oturuma ara verildi. Aranın ardından AKP, CHP ve MHP adına söz alan vekiller, Garo Paylan’ın sözlerini kınadı. Paylan’a "soykırım" ifadesi nedeniyle TBMM’den üç birleşim boyunca çıkarılma cezası verildi. Paylan’ın sözlerinin TBMM tutanaklarından da çıkarılacağı belirtildi. Kararın açıklanmasının ardından HDP’li vekiller Garo Paylan’la birlikte Genel Kurul salonunu terk etti.
İptal istemi
MADDE 85. – (Değişik: 23.7.1995 - 4121/10 md.) Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84 üncü maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde, Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini onbeş gün içerisinde kesin karara bağlar.
İptal davası
MADDE 150. – Kanunların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir. İktidarda birden fazla siyasî partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanır.
(BK)