Engellemeyi bianet'e değerlendiren Alataş, "duruşmaların açık olması" ile ilgili ilkenin, mağdur taraf yönünden ihlal edildiğini söyledi:
"Sanıkları destekleyenler ve sanık avukatları, böyle bir uygulamayla karşılaşmadı."
Alataş, duruşmanın açıklığı ilkesinin yanı sıra, avukatların savunma hakkının, duruşmaya girme haklarının ve yurttaşların seyahat özgürlüğünün de ihlal edildiğini söylüyor.
Ayrıca, insan hakları savunucularının yaşadıklarının, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi'ne de aykırı olduğunu anımsatıyor.
Bir duruşmaya kimlerin katılacağı nasıl belirlenir?
Tamamen mahkemenin, tek hakimli bir davaysa, mahkeme başkanın yetkisindedir. Ama bu, mahkeme canının istediğini duruşmaya alır, istemediğini almaz anlamına gelmiyor. Ceza Muhakemesi Kanunu 'na (CMK) göre, mahkeme davayı sağlıklı götürebilmek için gerekli tedbirleri alır.
CMK'ye göre, duruşmalar alenidir, açık görülür. Zorunlu nedenlerle, küçüklerin yargılanması, sanığın konumuna bağlı koşullar nedeniyle gizlilik kararı alınabilir. Ancak her konuda gizlilik kararı da verilemez. Sanığın, tanığın, şikayetçinin beyanlarını iletmesini, davanın görülmesini tehlikeye düşüren durumlarda verilebilir.
Kapalılık kararının alındığının kayda geçmesi ve iletilmesi de gerekir. Oysa, Kaymazlar davasında böyle bir karar yok. Yani dava, açık bir dava.
Savcı taraf, ama fiilen dava üzerinde etkili olabiliyor
Emniyet müdürünün veya valinin böyle bir yetkisi var mı?
Ne emniyetin ne de valinin böyle bir yetkisi var. Eskişehir'de yaşananlar, hak ve yasa ihlali. Emniyetin görevi, içerideki güvenliği sağlamaktır. Duruşmanın sağlığı için gerekli önlemlerin alınmasıdır. Kimlerin mahkemeye alınıp alınmama kararını verme yetkisi yok.
Savcının da böyle bir yetkisi yok. Savcının adliyeye girişlerde güvenliğin sağlanması konusunda talimatı olabilir. Ama girişleri sınırlama yetkisi yok. Fakat, Türkiye'de bu yetki, fiilen böyle uygulanabiliyor; davada taraf olan biri, dava üzerinde etkili olabiliyor.
Ya Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi?
Burada görevi kötüye kullanma var. Yapılanlar, bu bildirgenin de ihlali. İstanbul'dan gelen ve içinde insan hakları savunucularının, avukatların bulunduğu otobüs, kentin 20 km dışında durduruldu, kente sokulmadı. Bu 30 kişi kente girse, nasıl bir zarar verebilirdi? Bunun hiçbir açıklaması yok.
Bu durumla ilgili suç duyurusunda bulundunuz mu?
Bu tür durumlarda, Türkiye'de mekanizmalar işlemiyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin deyişiyle, "etkili başvuru yolları" yok. Yasal olarak suç duyurusu mümkün, fakat fiilen sonuç vermiyor.
Ancak, Eskişehir'de 12 kişinin gözaltına alınmasıyla ilgili suç duyurusunda bulunuldu; çünkü bu kişilerin avukatla görüşmeleri engellendi.
BM İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi, devletlere tavsiye niteliğinde bir belge. Doğrudan yaptırımı yok; etik bir yaptırımı var. Ama bu yaşananların, Türkiye'nin insan hakları karnesinde, uluslararası platformda bedelleri olur.
Uluslararası sözleşmelere gitmeye gerek yok. Dün yaşananlar için iç hukuk hükümleri yeterli. Avukatların savunma hakları kullandırılmadı. Duruşmaya girme hakları kullandırılmadı. Yurttaşların seyahat özgürlüğü engellendi.
Dava AİHM'ye gidebilir
Mardin'in Kızıltepe ilçesinde 12 yaşındaki Uğur Kaymaz ve babası Ahmet Kaymaz'ı öldürmekle suçlanan 4 polisin yargılandığı davanın Eskişehir'deki ikinci duruşmasında, avukatlar ve Ahmet Kaymaz'ın iki kardeşi, adil yargılamanın yapılamayacağı ve görevlerini yerine getiremeyecekleri gerekçesiyle duruşmayı terk etmişti.
Sanık polislerin katıldığı duruşma, davacı tarafın yokluğunda görüldü; dava eksik evrakların tamamlanması için 19 Aralık'a ertelendi. İstanbul'dan davayı izlemek için gelen hak savunucuları ve avukatlar Eskişehir'e alınmadı.
bianet'e Eskişehir'e girişten duruşma salonuna kadar her aşamada baskıyla karşılaştıklarını anlatan avukatlar, Adalet Bakanlığı'nın güvenlik gerekçesiyle Eskişehir'e naklettiği davanın yeniden Mardin'e alınmasını talep edeceklerini söylediler.
Avukatlardan Selahattin Demirtaş da, bianet'e, durumu değerlendireceklerini, davayı doğrudan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) götürme ihtimalinin olduğunu söylemişti.
CMK ve "Duruşmanın Açıklığı"
5271 sayılı CMK, duruşmanın açıklığını şöyle düzenliyor:
"Duruşmanın açıklığı
MADDE 182. - (1) Duruşma herkese açıktır.
(2) Genel ahlâkın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hâllerde, duruşmanın bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına mahkemece karar verilebilir.
(3) Duruşmanın kapalı yapılması konusundaki gerekçeli karar ile hüküm açık duruşmada açıklanır.
Ses ve görüntü alıcı aletlerin kullanılması yasağı
MADDE 183. - (1) 180'inci maddenin beşinci fıkrası ile 196'ncı maddenin dördüncü fıkrası hükmü saklı kalmak üzere, adliye binası içerisinde ve duruşma başladıktan sonra duruşma salonunda her türlü sesli veya görüntülü kayıt veya nakil olanağı sağlayan aletler kullanılamaz. Bu hüküm, adliye binası içerisinde ve dışındaki diğer adlî işlemlerin icrasında da uygulanır.
Açıklığın kaldırılması hakkında karar
MADDE 184. (1) 182 nci maddede gösterilen hâllerde, açıklığın kaldırılması istemine ilişkin olarak yapılacak duruşma, istem üzerine veya mahkemece uygun görülürse kapalı yapılır.
Zorunlu kapalılık
MADDE 185. - (1) Sanık, onsekiz yaşını doldurmamış ise duruşma kapalı yapılır; hüküm de kapalı duruşmada açıklanır.
Kapalılık kararının ve nedenlerinin yazılması
MADDE 186. - (1) Açıklığın kaldırılması kararı, nedenleriyle birlikte tutanağa geçirilir.
Kapalı duruşmada bulunabilme
MADDE 187. - (1) Kapalı duruşmada mahkeme, bazı kişilerin hazır bulunmasına izin verebilir. Bu hâlde adı geçenler, duruşmanın kapalı olmasını gerektiren hususları açıklamamaları bakımından uyarılırlar ve bu husus tutanağa yazılır.
(2) Kapalı duruşmanın içeriği hiçbir iletişim aracıyla yayımlanamaz.
(3) Açık duruşmanın içeriği, millî güvenliğe veya genel ahlâka veya kişilerin saygınlık, onur ve haklarına dokunacak veya suç işlemeye kışkırtacak nitelikte ise; mahkeme, bunları önlemek amacı ile ve gerektiği ölçüde duruşmanın içeriğinin kısmen veya tamamen yayımlanmasını yasaklar ve kararını açık duruşmada açıklar."
* Kaymazlar davasıyla ilgili bianet haberlerinin listesi için tıklayın.