Yahudilerin yeniyılı yani Roş Aşana bayramı kutlu olsun. Yahudi alemi bu gece (13 Eylül) 5776. yıla giriyor.
Yahudi takvimine göre yılbaşı olarak kabul edilen Roş Aşana, tüm dünyada Yahudiler tarafından bayram olarak kutlanır.
Roş Aşana, Pesah'ın ilk gününden 163 gün sonradır. Kutlandığı gün yıldan yıla değişiyor. En erken 5 Eylül en geç 5 Ekim'de kutlanır. Bu yıl 13-14 Eylül'e denk düşüyor.
Roş Aşana'nın kutlandığı gün boyunca Yahudilerin haftalık tatil günü olan Şabbat günü yani cumartesi günü olan yasaklar geçerli.
13 Eylül Pazar ve 14 Eylül Pazartesi geceleri akşam yemeğinde, gelecek sene için umutları, dilekleri ifade eden simgesel yiyecekler, ilgili dua edilerek bir düzen çerçevesinde yenilir.
Şabat için genelde örgü şeklinde yapılan halla ekmeği, hayat döngüsünü simgeleyen yuvarlak şeklide yapılır. Sinagog'da bayramın ikinci sabahı senenin iyi geçmesini dilemenin sembolü olarak koç boynuzundan yapılan Şofar isimli çalgı çalınır.
Roş Aşana’ya at özel yemeklerin teması, tatlı bir sene için tatlılık, senenin ve hayat döngüsünün sürekliliği için yuvarlaklık, refah ve bereket için de, bolluk içerir. Talmud’a göre, Abaye, “Simana milta-İşaretler önemlidir” prensibinden yola çıkarak, bayram sofrasında simgesel değerleri ve anlamları olan belirli yiyeceklerin yenilmesinin, gelecek sene için iyi birer alamet olduğunu öğretir. Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş’u takip ederse, senenin diğer günleri de senenin baş’ını, Roş Aşana’yı takip eder.
Roş Aşana ve Kipur günleri arasında tsedaka (hayırseverlik) yapmak gerekir. Bu günlerde ihtiyaçlı olanlara yardımcı olmak bir dindaşlık görevi olarak görülür.
Tören
Bu iki gecedeki küçük törende, cemaatler arası farklılıklar görülse de, İstanbul’daki geleneğe göre tören, aşağıdaki gibidir:
Kiduş:
Bayramın her iki gecesinde, 13 Eylül Pazar akşamı ile 14 Eylül Pazartesi akşamı, sinagogdan eve gelindiğinde şarap eşliğinde Kiduş yapılır. Şabat olmadığı için “Savri Maranan” ile başlanır. Şeeheyanu
Her iki gece de Kiduş’ta Şeeheyanu berahası (şükür duası) söylenir. İkinci akşam söylenen Şeeheyanu berahasında masaya nar getirmek adettir. Bulunamıyorsa yeni bir kıyafet, yeni bir gömlek, takım elbise vb. üzerine de söylenebilir. Onlar da yoksa yine söylenebilir.
Netilat Yadayim:
Kiduş’tan sonra Netilat Yadayim ritüeline uygun şekilde eller yıkanır. Bu pasuğu söylemeyi adet edinmiş kişiler, Netilat Yadayim* berahasından önce bu pasuğu söyler.
Amotsi:
İki bütün ekmek üzerine beraha söylenir. Amotsi berahasını söylemeden şu cümleyi okumak adettir: “Ene Kol Eleha Yesaberu, Veata Noten laem Et Ohlam Beito. Poteah El Yadeha, Umasbia Lehol Hay Ratson. Baruh Mekadeş Yisrael Veyom Azikaron / “Herkes Umutla Gözlerini Sana Doğru Çevirir ve Sen Onlara Gıdalarını Zamanında Verirsin. Elini Aç ve Tüm Canlıların İsteklerini Yerine Getir. Kutsaldır İsrailoğullarını ve Anımsama Günü’nü Kutsayan.”
Ekmek kesilir ve Türk Sefarad Cemaatinde şekere veya bala batırılır. Bunun amacı, yeni yılın şeker ve bal gibi tatlı geçmesini dilemektir. (EA)
Bu haberde Şalom’dan yararlandık.
