WWF (Dünya Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Doğu Anglia Üniversitesi ve James Cook Üniversitesi tarafından hazırlanan “Isınan Dünyada Doğal Hayat: İklim Değişikliğinin Biyoçeşitlilik Üzerindeki Etkileri” başlıklı rapor yayımlandı.
Rapor, iklim değişikliğinin dünyanın farklı doğal yaşam alanlarındaki 80 bin bitki ve hayvan türü üzerindeki etkisini inceliyor.
Rapora göre Paris İklim Anlaşması’ndaki* iki derecelik hedef tutturulsa bile dünya, bazı zengin doğal bölgelerinde tür çeşitliliğinin yüzde 25’ini kaybedecek.
Raporda Akdeniz de alarm veren bölgeler arasında yer alıyor. Küresel ısınma iki derece ile sınırlandırılsa bile Akdeniz’deki çoğu tür grubunun neredeyse yüz 30’u, tüm bitkilerin ise üçte birinden fazlası risk altında kalacak.
Yer değiştiremeyen türler hayatta kalamayacak
Türlerin yeni alanlara özgürce yer değiştirebilmeleri halinde beklenen soy tükenişleri yüzde 25’ten yüzde 20’ye düşüyor. Ancak türler yer değiştiremedikleri takdirde hayatta kalmayı başaramayacaklar.
Bitkilerin, amfibilerin ve sürüngenlerin iklim değişiklikleri karşısında hızlı bir şekilde yer değiştirmeleri de pek mümkün görülmüyor.
Akdeniz bölgesi ciddi risk altında
Akdeniz’de artan sıcaklıkların, aynı düzeyde seyreden ya da azalan yağış miktarlarıyla birleşmesi; toprak nemliliğinin azalacağı ve kuraklık koşullarının görülme olasılığının artacağı anlamına geliyor.
Bu da, orman yangını riskleri ile ekosistemler, tarım ve insanlar üzerindeki olumsuz etkilerin artmasına neden olacak.
Mevcut politikaların devamı halinde ise bölgedeki biyoçeşitliliğin ortalama olarak yaklaşık yarısı kaybedilecek. Yayılım gösterecek memeliler ve kuşların bu duruma belli oranda uyum sağlayabileceği ifade ediliyor.
Ancak uzmanlar habitatları halen önemli ölçüde bozulma ve parçalanmaya maruz kalmış bir bölgede bunun zor olacağına işaret ediyorlar
Deniz canlılarının geleceği tehlikede
Akdeniz’de yaşayan yeşil deniz kaplumbağası, iribaş deniz kaplumbağası ve deri sırtlı deniz kaplumbağası türleri Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından “tehlikede”, “kritik tehlikede” ve “düşük riskli” olarak sınıflandırılıyor. Bu türler, iklim değişikliği tarafından ciddi ölçüde tehdit ediliyorlar.
Kaplumbağalar
Kaplumbağalarda genellikle, yuvanın daha altta kalan, daha serin kısmındaki yumurtalardan erkek yavrular çıkıyor. Sıcaklıkların artması, yumurtalardan sadece dişi yavruların çıkmasına ya da sıcaklık belli bir noktayı aştığında hiçbir yavrunun sağ kalmamasına sebep olabilir.
Deniz memelileri
Balinalar, yunuslar ve fokları kapsayan deniz memelilerinin açık denizlerden kıyı sularına kadar Akdeniz’de çok çeşitli habitatları bulunuyor. Deniz memelileri aynı zamanda çevresel koşullardan ve avlarının dağılımından da büyük ölçüde etkileniyor.
Deniz memelileri geçmişte çevresel değişimlere uyum sağlama becerisi gösterdiler, ancak bugünkü iklim değişikliğine yeterince hızlı tepki verip vermeyecekleri bilinmiyor.
Orkinos balıkları
Orkinos balıklarının çevrelerindeki sıcaklık değişimlerinden kuvvetli bir şekilde etkilenmeleri bekleniyor. Su sıcaklığındaki değişimlerin orkinoslar üzerinde, kalp işlevlerinin, üreme faaliyetinin, yumurtlama ve larva gelişiminin, yüzme becerilerinin etkilenmesini de içeren fizyolojik sonuçları bulunuyor.
Köpekbalıkları
Köpekbalıkları da iklim etkilerine duyarlı bir tür olarak değerlendiriliyor. İklimdeki dalgalanmalar; gelişim, üreme ve hayatta kalma becerilerini etkileyerek bu türün topluluk yapısını bozabilir, bolluk değerlerinde değişimlere, dağılımlarında kaymalara ve yerel ölçekte nesillerinin tükenmesine sebep olabilir.
Büyük boyutları ve düşük doğurganlık oranları, türün iklim etkilerine karşı olan bu hassasiyetini artırıyor, çünkü bu durum az sayıdaki görece büyük ve gelişkin genç köpekbalıklarını yetiştirmek için güçlü bir ebeveyn bakımı gerektiriyor.
Mersinbalığı
Mersinbalığı da çevresel tuzluluk ve ısı oranlarındaki değişimlere karşı duyarlı olan bir başka balık türü. Yaşanan değişimler bu balıkların fizyolojik işlevlerini etkiliyor.
Dünyadaki diğer kritik bölgeler
Rapora göre, Güneybatı Avustralya, Amazon Guyanası ve Afrikalı vahşi köpeklere ev sahipliği yapan Miombo ağaçlıkları iklim değişikliğinden en çok etkilenen bölgeler olacak.
Küresel anlamda 4-5 derecelik bir sıcaklık artışı olursa, bu bölgeler birçok bitki ve hayvan türü için yaşanmaz hale gelecek.
Amazon, bitki türlerinin yüzde 69’unu kaybedebilir
İklim değişikliğinin getirdiği tehlikelerden bazıları şöyle:
* Miombo ağaçlıklarında ve Güney Afrika’da amfibilerin yüzde 90’a yakını, kuşların yüzde 86’sı, memelilerin yüzde 80’i yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.
* Amazon, bitki türlerinin yüzde 69’unu kaybedebilir.
* Güneybatı Avustralya’da amfibilerin yüzde 89’u yok olabilir.
* Madagaskar’da bulunan türlerin yüzde 60’ı risk altında bulunuyor.
* Günde 150-300 litre su tüketmesi gereken Afrika filleri su kıtlığı tehlikesi ile karşılaşabilir.
* Sundarban kaplanlarının üreme alanlarının yüzde 96’sı yükselen su seviyesi nedeniyle sular altında kalabilir. (TP)
* Paris İklim Anlaşması’ndaki maddeye göre, fosil yakıtlarının kullanımı kısaltılarak ve sera gazı emisyonları azaltılarak küresel sıcaklık artışının 1,5 ile 2 derecede kalması için çaba gösterilecekti.
