Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Türkiye temsilciği hükümetin caydırıcı olması için sokak gösterilerine katılan çocukları ağır cezalar öngören terör suçlarıyla yargılamasının sonuç vermediğini söyledi; çocukların mağduriyetinin engellenmesi için "yetişkinlerle aynı koşullarda" yargılanmasından vazgeçilmesini önerdi.
"Gösterilere Katılmaları Sebebiyle Terör Suçlusu Sayılan Çocuklar Hakkındala Saha Ziyareti Raporu"nda yedi öneri yer alıyor. Rapor, 9-11 Mart'ta Adana ve 23-24 Mart 2009' Hakkari'ye yapılan ziyaretler sırasında gerçekleştirilen görüşmelere dayanıyor. Ziyaretler UNICEF Türkiye ve Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı işbirliğiyle yapıldı; gidilen illerde kamu görevlileri ve sivil toplum temsilcileriyle görüşüldü.
Kürt sorununda çatışmaların yoğunlaştığı 2006'da ceza yasalarında yapılan değişikliklerle çocukların ağır koşullarda yargılanmasının önü açıldı. Hükümet "açılım" kapsamında bu yasalarda değişiklikler yapacağını açıklasa da, son olarak Tokat'ta askerlere yönelik PKK saldırısının ardından değişikliklerin Meclis'te görüşülmesi ertelendi.
"TMK'de değişiklik gerekli"
Raporda yer alan öneriler özetle şöyle:
1 - "Gösteriler ve sonrasında yapılan müdahalelerin çocukların yaşam hakkına yönelik ciddi bir tehlike oluşturduğunu" söyleyen rapor işkence ve kötü muamelenin önlenmesi için önlemelerin sıkılaştırılması gerektiğini vurguladı.
2 - "Çocukların kendilerine özgü mahkemelerde, kendilerine özgü usullerle yargılanmalarının sağlanması için gerekli yasal değişiklik yapılmalı ve çocuk mahkemeleri yaygınlaştırılmalı." Bunun için Terörle Mücadele Kanunu'nun 9 ve 13. maddelerinin değiştirilmesini öneren rapor çocukla ilgili suçlar bakımından "çok suçta tek sorumuluk ilkesi"nin kabul edilmesi gerektiğini ekledi.
"Çocukların muhatabı çocuk polisi olmalı"
3 - "Uygulamaların çocuğun ihtiyaçları ve çocuk adalet sisteminin temel prensiplerine uygun olarak yapılması sağlanmalı ve çocuklarla ilgili işlemlerde hukuka aykırılıklarla mücadele edilebilmelidir." Raporda özellikle çocuklara çocuk polisinin müdahale etmesinin sağlanması, terörle mücadele yerine çocuk şubeye götürülmesi ve derhal savcının önüne çıkarılması, ailelerine derhal haber verilmesi, avukatların soruşturma sırasında dosyaya erişiminin sağlanması gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca iddianamelerin okula gönderilmesinden vazgeçilmesi, çocukların tutukevinde yetişkinlerle tutulmaması ve bütün bu süreçlerin yasaya uygunluğunu denetleyen etkin mekanizmaların kurulması öneriliyor.
4 - Çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak ve kendilerini geliştirmelerine olanak sağlayacak düzenlemeler geliştirilmeli.Eğitimin parasız ve kaliteli olması, oyun alanlarının artırılması, bu alana daha fazla bütçe ayrılması öneriler arasında.
5 - Sorunun siyasi, sosyal ve ekonomik boyutu fark edilmeli ve siyasi, sosyal ve ekonomik çözümler üzerinde çalışılmalı.
6 - Çocuğun toplantı ve gösteri düzenleme ve katılma hakkı ve risklerden korunmasına yönelik önlemler konusunda duyarlılık arttırılmalı.
7 - Uygulamaların izlenebilmesi ve gerekli politi kaların zamanında oluşturulabilmesi için veri toplama ve değerlendirme sistemi güçlendirilmeli.(EÜ)
