Uluslararası Şeffaflık Örgütü, 1995’ten beri her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi'nin 2024 sonuçlarını açıkladı.
0’ın en yüksek, 100’ün ise en düşük yolsuzluk algısını ifade ettiği endekste Türkiye, 180 ülke arasında 34 puan ile 107. sırada yer aldı.
2023’te aynı puanı alarak 115. olan Türkiye’nin sıralamada yükselmesi diğer ülkelerin puanlarındaki değişimden kaynaklandı.
Örgüt, Türkiye’nin Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) gri listesinden çıkması ve bazı ekonomik reformların puan kaybını önlediğini düşünüyor.
Ayrıca Türkiye, Avrupa Birliği üyelik sürecinde olan ülkeler arasında en düşük puanlardan birine sahip.
Bölgesel dinamikler
Endekse göre Türkiye’nin de içinde olduğu Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgelerinin puan ortalaması 35. Bölgedeki yolsuzluk algısında genel olarak düşük seviye devam ediyor.
Kosova (41’den 44’e), Arnavutluk (37’den 42’ye) ve Kazakistan’ın (39’dan 40’a) puanlarını artırdı. Moldova da bir puan yükselerek 43 puana ulaştı.
Buna karşın, otoriter yönetimlerin olduğu ülkelerde ciddi gerilemeler yaşandı. Rusya (26’dan 22’ye), Belarus (37’den 33’e), Tacikistan (20’den 19’a) ve Türkmenistan (18’den 17’ye) gibi ülkelerde yolsuzlukla mücadelenin zayıfladığı ölçümlendi. Azerbaycan’ın son 5 yılda 8 puan kaybederek 22 puana gerilemesi de bölgedeki dikkat çekici değişimlerden biri olarak kayırlara geçti.
AB üyelik sürecindeki ülkeler arasında da farklı sonuçlar gözlemlendi. Kuzey Makedonya’nın 2 puan kaybederek 40 puana gerilediği, Sırbistan’ın ise 35 puanda kaldığı görüldü. Karadağ 46 puanda kalırken, Bosna-Hersek ise 33 puana düştü.
Dünya genelinde öne çıkan sonuçlar
Danimarka, 90 puan ile 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi’nde üst üste yedinci kez zirvede. Finlandiya 88, Singapur ise 84 puanla ilk üçte yer aldı.
Yeni Zelanda 83 puanla ilk üçten çıksa da halen ilk 10 arasında bulunuyor. İlk 10’da ayrıca Lüksemburg, Norveç, İsviçre (81), İsveç (80), Hollanda (78), Avustralya, İzlanda ve İrlanda (77) yer alıyor.
Endeksten, bazı ülkelerin yolsuzlukla mücadelede belirgin ilerlemeler kaydettiği görüldü. Örneğin, Bahreyn (+17) ve Fildişi Sahili (+13) önemli artışlar sağlarken, Dominik Cumhuriyeti (+8), Bhutan (+7) ve Estonya (+6) olumlu değişim gösterdi.
Eswatini (-16), Avusturya (-10), Rusya (-8) ve El Salvador (-6) gibi ülkelerde yolsuzluk algısında ciddi gerilemeler yaşandı.
En düşük puan alan ülkeler arasında Güney Sudan (8), Somali (9) ve Venezuela (10) yer alırken, Suriye, Libya, Yemen ve Kuzey Kore gibi ülkelerin de listenin alt sıralarında yer aldığı görüldü.
"Yolsuzluk otokratları güçlendiriyor"
Uluslararası Şeffaflık Derneği, endekse ilişkin yaptığı açıklamada yolsuzluğun dünya çapında milyarlarca insanı etkilediğini ve küresel krizleri daha da şiddetlendirdiğini söyledi.
Karmaşık uluslararası kara para aklama ağları tarafından desteklenen büyük ölçekli yolsuzluğun otokratları güçlendirdiğini, özel aktörleri yasa dışı yollarla zenginleştirdiğini ve demokrasiyi zayıflattığını vurguladı.
Dernek “Yolsuzluk Algı Endeksi, güçlü, bağımsız kurumlara ve özgür, adil seçimlere sahip ülkeler ile baskıcı otoriter rejimlere sahip ülkeler arasındaki keskin zıtlığı vurguluyor. Tam demokrasilerin Yolsuzluk Algı Endeksi ortalaması 73 iken, kusurlu demokrasilerin ortalaması 47, demokratik olmayan rejimlerin ise sadece 33’tür. Bu durum, demokratik olmayan bazı ülkelerin belirli yolsuzluk türlerini yönetiyor olarak algılanmasına rağmen, daha geniş resme bakıldığında demokrasi ve güçlü kurumların yolsuzlukla tam ve etkili bir şekilde mücadele etmek için hayati önem taşıdığını göstermektedir” dedi.
Sivil alanın güvence altını alınıp korunduğu ülkelerin yolsuzluğu daha iyi kontrol etme eğiliminde olduğuna dikkat çekilerek, “İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin gerektiği gibi korunduğu ülkeler Yolsuzluk Algı Endeksi’nde nispeten iyi puanlar alma eğilimindeyken, bu özgürlüklerden yoksun olanlar büyük ölçüde çok düşük puanlara sahip” ifadelerini kullandı.
(HA)
