Endonezya, Tayland, Sri Lanka ve Hindistan'da, 8-17 yaş arasındaki toplam bin 663 çocukla yüz yüze görüşülerek yapılan araştırmanın bazı sonuçları şöyle:
* Hindistan, Sri Lanka ve Tayland'daki çocukların yüzde 80'i geleceğe olumlu bakıyor. "Umutlu, mutlu, güvenli", gelecekle ilgili kullandıkları sözcükler. Ancak Endonezya'daki çocuklar, aralarında en umutsuz olanları; üçte biri hayatlarının iyileşmeyeceğini düşünüyor. Endonezya'da görüşülen çocukların yüzde 69'u aile üyelerinden birini kaybetmiş durumda.
* Hindistan ve Sri Lanka'daki çocukların yarısından fazlası yeni bir depremden veya tsunamiden korkarken, Tayland'daki çocukların yüzde 76'sı sevdiklerinden birini yitirmekten korkuyor. Endonezya'da görüşülen çocukların üçte birinden fazlası da, kendilerini sık sık yalnız hissettiğini dile getiriyor.
* Görüşülen çocukların neredeyse hepsi, yardımların yararlı olduğunu, ancak daha fazla yardım gerektiğini söylüyor. En büyük ihtiyaçları sorulduğunda, çocuklar, okula devam edebilmeleri için gereken yardımdan söz ediyor. Bunu para, barınma, giyecek ve aileleri için iş izliyor. Eğitim yardımına ihtiyacın yüksek olduğunu söyleyen çocukların ülkelere göre oranı şöyle: Endonezya, yüzde 76; Hindistan, yüzde 66; Sri Lanka, yüzde 88; Tayland, yüzde 81.
* Çocukların yüzde 90'ı okula geri döndüklerini söylüyor. Okula gitmeyenlerse, parasızlığı ve ailelerine yardım için çalışmak zorunda olmalarını ana neden olarak gösteriyor. Araştırmanı bulgularına göre, çocuklar okula gidiyor olsa da, devam etmek için desteğe ihtiyaçları var.
* Hindistan, Sri Lanka ve Tayland'daki çocuklar serbest zamanlarında kendilerini neşeli ve memnun hissettiklerini söylüyor; ama Endonezya'dakiler oyun oynarken bile can sıkıntısı ve yalnızlık hissettiklerini söylüyor.
* Endonezya'daki çocukların yüzde 24'ü çoğu zaman açlık çektiklerini, yüzde 19'u da tsunamiden bu yana düzenli yemek yemediklerini söyledi.
Yaralar hâlâ sarılmadı
Güneydoğu Asya'da 216 bin insanın ölüme neden olan 9.0 büyüklüğündeki depremin ardından meydana gelen tsunami felaketinden bir yıl sonra, göstergeler, yaraların sarılamadığına işaret ediyor.
Uluslararası yardım örgütü Oxfam'ın raporuna göre, tsunami 1 milyon 800 bin kişiyi evsiz bıraktı. Bunların sadece yüzde 20'sine daimi konut sağlanabildi.
Raporda diğer felaketzedelerin hayatlarını çadır, baraka ve diğer geçici sığınaklarda sürdürdüğü belirtildi. Oxfam'ın raporunda tsunaminin en fazla can aldığı Banda Aceh'te 120 bin kişinin yaşadığı yerleşim bölgesinin sular altında kaldığı hatırlatıldı.
Oxfam, Endonezyalı yetkililerinden aldığı bilgiler doğrultusunda, ülkede asgari 80 bin daimi sığınaktan 18 bin 149'unun tamamlandığını, Sri Lanka'da ihtiyaç duyulan 78 bin evden 5 bininin inşa edildiğini ve Hindistan'da planlanan 130 bin konuttan sadece bininin yapıldığını belirtti.
Raporda tsunaminin en büyük zararı verdiği Endonezya, Sri Lanka ve Hindistan'da felaketzedelere daimi ev tahsis edilmesinde önde gelen engelleyici faktörler, yapı malzemesinin yetersizliği, hükümetlerin kararsızlığı, toprak üzerindeki hak tartışmaları ve ulaşımda zorluklar olarak gösterildi.
Oxfam yapılan yardımların büyük bölümünün de toprak ve iş sahiplerine gittiği tespitini yaparak, fakirler yararlanamadı ifadesini kullandı.
Felaketin boyutları ve yeniden imar çalışmalarının durumu ile ilgili bazı bilgiler şöyle:
* Toplam hasar: 10.73 milyar dolar
*Yeniden imar maliyeti: 10.375 milyar dolar
* Felaketten etkilenen 13 ülke: Endonezya, Sri Lanka, Hindistan, Tayland, Madagaskar, Maldiv Adaları, Malezya, Myanmar, Seyşel Adaları, Somali, Tanzanya, Kenya, Bangladeş
* Yerleşim bölgelerini terketmek zorunda kalan insan sayısı: 2 milyon 89 bin 883
* Geçim imkanını kaybeden insan sayısı 1.5 milyon
* Enkaz haline gelen ev sayısı: 392 bin 544
* İnşa edilmesi gereken ev sayısı: 308 bin
* İnşa edilen ya da inşaat sürecinde olan ev sayısı: 46 bin
* Tahrip olan tekne sayısı: 103 bin 829
* Ölen kadın ve çocukların erkeklere oranı: 3'e 1
* Tsunamiye yol açan depremin toplam süresi: 8 dakika
Anma törenleri
Hint Okyanusu kıyılarındaki 13 ülkeyi etkileyen tsunami felaketinin birinci yıldönümünde, ölenleri anmak için bugün gün boyunca çeşitli ülkelerde törenler yapılıyor. (TK/KÖ)
