Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) geçtiğimiz Şubat’ta iptal ettiği gazetecilerin yıpranma payı hakkı için yasal düzenleme yapılabilmesi adına Meclis’teki partilere çağrı yaptı.
AYM’nin TBMM’ye yasal düzenleme için 9 ay süre tanıdığına dikkat çeken TGC Yönetim Kurulu, yaptığı açıklamada “TBMM 14 Kasım 2020’ye kadar yasal düzenleme yapmaz ise gazeteciler kamuoyunda yıpranma payı olarak bilinen fiili hizmet zammı hakkını yitirecek. En ivedi çözüm olarak 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmelidir” dedi.
Gazetecilere çalışma koşullarının yıpratıcılığı nedeniyle erken emeklilik sağlayan, 1977’de tanınan fiili hizmet zammı hakkı (yıpranma payı) 2008’de iptal edilmiş, 2013’te yeniden getirilmişti. 2013’te getirilen düzenlemeyi de haksızlığa neden olduğu gerekçesiyle açılan davada AYM iptal etmişti.
TIKLAYIN - AYM Gazetecilerin Yıpranma Hakkı İçin Konulan Basın Kartı Şartını İptal Etti
TGC Yönetim Kurulu’nun açıklamasında şu görüşler yer aldı:
“Gazetecilere bu hak 43 yıl önce tanındı”
"Basın mesleğinde çalışan sigortalılar ilk defa 506 sayılı Kanuna 11 Ağustos 1977’de 2098 sayılı Kanunla eklenen madde ile hizmet sürelerinden yararlanma hakkına kavuştu. 43 yıl önce bu kanunla gazetecilere, basın alanında çalışmanın yıpratıcı ve öldürücü olduğu vurgulanarak her yıl için 90 günlük bir itibari hak tanındı ve gazeteciler için erken emeklilik sağlandı. Bir gazeteci için meslek süresi boyunca beş yıl erken emeklilik hakkı sağlanmış oldu. Kanun gerekçesi halen geçerlidir.
“2008’de iptal edildi, 2013’te yeniden getirildi”
"2008-2013 döneminde gazetecilerin durumunda önemli bir değişiklik oldu ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu yerine yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Hakkında Kanun’da gazetecilik mesleği fiili hizmet zammından yararlanacak meslekler arasından çıkartıldı.
"Van’da 9 Kasım 2011’de meydana gelen depremde yıkılan Bayram Oteli’nin enkazı altında kalan iki gazeteci meslektaşımızın vefatından sonra fiili hizmet zammı kamuoyunda tekrardan tartışılmaya başladı. 10 Ocak 2013’te 6385 sayılı Kanun’la gazetecilik mesleği, tekrardan fiili hizmet zammından yararlanacak meslekler grubuna dahil edildi. Ancak fiili hizmet süresi zamlarının üç yılı geçmemek üzere yarısı, emeklilik yaş sınırlarından indirilmesi düzenlemesi yapıldı. Bu düzenleme 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeden daha geri bir düzenlemeydi.
“2013’teki düzenleme haksızlığa yol açtı”
"Yeni düzenlemeyle basın sektöründe çalışan işverenleri tarafından Basın İş Kanunu kapsamında çalıştırılmayan gazeteciler, bu haktan yararlanmaz hale getirildi. Kanunda yapılan düzenleme ile gazetecilik mesleğini yapanlar arasında basın kartı sahibi olan ve basın kartı sahibi olmayan gazeteci şeklinde ikili bir ayrım ortaya çıktı.
"Aynı işi yapan iki gazeteciden biri Basın İş Sözleşmesi’yle çalıştırıldığı için basın kartı alabilirken, diğer meslektaşımız ise işvereni tarafından Basın İş Sözleşmesiyle çalıştırılmadığı için basın kartı alamaz hale geldi. Bu nedenle aynı işi yapmalarına rağmen sigortalılık hakları bakımından farklı düzenlemelere tabi oldular.
AYM’nin iptal kararı
"İstanbul 22. İş Mahkemesi’nce görülen bir davada, mahkeme, gazetecilerin fiili hizmet zammını düzenleyen 5510 sayılı Kanunun 40. Maddesinin 16. bendinin iptali talebiyle 9 Nisan 2019’da AYM’ye başvurdu.
"Dava sonunda AYM basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlara 'yıpranma payı' getiren düzenlemeyi, Anayasa'nın 13 ve 60'ıncı maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle 14 Şubat 2020’de iptal etti.
"Mahkeme basın kartı verilecek kişilerin nitelikleri ve basın kartının verilmesine ilişkin şartlar yönünden herhangi bir kanuni düzenleme bulunmadığını, konunun yönetmelikle düzenlendiğini, bu haktan sadece basın kartı sahibi kişilerin yararlanabileceği öngörülerek sosyal güvenlik hakkına bir sınırlama getirildiğine dikkat çekti. Mahkeme yasal düzenleme için 14 Kasım 2020’ye kadar süre tanıdı.
“506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmeli”
"Son olarak geldiğimiz noktada;
- Anayasa Mahkemesi, iptal kararının dokuz (9) ay sonra yürürlüğe girmesini öngörmüştür. Dokuzuncu ayın sonuna gelinmesine rağmen TBMM halen bir yasal düzenleme yapmamıştır.
- Ağır ve yıpratıcı koşullarda çalışan gazetecilerin haklarını korumak için kamuoyunda yıpranma payı olarak bilinen fiili hizmet zammı hakkında TBMM acilen bir düzenleme yapmalıdır.
- Sosyal Güvenlik Hakkı’ndan yararlanmak için “Basın Kartı Sahibi olan”, “Basın Kartı Sahibi olmayan” gazeteci ayrımı ortadan kaldırılmalıdır.
- En ivedi çözüm olarak 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmelidir.
- Buna göre aşağıda yer alan bir düzenleme yapılmasını öneriyoruz.
"Bu çözüm tarzı, 1977’den 2008’e kadar uygulana gelen hukuk geleneğine uygun bir çözüm olarak varlığını sorunsuz olarak devam ettirebilir. Kamuoyunun bilgisine saygılarımızla sunuyoruz.“
(HA)
