Türkiye Barolar Birliği (TBB) iktidarın ‘dezenformasyon yasası’ olarak adlandırdığı, kamuoyunda ise ‘sansür yasası’ olarak bilinen 40 maddelik yasa teklifiyle ilgili açıklama yaptı.
Açıklamada Avrupa Konseyi'nin danışma organı olan Venedik Komisyonu’nun 7 Ekim’de söz konusu teklifle ilgili ‘acil görüşüne’ yer verdi.
İlk 29 maddesi Genel Kurul’da kabul edilen teklifte ‘endişe’ ve ‘gerçeğe aykırı bilgi’ gibi ifadeler olduğunu belirten TBB bunların hukuki öngörülebilirlik sağlamaktan uzak nitelikte olduğunu söyledi.
Bu nedenle de yasanın geçmesi halinde basın ve ifade özgürlüğü yönünden ciddi tehlikeler yaratacağını ekledi.
Teklifteki benzeri ifadelerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10/2. maddesi kapsamında ‘meşru amaç’ ve ‘demokratik bir toplumda gereklilik’ koşulları açısından, hak ve özgürlüklere aykırılık taşıdığını anlattı. Sonrasındaysa şöyle devam etti:
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı’nın re’sen içerik çıkarma/erişimin engellenmesi kararı verebildiği alanın genişletilmesinin ve özellikle Türk Ceza Kanunu’na 217/A maddesi ile ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ adlı yeni bir suç tipi eklenmesinin hak ve özgürlükler önünde engel yaratacağını şimdiden öngörebiliyoruz. Bu haliyle kamuoyuna dezenformasyonla mücadele etiketi altında sunulan teklifin ifade özgürlüğü hakkının engellenmesine yönelik yeni bir araç olarak kullanılabileceğinin farkındayız.
Venedik Komisyonu da 7 Ekim 2022 tarihli ‘acil görüşünde’ özetle, söz konusu teklifin yasalaşması halinde Türkiye’deki ifade özgürlüğüne yönelik müdahalenin ne ‘demokratik bir toplumda gerekli’ ne de dezenformasyonun önlenmesi ve ulusal güvenliğin, sağlığın veya başkalarının haklarının korunması meşru amaçlarıyla orantılı olacağı görüşündedir.
Komisyon ayrıca Haziran 2023’te yapılacak seçimler göz önünde bulundurulduğunda, düzenlemenin potansiyel sonuçlarından endişe duymaktadır.
Türkiye’nin, eleştirel her türlü düşüncenin bastırıldığı ve yasaklarla anılan bir ülke olmaması için, hak ve özgürlük alanlarını daraltan değil koruyan hukuki düzenlemelere ihtiyaç duyulduğunu bir kez daha hatırlatıyoruz.
Sansür yasası teklifi
40 maddelik kanun teklifinde 72 AKP’li ve MHP’li vekilin imzası var. Teklifin ilk bölümünde internet haber sitelerinin süreli yayın olarak tanımlanması ve basın kartı ile ilgili düzenlemeler bulunuyor.
İkinci kısımda ise “yalan haber” ve “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlığıyla yeni bir suç ekliyor.
İktidar yasa teklifini dezenformasyonla mücadele kapsamında değerlendirirken gazeteciler ve meslek örgütleri bunun bir sansür yasası olduğu konusunda hemfikir. Ayrıca muhalefet partileri teklifin Anayasa’ya aykırı olduğu görüşünde.
(HA)
