Mona'nın düğün günü hayatının en hüzünlü günüydü. Çünkü o Golan Tepeleri'ndeki Dürzi köyünde ayrılıp, Suriye ve İsrail sınırını bir kez geçtikten sonra bir daha geri dönemeyecekti.
Arapça ile çekilmiş bir İsrail filmi Suriyeli Gelin. İsrailliler için alışılmamış, hatta pek de hoşa gitmeyen, Filistinliler için ise, kadrosundaki Filistinlilere rağmen son tahlilde bir İsrail filmi.
Film, 1967'de İsrail tarafından işgal edilen Suriye'ye ait Golan Tepeleri'ndeki Dürzi köyünden Mona'nın Suriyeli Dürzilere gelin gitmesi hikayesi üzerine kurulu.
Bu düğünün en hüzünlü kısmı, sınırı geçenin bir daha dönemeyecek olması mı, Mona'nın evleneceği adamı hiç tanımıyor olması mı, yoksa bu ikisinin birleşimi mi...??
Yönetmen İsrailli Yahudi Eran Riklis, bu filmi çekerken üç temel amacı olduğunu söylüyor NPA' a verdiği röportajda.
Birincisi, bugün İsrail işgali altında kalan Golan Tepelerinde yaşayan Dürzilerle ilgili bir film yapmak.
İkincisi işgal nedeniyle yaşanan sorunlara işaret etmek.
Üçüncüsü bir erkek yönetmen olarak Dürzi kadınlarının yaşadığı baskıyı, kadını filmin tam ortasına yerleştirerek işlemek.
Bu amaçları da pek ala yerine getiriyor Riklis.
Riklis'in filminde, sadece erkeklerin kadınları baskı altına alması, yani kadın-erkek ilişkilerindeki ataerkini değil aynı zamanda kadın-kadın, ve erkek-erkek ilişkilerindeki ataerkinin (buna ne kadar ataerki deneceği de tartışmalı) altını çiziyor.
Köyün önde gelenlerinin ailenin bir Rusla evlenmiş büyük oğlu Hatem'in, Mona'nın düğünü için köye gelmemesini salık vermeleri, Hatem karısı ve çocuğuyla geldiğinde babasının oğluyla konuşmaması, yemek masasına dahi oturtmaması; kendi oğlu ve köyün önde gelenleri arasındaki erkek-erkek güç hiyerarşisini,
Rus gelinin diğer Dürzi kadınları ile beraber yemek yapmaya yardım ederken, Dürzi kadınlarının Rus gelini aşağılamaya yönelik sözler söylemeleri de kadın-kadın ilişkilerindeki güç ilişkilerinin altını çiziyor.
Suriyeli Gelin, Mona'nın düğünü etrafında gelişse de, filmin en etkileyici karakteri Mona'nın ablası Amal (Hiam Abbas). Amal kocasının baskısı altında dayanıklı olmayı öğrenmiş bir kadın.
Kardeşi Mona'yı ve kızlarını kendisininkinden daha iyi olacağını umduğu bir geleceğe hazırlamaya çalışıyor.
Riklis'in filminde üç İsrailli Yahudi karakter var.
Biri, Kudüs'ten Golan Tepeleri'ne geleceğini duyan herkese Golan'ın meşhur elmasını getirmeye söz veren bir pasaport memuru.
Bir diğeri Mona'nın babası Hammed'in, sınıra kadar gelip kızını uğurlamasını engellemek için elinden geleni yapan bir İsrail polisi.
Üçüncüsü ise düğünün İsrail tarafındaki kısmını filme çeken kameraman.
İlk iki karakter tamamen parçası oldukları sistemin birer aynası. Aynı şekilde Suriyeli pasaport polisleri resmi söylemlerinin aktarıcıları.
Film, iki resmi söylemin çiğliği arasında resmiyetin anlamsızlaşmasını, altının boşalmasını, insanlıktan uzaklaşmasını çok ince bir şekilde aktarıyor.
Suryeli Gelin geçtiğimiz yıl Montreal festivalinde iyi film, izleyici ödülü, Fipresci ödülü ve Ekümenik ödüllerini aldı, ayrıca 2004 yılında katıldığı festivallerden birçok ödülle döndü.
Dürziler
İslam'ın on birinci yüzyıldan bu yana varolan, görece yeni bir kolunu takip eden Dürziler Suriye, Yemen, Lübnan ve İsrail'de yaşıyor.
Bugün Golan Tepelerinde 18 bin, tüm İsrail'de toplam 80 bin Dürzi var. Dürziler, Bedevilerle birlikte İsrail ordusunda görev yapan iki Arap grubundan biri. (TS/BA)
