Sözlükler her yıl güncel olaylarla ilişkili olarak aramalarında ve kullanımında önemli bir artış olan sözcükleri yılın sözcüğü seçiyor. Bu yılın sözcükleri "zehirli", "kadınlar", "tek kullanımlık", "Heisszeit", mezenformasyon ve adalet oldu.
TIKLAYIN - Sözlükler 2017'nin 10 Sözcüğünü Seçti
Yılın sözcüklerinde 2018'deki kadın hareketleri ve iklim değişikliği öne çıktı. 2018'de tüm dünyada kadınların tacizi, şiddeti ve ayrımcılığı ifşa etme ve yıllarca süren cinsiyetler arası adaletsizliğe karşı mücadele hareketleri sürdü.
İklim değişikliği ise durumun aciliyetini vurgulayan gösteren raporlar, İsveçli aktivist Greta Thunberg'in (15) İsveç'te başlattığı okul bırakma eylemleri gibi eylemler ve farkındalık kampanyaları ile 2018'in gündemindeydi.
Zehirli/ Toxic
Oxford sözlüğü zehirli (toxic) sözcüğünü yılın sözcüğü ilan etti. Zehirli sıfatı "zehri olan" ve "zararlı" anlamına geliyor. Oxford'a göre yılın sözcüğü olma sebebi "geçtiğimiz yılın ruhunu, havasını ve endişelerini" yansıtması.
2018'de zehirli yılın en çok konuşulan konularını tasvir etmek için kullanıldı. Geçtiğimiz yıl sözcüğün oxforddictionaries.com'daki aratma sayısı yüzde 45 arttı.
Zehirli erkeklik (toxic masculinity), zehirli ortam (toxic environment), zehirli ilişki (toxic relationship), zehirli kültür (toxic culture) sıfatın düz anlamı dışındaki kullanımları içinde en çok aratılan ifadeler oldu.
Bu yıl Google çalışanlarının taciz ve ayrımcılığa karşı dünya çapında düzenlediği toplu iş bırakma eylemleri, İngiltereli modacı Philip Green'in cinsel taciz ve ırkçı ayrımcılıkla suçlanması gibi vakalar zehirli çalışma ortamı, cinsel saldırıyla suçlanan Brett Kavanaugh'nun ABD Yüksek Mahkeme üyeliğine atanması zehirli kültürü örnekliyor.
Zehirli erkeklik ise cinsiyete yönelik zararlı görüşlerin erkekler tarafından içselleştirilmesi ve kadınlara zarar veren davranışların doğrulanması açısından 2018'de #MeToo, #TimesUp hareketlerinde ve feminist tartışmalarda sık sık gündeme gelen bir kavram oldu.
Kadınlar/ Femmes
20 Minutes dergisi, yayıncı France Télévisions ve motdelannee.fr Fransa'da yılın sözcüğünü kadınlar (femmes) seçti. Jüri başkanı Roland Cayrol "Geçtiğimiz ayları hangi sözcük daha iyi yankılayabilir ki..." dedi ve ekledi:
"Tartışmaların başında başka sözcüklerin de savunmaları yapıldı: öfke, taciz, ısınma, jüpiterli, hatta bitcoin... Ama biz kadınlar sözcüğünde karar kıldık, kadınlar dünya çapında çok büyük bir hareket oluşturdu ve söz aldı."
Açıklamada ABD'de yapımcı Harvey Weinstein'in cinsel taciz ve cinsel saldırıda bulunduğu kadınların sektörlerindeki istismarları ifşa eden paylaşımlarıyla başlayan #MeToo ve #TimesUp hareketlerinin Fransa dahil tüm dünyaya yayılmasının dünya için çok önemli bir gelişme olduğu yazıyor.
Tek Kullanımlık/ Single-Use
Collins sözlüğünün yılın sözcüğü tek kullanımlık (single-use). Tek kullanım ifadesi denetimsiz çoğalması çevreye ve besin zincirine zarar veren maddeler için kullanılıyor.
"Tek kullanımlık" tanımı hiçbir zaman geri dönüştürülmeyen, atılmadan önce yalnızca tek bir kez kullanılan ürünler, özellikle de plastik için kullanılıyor.
Hiçbir zaman geri dönüştürülmemiş, "tek kullanımlık" plastik atık oranı 2018'de yüzde 90.5'ti.
2018'de okyanuslardaki pipet, şişe ve poşet gibi plastik atıkların görüntüleri küresel olarak bu ürünlerin kullanımının azaltılmasını hedefleyen kampanyaların başlamasında etkili oldu.
2013'ten beri dünya çapında çevre haberlerinin ve bu görüntülerin yaygınlığı dört katı arttı ve konu hakkındaki farkındalık kampanyaları önem kazandı.
Heisszeit/ Sıcak Çağ
Almanya'da yılın sözcüğü "heisszeit" oldu. "Heisszeit", "buzul çağı"nın zıttı olarak "sıcak çağ" gibi bir karşılığa sahip bir sözcük oyunu. Alman Dil Kurumu yılın sözcüğünü açıklarken "Erken 21. yüzyılın en ciddi küresel fenomeni iklim değişikliği" açıklamasını yaptı.
Almanya'da aşırı sıcaklar yılda ortalama 585 hektar ormanlık alanın yanmasına neden oluyor. Almanya'nın Bavyera eyaletindeki Kitzingen kenti 2018 yazında sıcaklık rekoru kırmıştı. 1881'den beri tutulan kayıtlara göre sıcaklık ilk kez 40,3 dereceye ulaşmıştı.
TIKLAYIN - İklim Değişikliğni Önlemek için Okul Grevine Berlin'deki Öğrenciler de Katıldı
TIKLAYIN - Dünyada Bu Yaz Seller, Orman Yangınları ve Aşırı Sıcaklarla Geçiyor
Mezenformasyon/ Misinformation
Dictionary.com yılın sözcüğü olarak mezenformasyonu (misinformation) seçti. Mezenformasyon "arkasında yanlış yönlendirme niyeti olup olmamasından bağımsız olarak yayılan yanlış bilgi" olarak tanımlanıyor ve bu yüzden "kasıtlı yanlış ya da taraflı bilgi yaymak" anlamına gelen dezenformasyondan ayrılıyor.
Yılın sözcüğünün belirlendiği açıklamada dictionary.com "Bir sözlük olarak kavramı anlamanın mezenformasyonu tanımanın ve etkisini kontrol etmek ve sınırlandırmak için önemli olduğuna inanıyoruz" diyor.
Bu yıl Twitter mezenformasyon yayan milyonlarca sahte hesabı sildi.
Apple, Youtube, Facebook gibi platformlar Alex Jones gibi dezenformasyon yaydığı bilinen kişileri engelledi.
Dictionary.com mezenformasyonun ciddi sonuçları olabileceğine dikkat çekiyor ve bu yıl ABD Başkanı Donald Trump karşıtı on üç kişiye posta ile bomba yollamaktan suçlu bulunan Cesar A. Sayoc Jr.'ı mezenformasyonun yaygın olduğu sosyal medya platformlarının motive ettiğini ekliyor.
Time dergisi de gerçeğe bir savaş açıldığını söyleyerek 2018 "Yılın Kişisi"ni "Gerçeğin Koruyucuları" olarak gazeteciler ilan etmişti.
Adalet/ Justice
Merriam-Webster'ın yılın sözcüğü adalet (justice). 2018'de sözcüğün aratılma sayısı 2017'dekinden yüzde 74 fazla oldu.
Adalet kavramı bu yıl özellikle ABD'de pek çok tartışmanın merkezindeydi: ırksal adalet, toplumsal adalet, cezai adalet, ekonomik adalet.
Sözlük açıklamasında "Adalet teknik ve yasal olandan yüce ve felsefi olana pek çok farklı anlamda kullanıldı. Pek çok sebeple ve pek çok anlamla adaletin 2018'de pek çok insanın aklında olduğu kesindir" yazdı.
Merriam-Webster, Özel Savcı Robert Mueller ve Adalet Bakanlığı tarafından ABD seçimlerine Rusya müdahalesi ve Trump seçim kampanyası hakkında yürütülen yolsuzluk soruşturması ve Kavanaugh'nun atama sürecinde adalet kavramının önemli bir tartışma konusu olduğuna dikkat çekiyor. (EÖ/PT)
